Stichting Smalfilmmuseum

In 1985 is filmconservator Henk Verheul begonnen met het verzamelen van amateurfilms en alles wat ermee te maken heeft. Zijn ideaal is een museum over amateurfilm in Nederland, vandaar de oprichting van zijn Stichting Smalfilmmuseum. Naast zijn werk bij (de voorlopers van) het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid besteedt Verheul twee dagen per week aan de Stichting.

De verzameling groeit snel. Verheul heeft markten afgespeurd op zoek naar films, projectoren en camera’s. Ook heeft hij oproepen gedaan in filmbladen, op regionale en landelijke televisie en via zijn netwerk bij plaatselijke filmclubs. Vrijwilligers zijn ingeschakeld om de collectie te conserveren. Met behulp van subsidies weet Verheul allerlei projecten te realiseren, zoals het digitaliseren van een belangrijk deel van de collectie of het ontsluiten van de papierencollectie bestaande uit correspondentie en aantekeningen van filmclubs en filmmakers. De Stichting trekt in de loop der jaren een groep donateurs aan met een voorliefde voor film. Zij worden per kwartaal op de hoogte gehouden door middel van een Nieuwsbrief. Overige inkomsten voor de Stichting zijn afkomstig van het hergebruik van het materiaal, onder andere door geschiedenisprogramma’s als Andere tijden.

De opslag van de collectie is altijd een grote zorg geweest. Met name de films moeten onder de juiste omstandigheden worden opgeborgen. Eind jaren negentig is de Stichting Smalfilmmuseum gehuisvest in de kelders van het Omroepmuseum aan de Oude Amersfoortseweg in Hilversum. Henk heeft er zelfs een filmkluis in laten bouwen. Wanneer het museum wordt gesloten in aanloop naar de experience van Beeld en Geluid blijft Henk Verheul met zijn vrijwilligers in de kelderruimte zitten. Inmiddels zit de Hoge School voor de Kunsten Utrecht (HKU) ook in het gebouw en Verheul nodigt de studenten graag uit voor een demonstratie van de smalfilmcollectie. Hij heeft het altijd belangrijk gevonden om jong talent een kans te geven. Samen met de docenten bedenkt hij leuke opdrachten voor de studenten, zoals het componeren en uitvoeren van muziek bij stomme films en het maken van trailers voor filmprogramma’s.

De Stichting Smalfilmmuseum heeft jarenlang een paar keer per jaar filmvoorstellingen verzorgd met materiaal uit de eigen collectie. Deze voorstellingen hebben plaatsgevonden in het Filmtheater in Hilversum. Hier vindt in 2004 ook de eerste Dag van de Amateurfilm plaats. Voor de organisatie hiervan wordt de Stichting Amateurfilm opgericht. De Dag blijkt een enorm succes en eigenlijk te groot voor het toenmalig bescheiden onderkomen van het Filmtheater. Henk zoekt naar een meer geschikte locatie. Het Louis Hartlooper Complex in Utrecht is in die tijd net omgetoverd tot een filmhuis. Henk weet te regelen dat het twintigjarig jubileum van de Stichting Smalfilmmuseum daar op gepaste wijze gevierd kan worden met een tweede editie van de Dag van de Amateurfilm. Het evenement is opnieuw een succes. De Dag wordt een jaarlijks evenement.

Ondertussen is Verheuls werkgever, het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid, bezig met een nieuw onderkomen: een groot, modern gebouw aan de ingang van het Mediapark. Vijf verdiepingen onder de grond worden ingericht als klimaatgereguleerde ruimtes waar films en ander collectiemateriaal optimaal bewaard kunnen worden. Verheul besluit zijn dierbare collectie over te dragen aan Beeld en Geluid zodat het in dit nieuwe gebouw veilig opgeborgen kan worden. In 2006 vindt de overdracht plaats en houdt het bestaan van de Stichting Smalfilmmuseum op. De Stichting Amateurfilm blijft door middel van de Dag van de Amateurfilm ervoor zorgen dat de collectie onder de aandacht blijft. Helaas maakt Verheul dit niet meer mee. Hij overlijdt begin 2007.