Aanvullende informatie: Picturale - Nederland 1935-1950

Terug naar de productie

Henk Verheul geeft René Koenders de opdracht om een film samen te stellen voor het twintigjarig jubileum van de Stichting Smalfilmmuseum. René heeft in 2003-2004 al een jaar voor de Stichting gewerkt om het papieren archief op internet te ontsluiten. Hoewel René nog nooit een film heeft samengesteld meent Verheul dat hij het kan en wil hem die kans bieden. René is op dat moment in dienst van Beeld en Geluid en heeft maar beperkt de tijd. Hij stelt daarom als voorwaarde dat hij het project samen met zijn oud-studiegenoot Leony Kleine mag doen.

In januari 2005 onthult Henk Verheul zijn basisidee en daarmee de opdracht aan René en Leony: Henk denkt met het Smalfilmmuseum inmiddels genoeg amateurfilm in kleur te hebben verzameld uit de jaren 1935 tot 1950 om een coherente film te maken. De opdracht is om de kleurenfilms uit die periode te bekijken en op basis daarvan een film te maken. Het basisgegeven is het dagelijks leven in Nederland.

Tijdens het 'spotten', het bekijken van het materiaal, vallen enkele films af omdat ze niet in Nederland gefilmd zijn. Het resterende materiaal, hoewel interessant qua tijdsbeeld en mooi van sfeer, biedt weinig aanknopingspunten voor een verhaal. Er zitten enkel wat historische aanknooppunten in aan het eind van de jaren veertig: de troonsafstand van Wilhelmina in 1948 en een bloemencorso met verbeeldingen van o.a. de Holland-Amerika lijn. Vanaf het begin van de research is het duidelijk dat de Tweede Wereldoorlog een belangrijke rol gaat spelen, maar de beelden in kleur blijven uit. Uit de oorlogsjaren is er slechts een kort filmpje van een picnickende familie in 1942 voor handen. De oorlog volledig buiten beeld houden is geen optie, maar het enige alternatief is toch zwart-wit beelden te gebruiken. Leony merkt op dat de oorlog een onderbreking is geweest van het dagelijks leven en dat dit in de film door een onderbreking van kleur uitgebeeld kan worden. Hiermee wordt het probleem rond de oorlog opgelost, maar nog altijd is er geen duidelijke verhaallijn te bespeuren in de losse films. Om dit probleem op te lossen wordt besloten de beelden op muziek te monteren. De idyllische sfeer van de kleurenbeelden roept bij René een associatie op met de Zesde Symfonie van Ludwig van Beethoven. Bovendien zit er een dramatisch middenstuk in waarop de Tweede Wereldoorlog gemonteerd zou kunnen worden. Na het besluiteren van de Pastorale stemt Leony in met deze keus en ook Henk Verheul is blij verrast met het eerste script. De productie krijgt al snel de titel 'Picturale', een samenstelling van picturaal en Pastorale.

Leony krijgt in deze periode een baan aangeboden en moet daarom het project laten gaan. René vraagt Sabine de Waart, een Film- en Televisiewetenschapper en oud-stagiaire van Beeld en Geluid, om de plaats van Leony in te nemen. Sabine maakt zich snel het materiaal eigen. Tijdens het luisteren naar de muziek weten René en Sabine bepaalde muziekpassages en beelden uit hun ellenlange spotlijsten te koppelen. Sabine legt zich vervolgens toe op de opening waarin een algemene indruk van het leven in Nederland in de jaren dertig wordt verbeeld. René stelt het gedeelte van de Tweede Wereldoorlog samen. De resterende twee delen (een middenstuk over vrije tijd in groepsverband en de finale over het leven na de oorlog) stellen ze later samen.

De montage vindt plaats bij Beeld en Geluid met Tonnie van Els als editor. Door het uitgebreide voorwerk (ieder shot en ieder muzikale passage staat uitgeschreven) verlopen de montagesessies voorspoedig. Leony is er de tweede montagedag ook bij.

Nadat de montage door Henk Verheul is goedgekeurd wordt de film in aanwezigheid van Henk, Tonnie en René bij Ciris van een kleurcorrectie voorzien. Hans Buitink weet nog veel kleur uit de oude beelden te halen. Door dit proces ziet de film eruit als een geheel.

De film gaat in première op de Dag van de Amateurfilm 2005 in aanwezigheid van Leony, Sabine en René. De film is in dezelfde week ook te zien geweest op /Geschiedenis. De film is later nog twee maal vertoond in het Filmtheater Hilversum.

Terug naar de productie