Ultraphon
Profiel
Naam = Ultraphon
Vervaardigd door = Nederlands-Duitse onderneming Ultraphon
Functie = afspelen 78-toerenlangspeelplaat
In gebruik vanaf =
In gebruik tot =
Beeld en Geluid archiefnummer = BG0132410_01 (Potkachel-grammofoon)
Deelonderwerp
Het lijkt een potkachel maar schijn bedriegt, want bij het openen van de klep wordt een heel bijzondere 78-toeren grammofoon met de naam Ultraphon zichtbaar. Opvallend is dat er naast het draaiplateau twee toonarmen aanwezig zijn met ieder een eigen hoornluidspreker, een vinding uit 1927 van Heinrich Kuchenmeister. Wat der Heinrich beoogde was het voortbrengen van een ruimtelijker en warmer geluid, ook wel pseudo-stereofonie genoemd. Beide toonarmen worden in dezelfde platengroef geplaatst waardoor er naast het geluid van toonarm 1 ook geluid wordt voortgebracht door toonarm 2 dat 1/100 seconde naijlt op het geluid van de eerste toonarm. Zodoende straalt er verrijkt geluid uit de openingen van de “potkachel”. Deze zwaar gepatenteerde - de Ultraphon mocht alleen in Duitsland worden verkocht - peperdure grammofoon was alleen bestemd voor de happy few in de samenleving van toen. Doordat beroemdheden als dirigent Wilhelm Mengelberg e.a. de Ultraphon aanprijzen, wordt deze merkwaardige doch goed spelende constructie onder de grammofoons toch nog frequent aangeschaft. Ofschoon de eerste serie Ultraphon systemen met een veermotor is uitgerust en dus moet worden aangeslingerd, heeft de latere Ultraphon een ingebouwde elektromotor.
Er zijn in de loop van de eeuw diverse soorten platenspeler op de markt gekomen. Zie daarom ook Thorens Excelda en Mikifoon.
