Frank Zichem

Frank Zichem bron: Collectie Beeld en Geluid

Naam	Frank Zichem
Geboren	Paramaribo, 14 juli 1945
Functies	regisseur
Bekend van	Medelanders Nederlanders, Familie Wijntak, De dageraad, Wij slaven van Suriname, Slavernij, Papieren Nederlandertjes
Periode actief	1972-heden
Frank Zichem in de media Oeuvre van Frank Zichem

Met zijn werk wil Frank Zichem onrecht zichtbaar maken. Hierbij speelt zijn Surinaamse afkomst, of breder zijn migratieachtergrond, een grote rol.

Veelzijdig en productief

Frank Zichem is een veelzijdig en productief regisseur, die rond de tweehonderd producties heeft gemaakt. Hij maakt aansprekende portretten van kinderen op de Antillen voor ‘’Jouw wereld, mijn wereld’’, een tweedelige serie over de problemen van Molukse jongeren met Frans Latuperisa, portretten van succesvolle (kinderen van) migranten in ‘’Medelanders, Nederlanders’’ en ‘’Hollandse nieuwe’’ en een documentaire over discriminatie voor een thema-avond hierover van de VOO.

Maar ook reportages voor ‘’Werken aan werk’’ over bijvoorbeeld de aardappeltermijnhandel. Zelfs bij zo’n onderwerp slaagt Zichem er volgens de recensent van ‘de Volkskrant’ in om dit te laten zien ‘met gevoel voor persoonlijke details en de schoonheid van akkerland en polderwegen en voor de spanning van de handel’.

Begin van zijn carrière

Zichem start zijn carrière bij de Marten Toonder Studio’s als tekenaar. Daar krijgt hij van cameraman Eddy van der Enden het advies zich aan te melden voor de Amsterdamse Filmacademie, waar hij in 1969 begint.

Nog voor hij afstudeert heeft hij zijn eerste film gemaakt, op eigen kosten. Deze film, Gebri Doro, is de eerste Surinaamse speelfilm, met een documentair karakter of in de woorden van Zichem een 'half satirische documentaire met spelhandeling'. De half uur durende kleurenfilm is volgens de cineast bedoeld als een protest tegen de manier waarop Suriname wordt beheerd. De film wordt door de IKON aangekocht en uitgezonden.

Surinamers in Nederland

Twee jaar later vertoont de KRO de documentaire Papieren Nederlandertjes, over Surinaamse kinderen die in Nederland opgroeien. Omdat ze op papier Nederlands zijn kunnen de ouders hun kinderen naar Nederland sturen in de hoop dat ze daar een betere toekomst wacht. Voor deze documentaire filmt Zichem zowel in Nederland als in Suriname.

In Een koloniaal treurspel: een tweeluik over Suriname (1975) staat de relatie van Surinamers in Nederland met hun moederland opnieuw centraal. Hij werkt samen met Rudi Kross, die de interviews doet.

Suriname

Met enige regelmaat keert Zichem terug naar Suriname om een documentaire te maken over het land en zijn bevolking: ‘’Uit respect voor het leven’’ (1989) over de Marrons, ‘’Sisibusi’’ (1990) over de armoede onder gewone mensen, ‘’Maandi’’ (1994) over het bankroet van Suriname, ‘’Verwelkte ruiker’’ (1995) over de onafhankelijkheid 20 jaar later en ‘’Bar’puru - Schreeuw het uit’’ (2006) over de wonden die de binnenlandse oorlog in Suriname heeft geslagen onder burgers, vluchtelingen, militairen en rebellen. Het stemt hem somber dat er nog steeds kinderen zijn die moeten hosselen, moeders die hun kinderen niet kunnen voeden en handelaren die het land leeg roven.

Bij een aantal van deze documentaires werkt hij opnieuw samen met de Surinaamse journalist Rudi Kross.

Televisiedrama

In 1985 regisseert hij "Familie Wijntak", een dramaserie over een Surinaams gezin in Nederland dat een flink aantal tegenslagen te verwerken krijgt. Het is de eerste maal dat Surinaamse Nederlanders een hoofdrol spelen in een dramaserie.

Ook het driedelige ‘’Sabi diri’’ (1988) speelt zich af in de Surinaamse gemeenschap in Nederland.

In 1991 maakt hij voor RTL 4 van John de Mol ‘’De Dageraad’’ over een krantenredactie. Hij maakt deze serie omdat hij wat lucht nodig heeft en zichzelf verder wil ontwikkelen, maar het komt hem ook op kritiek te staan uit de eigen gemeenschap.

In 1994 vertrekt hij naar Duitsland waar hij voor John de Mol 27 afleveringen maakt van ‘’Stadtklinik’’, de Duitse versie van ‘’Medisch Centrum West’’.

Slavernij

Pas later in zijn carrière neemt hij het thema van de slavernij ter hand. In 1999 maakt hij twee portretten voor de serie Wij slaven van Suriname, te weten die van Anton de Kom en Louis Doedel.

Vier jaar later volgt ‘’ Katibo Yeye - De geest van de slavernij’’ (2003) waarin de in Suriname geboren, in Nederland woonachtige leraar Clarence Breeveld plekken bezoekt waar zijn voorouders als slaven zijn verhandeld. In de documentaire bezoeken ze Ghana en onderzoeken ze de rol van de Ashanti in de slavenhandel. Ook laat de documentaire zien hoe Afrikaanse tradities nog steeds een rol spelen in de cultuur van de marrons in Suriname.

Datzelfde jaar maakt hij de jeugddramaserie ‘’Slavernij’’ dat in Tokyo wordt bekroond als beste educatieve jeugddrama.

Waardering

Hoewel prijzen Zichem niet veel doen, is hij gevoelig voor de waardering die hij krijgt als collega-regisseurs als Ben Sombogaart en Rimko Haanstra ter ere van hem een etentje organiseren.

Tot tranen toe geroerd is hij bij de uitreiking van de Black Achievement Award in 2018. In een interview in ‘’Sabaku’’ zegt hij hierover: ‘Hij is mij dierbaar omdat het voor een groot deel van het Surinaamse volk komt. Een derde deel van mijn werk gaat over mijn volk en dan komt het echt bij je binnen als je constateert dat je werk ook daadwerkelijk gezien wordt!’

Bron: https://www.flyslm.com/wp-content/uploads/2019/02/SABAKU-58-FEBAPR-2019-webversion.pdf