Reza Allamehzadeh

Naam	Reza Allamehzadeh
Geboren	Sari, Perzië, 27 november 1943
Functies	programmamaker, regisseur
Bekend van	Wij zijn zigeuners, De stem van het steen, Manuscripten branden niet
Periode actief	1972 - heden
Werkt samen met	Lies Janssen

Maatschappelijk betrokken filmmaker

Filmmaker in Iran

In Iran houdt Reza Allamehzadeh zich al bezig met het maken van films. Tussen 1966 en 1969 heeft hij filmregie gestudeerd aan Teheran Academy of Film and Television en in 1969 als regisseur afgestudeerd. Hij staat op het punt een onderscheiding te ontvangen voor beste kinderfilm uit handen van de keizerin en haar zoon. In plaats daarvan wordt hij gevangen gezet op verdenking van samenzwering tegen de sjah, zijn zoon en echtgenote. Met enkele anderen zou hij van plan zijn geweest het keizerlijk gezin te ontvoeren en/of te vermoorden. De verdachten worden ter dood veroordeeld, twee van hen worden geëxecuteerd. Allamehzadeh belandt in de gevangenis. Na de islamitische revolutie komt hij op vrije voeten. Hij vlucht naar Nederland in 1983. In Nederland is hij een van de oprichters van de stichting Take 7 in Utrecht. De stichting wil goede kinderfilms gaan maken.

Iran

In Nederland pakt hij zijn vak als filmmaker weer op. Hij maakt de speelfilm De gasten van hotel Astoria over Iraanse vluchtelingen in Istanbul. Hij baseert zich hierbij op eigen ervaringen. De film is te zien tijdens de Nederlandse Filmdagen in Utrecht in 1989. De documentaire ‘De nacht na de revolutie’ (1989, RVU) gaat over censuur en de religieuze intolerantie in Iran. Een van de geïnterviewden is schrijver Salman Rushdie. Met ‘’Holy crime’’ (1994, RVU) gaat Allamehzadeh nadrukkelijk de confrontatie aan met het regime in Iran. Hij onderzoekt de betrokkenheid van de Iraanse regering bij internationaal gepleegde moordaanslagen op Iraanse bannelingen. Indirect is de film ook een aanklacht tegen het Westen dat te weinig doet tegen dit terrorisme door de Iraanse staat. Allamehzadeh en Lies Janssen, met wie hij al zijn Nederlandse producties heeft gemaakt ontvangen bedreigingen van het Iraanse regime. Allamehzadeh komt op een dodenlijst te staan. De omroep RVU is gevraagd om de documentaire niet uit te zenden maar legt dit verzoek naast zich neer. De documentaire wordt gewoon uitgezonden. In 1997 verschijnt opnieuw een documentaire over Iran, ‘’De branding valt stil’’ (1997, RVU). Ditmaal staan de schijnprocessen tegen schrijvers en journalisten onder het regime van de sjah en onder het regime van de ayatollah’s centraal. De documentaire is uitgezonden in de reeks ‘Schroeiplekken’.

Overig werk

Hoe frivool is vervolgens de film ‘Een volk op twee wielen’ (1990, RVU) bestaande uit een aaneenschakeling van (archief)beelden waarin de Nederlander en zijn fiets te zien zijn. De film is in zwart/wit. Ook de filmbeelden die Allamehzadeh zelf heeft geschoten zijn zwart/wit. In de 3-delige serie ‘Wij zijn zigeuners’ (1990, NOS) schetst hij een vrij objectief beeld van deze bevolkingsgroep over wie nogal wat vooroordelen bestaan. De serie, waarin veel archiefmateriaal verwerkt zit, laat de zigeuners zelf aan het woord en schetst een beeld van hun leefstijl en de problemen waarmee zij kampen in de moderne Nederlandse samenleving. ‘’Maar de schaduw blijft’’ onderzoekt misdaad en straf in Nederland. Ook nu kiest hij voor een historische benadering. Ter gelegenheid van het vijfentwintigste Poetry International in De Doelen in Rotterdam, maakt Allamehzadeh ‘’Poëzie is een daad’’ naar een bekende dichtregel van Remco Campert. De film draait om de betekenis en de geschiedenis van het festival en laat verschillende dichters aan het woord, onder wie Remco Campert die zijn gedicht voordraagt. ‘’De stem van het steen’’ gaat over Franse rotstekeningen die met behulp van virtual reality te bewonderen zijn. ‘Manuscripten branden niet’ (1997, RVU) is een documentaire over de vervolging en onderdrukking van Russische schrijvers in de jaren '30 in de Sovjet-Unie, die kritisch stonden tegenover het Stalin-regime. Schrijver Vitali Sjentarinski onderzoekt aan de hand van vier dossiers uit de KGB-archieven hoe een groot aantal Russische schrijvers tijdens het Stalinisme vervolgd werden. Het betreft de dossiers van Michaíl Boelgákov, Andrej Platonov, Osip Mandelstam en Isaak Babel.

Na 1997

Na 1997 zijn lijkt het stil rond Allamehzadeh maar dat wil niet zeggen dat hij stil zit. In 2011 verschijnt zijn documentaire ‘Iranian taboo’ over de vervolging van aanhangers van het Baha’i-geloof in Iran. De film ’’Tell me of the seas’’ (2014) speelt zich af in een Iraanse gevangenis, en is deels fictie, deels documentair. Ook schrijft hij. In 2002 ziet de roman ‘Bittere zomer’ het licht.