Paul Henri Enthoven

Naam	Paul Henri Enthoven
Geboren	Amsterdam, 18 augustus 1883
Gestorven	Amstelveen, 6 juli 1972
Functies	amateurfilmer
Bekend van
Periode actief	1927-1942, 1953
Trivia	Paul Henri Enthoven was arts van beroep; Enthoven heeft zijn gezin ook gefotografeerd
Paul Henri Enthoven in de media Oeuvre van Paul Henri Enthoven

'Familiechroniqueur met een filmcamera'

De filmer

Paul Henri Enthoven koopt in 1927 een 16mm filmcamera en filmt hiermee in de periode 1927-1942 bijna maandelijks. Hij is in 1919 getrouwd en heeft als hij begint te filmen twee kinderen, Willeke en Paul. Willeke komt in 1928 te overlijden. In 1929 wordt zoon Rob geboren. Enthoven filmt voornamelijk het gezin, de vakantie(reisjes), de uitstapjes en de omgeving rond het huis (het gezin woont in de Van Eeghenstraat in Amsterdam, aan het Vondelpark). Het zijn de hoogtepunten uit het gezinsleven en laten zien hoe de vrije tijd wordt ingevuld.

Zijn stijl

Enthoven is een goed filmer. De beelden zijn over het algemeen scherp en de personen en objecten die gefilmd worden, zijn goed in beeld gebracht. Enthoven beweegt zijn camera minimaal als hij een bewegend object of persoon filmt. Landschappen en panorama's filmt hij met een pan-camerabeweging van links naar rechts. Bergpieken worden vaak met een tilt-down of een tilt-up camerabeweging gefilmd.

Bij het filmen van personen is er soms sprake van kleine ensceneringen. Regelmatig zie je in de films van Enthoven personen naar de camera toe lopen. Verder wordt er voor de camera geposeerd, wordt er in de camera gekeken en naar de camera gezwaaid. Ook worden voorwerpen, zoals een verjaarscadeau aan de camera getoond.

Enthoven heeft een specifieke stijl waarin eigenlijk geen ontwikkeling zichtbaar is, er wordt niet of nauwelijks geëxperimenteerd. Als voorbeeld, bijna elk jaar wordt moeder Enthoven op haar verjaardag geportretteerd, poserend op een stoel of bank in de tuin en vaak nog met een verjaardagsboeket in haar hand. Ook de omgeving tijdens vakanties in Zwitserland wordt vrijwel steeds op dezelfde manier in beeld gebracht.

Of Enthoven gefilmd heeft met statief, is niet met zekerheid te zeggen. Enthoven komt zelf soms in beeld. Dit kan zijn door te filmen met statief, of door de camera op een muurtje te plaatsen. Ook heeft Enthoven de kinderjuffrouw geleerd om de filmcamera te bedienen en wordt een enkele keer door zijn vrouw en zijn broer gefilmd.

Zijn collectie

De collectie films is vergelijkbaar met een familiealbum, maar dan met bewegende beelden. Vooral ook omdat Enthoven veelvuldig gebruik maakt van tussentitels met tijds- en plaatsaanduidingen. Dit is opmerkelijk omdat de films getoond werden in familiekring waarbij de maker tijdens het vertonen de nodige toelichting had kunnen geven.

Enthoven filmt op 16mm, zwartwit omkeer filmmateriaal en 16 beelden per seconde. Vanaf 1936 heeft hij geëxperimenteerd met kleurenfilm.

De totale lengte van het filmmateriaal beslaat 4 uur, 20 minuten en 37 seconden van de periode 1927-1942. Daarnaast nog ruim 3 minuten uit 1953. De films zijn gemonteerd op 17 filmrollen. De eerste drie rollen beslaan de periode 1927-1928, niet chronologisch gemonteerd. De overige filmrollen zijn dat wel. Vaak beslaat een jaar meerdere filmrollen.

De periode

Vanaf 1927 is er ieder jaar gefilmd, bijna maandelijks. In de jaren 1939-1942 veel minder vaak. Dit is misschien omdat de kinderen inmiddels ouder worden of omdat het filmmateriaal schaars wordt tijdens de Tweede Wereldoorlog. Op een gegeven moment is het zelfs nergens meer te koop. In 1943 wordt het huis aan de Van Eeghenstraat geplunderd en onrechtmatig door een NSB familie bewoond nadat het gezin naar Westerbork is getransporteerd. De camera lag nog in het huis en is zodoende weggeraakt. Het gezin is in 1944 naar Theresienstadt getransporteerd en heeft dit gelukkig overleefd. Na de oorlog krijgt de familie een appartement toegewezen op de Minervalaan. Een huis van een joodse familie die niet meer is teruggekeerd. Deze geschiedenis is de reden dat er na de oorlog niet meer gefilmd is.

Hoewel Enthoven tijdens de Tweede Wereldoorlog heeft gefilmd, is de oorlog nauwelijks aanwezig in de beelden. Op een fragment na. Op de laatste shots uit 1942 wordt de familie getoond, gekleed in doktersjassen aan de afwas. Daar er een verordening was 'dat niet joods personeel van halve of hele joodse huishoudingen vóór 1 januari de dienst moest verlaten', had het gezin geen personeel meer, waardoor ze nu zelf moest afwassen.

De collectie bevat nog een fragment uit 1953 van zo'n 3 minuten. Dit is ter gelegenheid van de 70ste verjaardag van Enthoven. Het is gefilmd met een geleende camera, voornamelijk door de zoons.

(Gebaseerd op: 'Familie Enthoven 'in the picture' - een onderzoek naar een familiefilm', scriptie Caroline Enthoven (1995) voor Film & Televisiewetenschap, Universiteit van Amsterdam)