Culemborg bijvoorbeeld

1974 - 1975

Serie van negen afleveringen over het lief en leed in een kleine Nederlandse stad in 1975. In Culemborg...bijvoorbeeld zoeken de filmmakers contact met de bewoners uit alle lagen van de bevolking en (overheids)instanties. Naast de burgemeester, de politie, het weeshuis, de Molukse gemeenschap en winkeliers worden ook mensen op straat aangesproken om vragen over hun stad te beantwoorden. De 'onthullingen' kunnen exemplarisch worden genoemd voor wat leeft (of niet leeft) onder de Nederlandse bevolking in de jaren zeventig.

'Culemborg...bijvoorbeeld' wint in 1975 de Zilveren Nipkow schijf.

Bert Hogenkamp schrijft in Direct Cinema maar soepel en met mate (2006) over de achtergrond van Culemborg bijvoorbeeld (p.64-66):

In het programma wilden de makers samenlevingspatronen in Nederland belichten. Omdat ze dachten dat het een redelijk representatieve plaats was, hadden ze hiervoor Culemborg gekozen. Maar liefst tien maanden brachten de makers door in Culemborg. Ze maakten kennis met de mensen, de instituten en de gebruiken. Een probleem was dat veel zich onder de oppervlakte afspeelde en dus moeilijk in beelden te vangen was. Zoals Pieter Verhoeff aan journaliste Aafke Steenhuis vertelde: 'Er waren niet zoveel konkrete gebeurtenissen waar je toch op hoopt als filmer. Omdat konkrete aktie opeens veel duidelijk kan maken. Ik noem nu maar (...) het voorbeeld van de politie. We hebben er dagen rondgehangen en er gebeurde niets. Maar net toen we wilden vertrekken kwam er die vechtpartij. Toen ze moesten handelen waren die politiemannen zichzelf. Toen manifesteerden zich opeens allerlei dingen die je anders op een veel moeizamer manier duidelijk had moeten maken. In gesprekken, of in kommentaar.'

In de afleveringen kwamen de volgende onderwerpen aan bod: de kennismaking, met personen en lokaties die in de volgende acht afleveringen terug zouden komen. Maar ook kennismaking door twee feestelijke gebeurtenissen, namelijk de wielerronde en de opening van het station. In de volgende afleveringen werden belicht de lokale pers, de ambacht van het sigaren maken, de politie, de Molukse (toen nog aangeduid als Ambonnese) gemeenschap, het regentendom en het plaatselijke harmonie-orkest, de plaatselijke politiek en tenslotte het ziekenhuis. In de negende en laatste aflevering, Hoe Goed het Was en Hoe Mooi, werd gekeken naar de impact die het programma op de Culemborgers had gehad, in het bijzonder van hen die expliciet in beeld waren gekomen. Die laatste groep was uitgenodigd voor een feestelijke bijeenkomst met muziek en drank in het voormalige weeshuis. Somige respondenten merkten op dat ze de programma's veel te onsamenhangend hadden gevonden. Een winkelierster liet pinnig weten dat de makers beter een voorbeeld aan Ontdek je plekje hadden kunnen nemen, want in dat programma waren tenminste mooie dingen te zien. Er waren ook Culemborgers die erkenden dat ze bang waren geweest, omdat de VRPO nu eenmaal de naam had om mensen af te laten gaan. Maar in deze serie was het ze honderd percent meegevallen.

Makers

Regie Pieter Verhoeff, Netty Rosenfeld

Produktie Ireen van Ditshuyzen

VPRO

Genre: Documentaire

Decennia: 1970-1979