Afdeling Grafisch Ontwerp

NTS Grafische afdeling (ca. 1955 - 1969)

Tijdens de eerste jaren bestaat er geen duidelijk onderscheid tussen decor- en grafisch ontwerp. Peter Zwart ontwerpt naast decors bijvoorbeeld ook titelkaarten of animaties. Maar met de groei van het aantal uitzenduren is met name het met de hand kaligraferen van titelrollen en tussentitels te tijdrovend. Begin 1956 wordt er voor de grafische werkzaamheden, speciale effecten en trucages een aparte ontwerper aangesteld, namelijk Jan van der Does Ook een taentvolle decorratuer, Cor Hermeler gaat zich op grafisch ontwerp toeleggen, maar hij stroomt al snel door naar decorontwerp. In 1958 komen Ger van Essen en Hans Moolenaar erbij en is er sprake van een echte onderafdeling, geleid door Van der Does en ressorterend onder de Ontwerpafdeling van Peter Zwart.

Het handmatig vervaardigen van alle titels en aftiteling (op lange, smalle rollen papier) en de dagelijkse grafiek voor nieuws en actualiteiten programma's maken een groot deel uit van het werk van de grafici. Tijdens een werkbezoek aan de BBC maakt men kennis met tijdbesparende apparatuur en technieken kennen. Zo komt er een Masseeley hotpress op de afdeling. Dit is een kleine smalle pers waarmee door verhitting van witte folie, letters op titelrollen gezet kunnen worden. Ook houden de grafici zich bezig met het vervaardigen van live-animaties, animaties op film, trucages en het vervaardigen van maquettes. De laatste twee disciplines groeien in 1960 uit tot een aparte onderafdeling.

Eind jaren vijftig maakt Van der Does een overstap naar Decorontwerp en Ger van Essen neemt zijn taken als chef over. Ger van Essen zal tot begin jaren zeventig als chef van de onderafdeling fungeren.

De grafici gebruiken alle mogelijke grafische technieken die voorhanden zijn, maar ze zijn uiteraard beperkt tot het gebruik van zwart, wit en grijstinten. Halverwege de jaren zestig doen fotografische reproductiemethode hun intree op de afdeling. Eigenlijk is de fotografische zetmachine bedoeld voor letterzetten. Maar als snel vervangen inventieve ontwerpers zoals Jaap Drupsteen de ronde schijven met standaard lettertypes door andere afbeeldingen en letters. De mogelijkheden van het fotografisch zetten komen goed tot hun recht in jongerenprogramma's die aansluiten bij de nieuwe jongerencultuur van midden jaren zestig.

Chefs:
Jan van der Does (van ca. 1953 - 1960), Ger van Essen (van 1960 - 1974)

Ontwerpers in deze periode aangenomen:
Jan van der Does, Cor Hermeler, Ton Holst, Marcel van Woerkom, Willemien Reijinga, Walther Schoorl, Henk Vermolen, Johan Volkerijk, Hans de Cocq, Arie Teunissen, Jaap Drupsteen, Rob van den Berg, Frans Schupp, Hans van der Jagt, Jan Janiczak, Will Bakker, Frits Robinson, Dick van Stralen, Anka Drabbe, Ralda Ebing, Jos van Grieken, Kees Boas

NOS Grafisch Ontwerp (1969 - 1988)

Na het fotografisch zetten, vergroot de komst van kleurentelevisie - en daarmee samenhangend de chroma-key techniek- de artistieke mogelijkheden van de grafisch ontwerpers aanzienlijk. Er volgt een bloeiperiode waarin heel veel creatieve en vernieuwende programma's gemaakt worden door regisseurs als Rob Touber en Bob Rooyens. Kenmerkend voor deze bloeiperiode is de nauwe samenwerking tussen regie, decorontwerp en grafisch ontwerp. De afdeling exposeert regelmatig (soms samen met de Afdeling Decorontwerp) en in 1971 wordt het werk van de afdeling bekroond met de Tentoonstelling Tee Vee Grafiek.

Eind jaren zeventig wordt duidelijk dat die bloei niet in stand gehouden kan worden. Het facilitair bedrijf van de NOS moet reorganiseren en efficiënter opereren. Het betekent niet dat er geen creatieve en technische vernieuwing meer is. De komst van de computer in grafisch en videografisch ontwerp is voor een aantal ontwerpers een bron van inspiratie, voor anderen een bron van zorgen. Ondertussen neemt de vraag naar illustratie vanuit de omroepen af. Grafisch ontwerpers gaan zich nu ook steeds meer bezig houden het ontwikkelen van huisstijlen voor de omroepverenigingen.

Chefs:
Ger van Essen (tot 1974), Frans van der Aa (van 1974 - 1975), Boudewijn Ietswaart (van 1975 tot 1977), Ruud Langezaal (van 1977 tot 1980), Willem Hillenius (van 1980 tot 1985), Henk Cornelissen (van 1985 tot 1987), Jan Janiczak (van 1987 tot 1988)

Ontwerpers in deze periode aangenomen:
Frans Lasès, Theo Dijkslag, Gabrielle Otten, Ton Hoksbergen, Monaa van Vlijmen, Harry Schreurs, Ron van Roon, Monique Korteweg, Carlo Delbosq, Robin Noorda, Georgien Overwater, Kal Beerends, Emmanuel Houben, Wout Arentzen, Dick van Stralen, Hans van der Jagt, Hilco Hulzebos, Stef Sligte (lijst is niet volledig)

NOB Design en daarna (vanaf 1988)

Chefs:
Ton Tekstra (van 1988 tot 1995), Philo Ongering (van 1995 tot 2000), Lydia Pees (van 2000 tot 2010)

Congressen en symposia

International TV Design Colloquium '76 (3-6 mei 1976)
TV Graphics '81 (16-20 februari 1981)
Television Design International (17-21 maart 1986)
TV-versierders bij Beeld en Geluid (31 oktober 2008)

Tentoonstellingen

Tentoonstelling 'Buiten beeld' (1962) , Apeldoorn.
Tentoonstelling 'Buiten beeld' (1965) , Amsterdam.
Tentoonstelling Europese Telegrafiek, Amsterdam
Tentoonstelling 'TV Grafiek', 1969
Tentoonstelling 'Tee Vee Grafiek', 1970, Schiphol
Tentoonstelling 'voor-beelden', 1972, Tilburg
'Beeldje voor beeldje', van 4 oktober tot 10 november 1974 in het Stedelijk Museum te Amsterdam.

Gallery

Foto's van de afdeling Grafisch Ontwerp: Gallery.