Jan van Meerten

Naam	(Arend) Jan van Meerten
Geboren	Haarlem, 16 oktober 1934
Functies	cameraman, filmlaborant, docent camera op de Filmacademie
Bekend van	Naar de gordel van smaragd
Periode actief	1952-1979 Polygoon Journaal, 1979-1996 docent Filmacademie
Werkt samen met	Philip Bloemendal, Piet Buis, Bert Haanstra, Piet Out, Kees Kerkhof, Anton van Munster, Huib de Ru en Anton Koolhaas

Polygoon

Na zijn opleiding aan de fotovakschool in Den Haag (1952) wil Jan van Meerten cameraman worden bij het Polygoon filmjournaal in Haarlem. Daar wordt wekelijks een filmjournaal gemaakt voor ruim 400 bioscopen in Nederland. Op dat moment is er geen vacature voor de functie van cameraman, maar directeur Brand Ochse van Polygoon biedt hem wel een baan aan als filmlaborant. Met de kennis van de fotovakschool op zak weet Van Meerten in korte tijd de kwaliteit van het ontwikkelen en printen van de 35mm film in het filmlaboratorium te verbeteren. Hij voert ook het maken van belichtingswiggen in, waarmee je de densiteit van de ontwikkelde film kunt meten waardoor het ontwikkelproces nauwkeuriger kan worden afgestemd. Zo worden alle filmopnamen van de watersnoodramp in 1953 door Van Meerten ontwikkeld en geprint. Van Meerten monteert ook het 35mm negatief en krijgt veel met redacteur, commentaarschrijver en spreker Philip Bloemendal te maken. Als Bloemendal voorstelt om Van Meerten een keer als cameraman in te zetten stuit dat op weerstand bij de 8 cameramannen in vaste dienst bij Polygoon. Liever geen concurrentie van dit jonge talent. In 1954 mag Van Meerten na toestemming van de nieuwe directeur van Polygoon, Joop Landré, toch voor het eerst mee met het filmen van een journaalonderwerp: de paardenraces op Duindigt. Van Meerten mag de publiekshots maken. De redactie is zeer te spreken over zijn close-ups van dames met grote hoeden en mannen met petten. Van Meerten is nu toegetreden tot het camerateam van Polygoon en wordt collega van onder andere Piet Buis, Huib de Ru, Piet Out en Fred Hagenaar. Zijn eerste journaalonderwerp als zelf-regisserend cameraman gaat over een kattententoonstelling.

Hilversum

Als Polygoon eind jaren vijftig naar Hilversum verhuist en onderdeel wordt van Cinecentrum verhuist Van Meerten met zijn gezin mee. Bij de installatie van dit filmlaboratorium zijn 5 firma’s betrokken. Deze firma’s hebben alleen maar oog voor hun eigen onderdeel en door gebrek aan overleg zijn de kopieën vaak a-synchroon. Van Meerten introduceert een nieuwe startleader waardoor beeld en geluid weer synchroon gaan lopen.

In 1959 maakt Van Meerten zijn eerste buitenlandse reis met een onderwerp over de openingsvlucht van de KLM met een DC8 op Nieuw-Guinea. Van Meerten filmt met zijn 35mm Bell & Howell Eyemo onder andere Ben Bot, de latere minister van Buitenlandse Zaken.

In 1963 is Van Meerten één van de cameramannen bij de historische barre Elfstedentocht dat jaar. De filmbeelden van de winnende Reinier Paping bij de finish zijn van Van Meerten.

Olympische Zomerspelen in Mexico 1968

Polygoon krijgt de taak om de opnamen ter plaatse te maken en in Hilversum de productie bij Cinecentrum te coördineren voor alle bioscoopjournaals in de hele wereld. Philip Bloemendal en Jan van Meerten gaan dit in Mexico uitvoeren, aangevuld met enkele buitenlandse cameramannen. Een lastige taak, want ieder land stuurt telkens per telegram hun wensen om hun eigen atleten in beeld te brengen. Van Meerten filmt de legendarische sprong van Bob Beamon. Beamon’s sprong is zelfs voorbij het bereik van de meetapparatuur en dit verspringrecord zal 20 jaar standhouden. Richard Attenborough is ook in Mexico voor de officiële documentaire over deze Olympische Spelen. Zijn filmteam is uitgerust met Mitchell camera’s op gearhead statieven. Deze blijken ongeschikt voor bepaalde sporten. Attenborough vraagt aan Van Meerten of hij met zijn Arri 2c camera op fluidhead statief de finale van het schoonspringen wil draaien. Het zijn Van Meerten’s opnamen die in de documentaire gebruikt worden.

Films in opdracht

Polygoon produceert, naast het filmjournaal, ook films in opdracht van de overheid en het bedrijfsleven. Zo geeft de Rijksvoorlichtingsdienst (RVD) in 1971 opdracht voor het maken van een film over het 11-daagse staatsbezoek van het koninklijk paar aan Indonesië. Piet Buis, Arie van Wieringen en Jan van Meerten filmen van dichtbij deze reis en sturen dagelijks het 35mm kleurennegatief filmmateriaal naar Nederland. De opnamen worden eerst in het bioscoopjournaal getoond en vervolgens wordt er een lange film uit samengesteld met als titel Naar de gordel van smaragd.

Van Meerten zal vaker leden van het koninklijk huis filmen en er ontstaat een bijzondere band tussen hen. Als hij gevraagd wordt om ook voor de koninklijke familie in huiselijke kring opnamen te maken zegt hij natuurlijk geen nee. Als koningin Juliana en prins Bernard na een staatsbezoek aan Tunesië besluiten daar wat langer te blijven voor een korte privé-vakantie mag Van Meerten als enige filmer daarbij aanwezig zijn.

Filmacademie

In 1979 bouwt Van Meerten zijn filmwerk voor Polygoon af om camerales te gaan geven op de Filmacademie in Amsterdam. Als een paar jaar later ontevreden studenten op de academie een opstand organiseren wegens ondermaats onderwijs mag Van Meerten als één van de weinige docenten blijven, samen met docent geluid Jef Nassenstein. Van Meerten weet binnen de kortste keren de lessen op een hoger niveau te brengen. Zijn motto in zijn lessen is dat je als cameraman alleen je werk goed kan doen als je goed overleg hebt met de regisseur. Beiden hebben hun eigen verantwoordelijkheden. De regisseur is de maker van de film, maar hij moet dat ook waarmaken door zijn ideeën duidelijk aan de cameraman over te brengen. Filmen is teamwork en afspraak is afspraak. Ook schroomt hij niet om slecht functionerende studenten in zijn cameraklas te adviseren om een andere, beter passende richting op de academie te kiezen. Tot 1996 heeft Van Meerten vele studenten in de cameraklas opgeleid, zoals Rogier Stoffers die niet lang na zijn afstuderen aan de Filmacademie de cameraman werd van de Oscar winnende speelfilm Karakter.