Dick Verkijk: verschil tussen versies

Uit B&G Wiki
Geen bewerkingssamenvatting
Geen bewerkingssamenvatting
Regel 6: Regel 6:
| overlijden_datum  =   
| overlijden_datum  =   
| overlijden_plaats =  
| overlijden_plaats =  
| functies = [[:Category:Verslaggever | verslaggever]]
| functies = [[:Category:Verslaggever | verslaggever]], [[:Category:Documentairemaker | documentairemaker]]
| bekend_van  = ''[[Achter het nieuws]], [[Het eeuwige leven]], [[Operatie Barbarossa]]''
| bekend_van  = ''[[Achter het nieuws]], [[Het eeuwige leven]], [[Operatie Barbarossa]]''
| periode_actief  = 1952 - 1995
| periode_actief  = 1952 - 1995
Regel 22: Regel 22:
}}
}}


Dick Verkijk is een bevlogen en gepassioneerd mens en journalist met een fascinatie voor
'''Journalist Dick Verkijk werkt jarenlang als radioverslaggever, correspondent en documentairemaker voor de NOS, VARA en VPRO. Hij is de eerste Nederlander die radio- en televisiereportages vanuit het Oostblok maakt.'''
de Tweede Wereldoorlog en het communistische Oostblok. Verkijk is hierdoor een principiële programmamaker, die niet of nauwelijks bereid is om water bij de wijn te doen. Hij is een legendarische radioverslaggever, slechts uitgerust met een blocnote en een [[Nagra]].


Verkijk belandt vanwege zijn werk (verdediger van oppositionele groepen) in gevangenissen van Tsecho-Slowakije en Roemenië. Hij is al vrij jong geïnteresseerd in radio en sluit zich aan bij de Jaro opgericht door [[Herman Stok]] en [[Kees van Maasdam]]. De Tweede Wereldoorlog is bepalend geworden voor zijn journalistieke aanpak. Hij informeert lezers, luisteraars en kijkers niet als journalist, maar bestrijding van dictatoriale regimes hebben zijn prioriteit. Zijn doel is iedereen te overtuigen van de noodzaak deze regimes weg te sturen.  
=== De oprechte Haarlemmer ===
Dick Verkijk groeit op in Haarlem in een rood nest. Als kind maakt hij de bezetting tijdens de Tweede Wereldoorlog mee en daar wordt de kiem gelegd voor zijn journalistieke loopbaan. Met een vriendje maakt hij de krant De Oprechte Haarlemmer met nieuwsberichten die ze oppikken van de BBC radio.
Na de oorlog studeert Verkijk politieke en sociale wetenschappen aan de Gemeentelijke Universiteit van Amsterdam, maar maakt deze studie niet af. Bij de krant Het Vrije Volk werkt hij zich op tot Bloemendaals correspondent. Later werkt hij voor het Haarlems Dagblad en De Bloemendaalse Post. Hij is betrokken bij de [[JARO]] (Jeugd Amateurs Radio Omroep de voorloper van MINJON), opgericht door [[Herman Stok]] en [[Kees van Maasdam]]. Verkijk maakt zijn radiodebuut bij het VARA-programma ''[[Om en nabij de twintig]]'' van Gabri de Wagt. In 1952 gaat hij in vaste dienst werken voor Vrij Nederland, waar hij onder de titel 'Afgeluisterd' kritieken over radioprogramma’s schrijft. Na een sanering raakt hij zijn baan kwijt en gaat hij als freelancer aan de slag bij United Press International (1953-1960), de Regionale Dagblad Pers (van 1960-1964, als radio- en televisiemedewerker en Oost-Europa specialist) en [[VPRO]] radio.


Van zijn aanpak is niet iedereen gediend en hij mag niet overal "naar binnen". Daar heeft Dick altijd een oplossing voor. Door met visaformulieren te sjoemelen en andere trucs, lukt het hem om met mensen te spreken over zaken waarover men eigenlijk niet mag spreken. Het is niet verwonderlijk dat hij in diverse oost europese landen de gevangenissen van binnen heeft gezien. Dat heeft hem er niet van weerhouden om de critici van de oost europese dictaturen aan het woord te laten. Weinig collega's van hem zijn zo onverzettelijk en vasthoudend.  
=== Oost-Europa ===
Zijn fascinatie voor De Tweede Wereldoorlog is bepalend voor zijn journalistieke aanpak. Zijn doel is iedereen te overtuigen van de noodzaak dictatoriale regimes omver te werpen.
In 1958 reist hij voor het eerst naar Oost-Europa. Vanaf dan is hij de eerste Nederlander die radioreportages vanuit het Oostblok maakt. Hij reist ongeveer drie keer per jaar naar Oost-Europa om nieuwsitems te maken. Later is hij ook de eerste Nederlander die televisiereportages vanuit dit gebied maakt. Hij doet dat als freelancer voor de actualiteitenrubriek ''[[Achter het nieuws]]''. In 1963 verzorgt hij een drietal items over Tsjecho-Slowakije.


Vlak voor de Burgeroorlog vestigt hij zich in Joegoeslavië en doet hij voor [[NOS]] radio en televisie verslag over die burgeroorlog. Uiteindelijk wordt hij als vijand van het Servische Volk  verdreven door het Milosevic regime.
=== Operatie Barbarossa ===
Verkijk maakt voor de VPRO een aantal langere documentaires waaronder  ''[[Operatie Barbarossa]]'' in 1966. Deze documentaire over de Duitse inval in Rusland baart veel opzien. Voor het eerst worden de Russische en Duitse betrokkenen openlijk geïnterviewd. Verkijk is de eerste westerse journalist die beelden uit het Moskouse Staatsfilmarchief mag gebruiken. Als tegenprestatie mag de Russische ambassade in Nederland de film voor uitzending zien, zonder de mogelijkheid om wijzigingen in de film aan te laten brengen. De documentaire wordt zelfs aan de BBC verkocht - toen (en ook nu nog) een unicum voor een Nederlandse historische productie.  


Verkijk maakt voor de [[VPRO]] televisie ''[[Operatie Barbarossa]]''. Deze documentaire over de Duitse inval in Rusland baart veel opzien, voor het eerst worden de Russische en Duitse betrokkenen openlijk geïnterviewd. De documentaire wordt zelfs aan de BBC verkocht - toen (en ook nu nog) een unicum voor een Nederlandse historische productie. In 1966 is ''Operatie Barbarossa'' een unieke film; Verkijk is de eerste westerse journalist die beelden uit het Moskouse Staatsfilmarchief mag gebruiken. Als tegenpestatie mag de Russische ambassade in Nederland de film voor uitzending zien, zonder de mogelijkheid om wijzigingen in de film aan te laten brengen. De Russen zijn na het zien van de film niet blij met verschillende onderdelen. Verkijk laat die delen vallen in de versie die hij voor Moskou maakt. Zo spaart hij de Russische Ambassadeur, die z'n "werk" eigenlijk niet goed heeft gedaan .
=== Auschwitz-comité ===
In de reportage ''[[Auschwitz en het Auschwitz-Comité]]'' (Speciale berichtgeving, VPRO) uit 1968 beschuldigde hij het Nederlands Auschwitz-Comité van het misbruiken van Auschwitz voor communistische propaganda. De documentaire lijdt tot een dramatische daling van de inkomsten voor het comité. Later verbreekt het comité de banden met de moederorganisatie in Warschau.


In zijn boek ''Van Pantservuist tot pantservest Zestig jaar (on)journalistieke ervaringen'' verwoordt Verkijk eigenlijk zijn memoires, van de Tweede Wereldoorlog tot het einde van het Communisme in Oost-Europa. Er passeren nogal wat namen van mensen die volgens hem door de mand vallen - van politici als Jan Nagel, tot Jan Nico Scholten, en van omroepbonzen als [[Roelof Kiers]] en [[Jan Blokker]] tot journalisten als [[Martin van Amerongen]]. Het is verbijsterend, hoe iemand die vier jaar in oorlogsgebied in Kroatië en Bosnië werkt, soms met gevaar voor eigen leven, in al die tijd van zijn chef in Hilversum slechts één teken van leven ontvangt. Dit gebeurt in de vorm van een kwade brief over een niet juist ingevuld declaratieformulier. In 1995 beëindigt Verkijk zijn actieve journalistieke leven maar blijft hij boeken schrijven. Hij vertrekt naar de USA waar hij zich vestigt in Sandy.
=== Arrestatie ===
In Praag wordt Verkijk in 1970 gearresteerd en een week vastgezet. Uiteindelijk wordt hij het land uitgezet en komt hij op een KGB-lijst te staan, wat hem tot persona non grata in het Oostblok maakt. In datzelfde jaar vertrekt hij ook bij de [[VPRO]], de omroep die hem de kans gaf om langere documentaires te maken. Hij botst met nieuwe beleidsmakers (onder wie [[Jan Blokker]]) die een meer genuanceerde journalistieke visie voor ogen hebben. Na zijn vertrek bij de [[VPRO]] richt hij zich op schrijven van het lijvige boek ''Radio Hilversum 1940-1945. De omroep in de oorlog''.
 
=== Joegoslavië ===
In 1984 vestigt Verkijk zich in Joegoslavië. Gorbatsjov komt in Rusland aan de macht en Verkijk wordt van de KGB-lijst gehaald. In Joegoslavië maakt het communisme plaats voor nationalisme en het land wordt meegesleept in de meest bloedige Europese oorlog sinds de Tweede Wereldoorlog. Verkijk zit op de eerste rang om verslag te doen en wederom talloze misstanden aan te tonen. Het einde van zijn carrière is zijn uitwijzing uit Klein-Joegoslavië in 1994. Reden hiervoor is de bewerkte versie die de Servische televisie uitzendt van een KRO-programma waarin hij pleit voor interventie in Bosnië. Ook het feit dat hij als vertaler fungeert in een uitzending tussen Radio Rijnmond en de als kritisch bekend staande vrije zender B 92 (uit Belgrado), wordt hem aangerekend.
 
=== Memoires ===
Na zijn journalistieke loopbaan bij radio en televisie blijft hij boeken schrijven. Hij vertrekt naar de Verenigde Staten waar hij zich vestigt in Sandy, Utah. In zijn boek ''Van Pantservuist tot pantservest: Zestig jaar (on)journalistieke ervaringen'' verwoordt Verkijk zijn memoires, van de Tweede Wereldoorlog tot het einde van het communisme in Oost-Europa. In zijn memoires moeten de omroepbonzen het ontgelden. In de vier jaar die Verkijk in oorlogsgebied in Kroatië en Bosnië werkt, soms met gevaar voor eigen leven, ontvangt hij slechts één teken van leven van zijn chef in Hilversum. Dit gebeurt in de vorm van een kwade brief over een niet juist ingevuld declaratieformulier.
 
=== Collectie Dick Verkijk ===
Deze biografie is gebaseerd op een artikel van Marcel Westhoff, die in 1997 een inventarisatie van het oeuvre van Dick Verkijk heeft gemaakt. In 1996 zijn de films (mét restmateriaal) en geluidsopnamen van Verkijk overgedragen aan de [[Stichting Film en Wetenschap]]. Deze stichting is opgegaan in het huidige [[Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid]]. Hier is de collectie en de inventarisatie van Westhoff raadpleegbaar.


===Publicaties===
===Publicaties===
Regel 52: Regel 67:




[[Category:personen|Verkijk, Dick]] [[Category:Verslaggever |Verkijk, Dick]]
[[Category:personen|Verkijk, Dick]] [[Category:Verslaggever |Verkijk, Dick]] [[Category:Documentairemaker |Verkijk, Dick]]

Versie van 19 aug 2015 18:22

Dick Verkijk 2008 foto van Hasselt

Journalist Dick Verkijk werkt jarenlang als radioverslaggever, correspondent en documentairemaker voor de NOS, VARA en VPRO. Hij is de eerste Nederlander die radio- en televisiereportages vanuit het Oostblok maakt.

De oprechte Haarlemmer

Dick Verkijk groeit op in Haarlem in een rood nest. Als kind maakt hij de bezetting tijdens de Tweede Wereldoorlog mee en daar wordt de kiem gelegd voor zijn journalistieke loopbaan. Met een vriendje maakt hij de krant De Oprechte Haarlemmer met nieuwsberichten die ze oppikken van de BBC radio. Na de oorlog studeert Verkijk politieke en sociale wetenschappen aan de Gemeentelijke Universiteit van Amsterdam, maar maakt deze studie niet af. Bij de krant Het Vrije Volk werkt hij zich op tot Bloemendaals correspondent. Later werkt hij voor het Haarlems Dagblad en De Bloemendaalse Post. Hij is betrokken bij de JARO (Jeugd Amateurs Radio Omroep de voorloper van MINJON), opgericht door Herman Stok en Kees van Maasdam. Verkijk maakt zijn radiodebuut bij het VARA-programma Om en nabij de twintig van Gabri de Wagt. In 1952 gaat hij in vaste dienst werken voor Vrij Nederland, waar hij onder de titel 'Afgeluisterd' kritieken over radioprogramma’s schrijft. Na een sanering raakt hij zijn baan kwijt en gaat hij als freelancer aan de slag bij United Press International (1953-1960), de Regionale Dagblad Pers (van 1960-1964, als radio- en televisiemedewerker en Oost-Europa specialist) en VPRO radio.

Oost-Europa

Zijn fascinatie voor De Tweede Wereldoorlog is bepalend voor zijn journalistieke aanpak. Zijn doel is iedereen te overtuigen van de noodzaak dictatoriale regimes omver te werpen. In 1958 reist hij voor het eerst naar Oost-Europa. Vanaf dan is hij de eerste Nederlander die radioreportages vanuit het Oostblok maakt. Hij reist ongeveer drie keer per jaar naar Oost-Europa om nieuwsitems te maken. Later is hij ook de eerste Nederlander die televisiereportages vanuit dit gebied maakt. Hij doet dat als freelancer voor de actualiteitenrubriek Achter het nieuws. In 1963 verzorgt hij een drietal items over Tsjecho-Slowakije.

Operatie Barbarossa

Verkijk maakt voor de VPRO een aantal langere documentaires waaronder Operatie Barbarossa in 1966. Deze documentaire over de Duitse inval in Rusland baart veel opzien. Voor het eerst worden de Russische en Duitse betrokkenen openlijk geïnterviewd. Verkijk is de eerste westerse journalist die beelden uit het Moskouse Staatsfilmarchief mag gebruiken. Als tegenprestatie mag de Russische ambassade in Nederland de film voor uitzending zien, zonder de mogelijkheid om wijzigingen in de film aan te laten brengen. De documentaire wordt zelfs aan de BBC verkocht - toen (en ook nu nog) een unicum voor een Nederlandse historische productie.

Auschwitz-comité

In de reportage Auschwitz en het Auschwitz-Comité (Speciale berichtgeving, VPRO) uit 1968 beschuldigde hij het Nederlands Auschwitz-Comité van het misbruiken van Auschwitz voor communistische propaganda. De documentaire lijdt tot een dramatische daling van de inkomsten voor het comité. Later verbreekt het comité de banden met de moederorganisatie in Warschau.

Arrestatie

In Praag wordt Verkijk in 1970 gearresteerd en een week vastgezet. Uiteindelijk wordt hij het land uitgezet en komt hij op een KGB-lijst te staan, wat hem tot persona non grata in het Oostblok maakt. In datzelfde jaar vertrekt hij ook bij de VPRO, de omroep die hem de kans gaf om langere documentaires te maken. Hij botst met nieuwe beleidsmakers (onder wie Jan Blokker) die een meer genuanceerde journalistieke visie voor ogen hebben. Na zijn vertrek bij de VPRO richt hij zich op schrijven van het lijvige boek Radio Hilversum 1940-1945. De omroep in de oorlog.

Joegoslavië

In 1984 vestigt Verkijk zich in Joegoslavië. Gorbatsjov komt in Rusland aan de macht en Verkijk wordt van de KGB-lijst gehaald. In Joegoslavië maakt het communisme plaats voor nationalisme en het land wordt meegesleept in de meest bloedige Europese oorlog sinds de Tweede Wereldoorlog. Verkijk zit op de eerste rang om verslag te doen en wederom talloze misstanden aan te tonen. Het einde van zijn carrière is zijn uitwijzing uit Klein-Joegoslavië in 1994. Reden hiervoor is de bewerkte versie die de Servische televisie uitzendt van een KRO-programma waarin hij pleit voor interventie in Bosnië. Ook het feit dat hij als vertaler fungeert in een uitzending tussen Radio Rijnmond en de als kritisch bekend staande vrije zender B 92 (uit Belgrado), wordt hem aangerekend.

Memoires

Na zijn journalistieke loopbaan bij radio en televisie blijft hij boeken schrijven. Hij vertrekt naar de Verenigde Staten waar hij zich vestigt in Sandy, Utah. In zijn boek Van Pantservuist tot pantservest: Zestig jaar (on)journalistieke ervaringen verwoordt Verkijk zijn memoires, van de Tweede Wereldoorlog tot het einde van het communisme in Oost-Europa. In zijn memoires moeten de omroepbonzen het ontgelden. In de vier jaar die Verkijk in oorlogsgebied in Kroatië en Bosnië werkt, soms met gevaar voor eigen leven, ontvangt hij slechts één teken van leven van zijn chef in Hilversum. Dit gebeurt in de vorm van een kwade brief over een niet juist ingevuld declaratieformulier.

Collectie Dick Verkijk

Deze biografie is gebaseerd op een artikel van Marcel Westhoff, die in 1997 een inventarisatie van het oeuvre van Dick Verkijk heeft gemaakt. In 1996 zijn de films (mét restmateriaal) en geluidsopnamen van Verkijk overgedragen aan de Stichting Film en Wetenschap. Deze stichting is opgegaan in het huidige Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid. Hier is de collectie en de inventarisatie van Westhoff raadpleegbaar.

Publicaties

Radio Hilversum, 1940-1945. De omroep in de oorlog (1974)

Van Pantservuist tot pantservest. Zestig jaar (on)journalistieke ervaringen (1997)

Schuld en boete, met Martin van den Heuvel (1998)

Die slappe Nederlanders, of viel het toch wel mee in 1940-1945? (2001)

Harry Mulisch fel anti-nazi. Maar sinds wanneer? (2006)

From Bazooka To Bosnia (2007)

Bertje was zo'n lief jongetje (2007)

Overgenomen van "https://wiki.beeldengeluid.nl/index.php?title=Dick_Verkijk&oldid=163487"