Jan willem rengelink
| Naam | Jan-Willem Rengelink |
| Geboren | Winterswijk, 10-10-1912 |
| Gestorven | Hilversum, 12-4-1999 |
| Functies | programmasecretaris NTS en NOS, directeur televisie VARA |
| Bekend van | |
| Periode actief | 1949-1976 |
behendig bestuurder en idealist
Jeugd
Wim Rengelink groeit op in een arm gezin met vier kinderen in Winterswijk. Zijn vader is textielarbeider die via de Sociaal-Democratische Arbeiderspartij (SDAP) en de moderne vakbeweging een nieuw bestaan opbouwt. Als zijn vader in 1920 voorzitter wordt van de Algemeene Nederlandsche Bond van Textielarbeiders, verhuist het gezin naar Amsterdam. Wim Rengelink volgt de HBS maar maakt die nooit af. Op vijftienjarige leeftijd begint hij te werken op het partijkantoor van de SDAP. Al snel worden zijn talenten op journalistiek en organisatorisch gebied duidelijk. Hij gaat in 1935 aan de slag als secretaris van de SDAP-commissie die het Plan van de Arbeid ontwikkeld. In 1936 wordt hij redacteur van het weekblad 'Vrijheid, Arbeid, Brood!'. In 1938 trouwt Rengelink, een huwelijk dat meer dan zestig jaar zou duren.
VARA
Na in de tweede wereldoorlog een voorname rol in het verzet te hebben gespeeld, krijgt hij na de oorlog in 1949 het aanbod om secretaris van de net opgerichte Partij van de Arbeid te worden. Maar hij verkiest een andere weg. Op 1 December 1949 wordt hij betaald bestuurslid bij omroepvereniging VARA. Het is een bestuur vol mastodonten zoals Jaap Burger, ook fractievoorzitter van de PvdA in de tweede kamer, maar ook J.B.Broeksz en A.Lebon, mede-oprichter van de VARA. Met deze hardwerkende en diep socialistische collega's zou Rengelink lange tijd niet alleen de VARA besturen, maar ook een grote invloed hebben op het omroepbestel tot ver in de jaren zestig.
Opvattingen
Rengelink was fel tegen een commerciële omroep. Omroepen moeten in zijn ogen een cultuur van vrijheid, menselijke waardigheid, gemeenschapszin en vrede bevorderen. Ook moeten er niet alleen programma's gemaakt worden die voldoen aan de grootste gemene deler, maar zo schrijft hij in het programmablad van de VARA 'De Radiogids' van 24 december 1949:'Want de VARA is meer dan een amusementsfabriek. Hoe groot de betekenis van verpozing en ontspanning ook moge zijn, de VARA heeft een hogere roeping. Zij moet en wil dag aan dag werkzaam zijn aan de geestelijke vernieuwing, die in deze dynamische tijd nodig is'. (Bron:resources.huygens.knaw.nl/bwn1880-2000/lemmata/bwn6/rengelink [12-11-2013])
Televisie
Rengelink heeft binnen het VARA bestuur de portefeuille Televisie onder zich. Hij manifesteert zich met veel elan in de commissies die proberen de positie van de omroepverenigingen ook bij dit nieuwe medium te waarborgen. Om die reden wordt hij in 1951 secretaris van de Nederlandse Televisie Stichting (NTS), het samenwerkingsverband van de vier grote omroepen. Ook Rengelink heeft angst voor de culturele vervlakking die de televisie volgens velen zou gaan betekenen. Maar hij was vastbesloten om er iets goeds van te gaan maken.
Omroepvernieuwer
Vanaf 1960 neemt de populariteit van televisie grote vormen aan. Als programmacommissaris van de NTS is Rengelink de initiator van vele nieuwe programma's. De twee belangrijkste zijn ongetwijfeld het NTS Journaal en Sport in Beeld. Beide programma's worden na een jarenlang gevecht door Rengelink, onderdeel van de zogenaamde 'gezamenlijkheid'. Zijn argumenten winnen uiteindelijk het pleit. De belangrijkste overtuiging van Rengelink is dat een gezamenlijke aanpak van een nieuws- en sportprogramma een zodanig groot publiek naar de televisie zou trekken dat hierdoor automatisch de programma's van de omroepen beter zouden worden bekeken. Het voortbestaan van het zuilensysteem zou hierdoor juist gewaarborgd en versterkt worden in de ogen van Rengelink. Dankzij zijn bestuurlijke talenten en overredingskracht slaagt Rengelink erin de redacties van het Journaal en Sport in Beeld onafhankelijk van de omroepverenigingen te laten functioneren.
NTS
In de loop van de jaren wordt Rengelink steeds meer een pleitbezorger van de NTS (de voorloper van de NOS). In 1964 treed hij af als programmasecretaris bij de NTS, omdat alle omroepen weigeren in te stemmen met zijn voorstellen voor een eigen programmastaf bij de NTS. Zijn chantage lukt, de omroepen gaan alsnog akkoord. De NTS krijgt zijn programmastaf en Rengelink keert terug in zijn oude functie. Dagblad 'De Telegraaf' heeft er in zijn hoofdredactioneel commentaar geen goed woord voor over: 'Ondanks zijn heerschappij over de VARA en ondanks zijn sleutelpositie in de NTS probeert J.W. Rengelink zijn invloed uit te breiden. De NTS, zo meent hij, moet worden uitgebouwd tot een meer zelfstandige tv-omroep, met een grotere staf, eigen uitvoerende kunstenaars en medewerkers en meer eigen programma's. De NTS als nieuwe zuil. Twee zuilen voor Rengelink. Zo bestiert deze machtige man het bestel. Hij is bekwaam, degelijk en toegewijd, maar ook saai, fantasieloos en zonder de flonkering van enige artisticiteit. Deze SDAP'er van de oude stempel heeft een roeping: hij wil het hele omroepbestel in dienst stellen van zijn overtuiging'(Bron:resources.huygens.knaw.nl/bwn1880-2000/lemmata/bwn6/rengelink [12-11-2013])
superbestuurder
Vaak wordt erover Rengelink gesproken als 'superbestuurder'. Hij heeft zichzelf tot spin in het web van het omroepbestel gemanoeuvreerd. Zowel bij de NOS en de VARA speelt hij op bestuurlijk gebied een sleutelrol. Maar ook in het buitenland is hij door zijn grote netwerk een belangrijke speler geworden. Binnen de EBU zorgt hij voor meer Eurovisie-zendingen en bedenkt hij een systeem van nieuwsuitwisseling door Europese televisiejournaals, dit systeem onder de naam EVN, bestaat nog steeds.
laatste periode
Rengelink had het zwaarder in de periode van vernieuwing die zich vanaf halverwege de jaren zestig in de samenleving en ook binnen de VARA manifesteerde. Radicaal linkse programmamakers probeerden hem weg te zetten als 'regent'. Hij voelt zich uitgedaagd en geeft ze enige ruimte om hun programma's te maken, trouwens wel met een quotum voor de te behalen kijkcijfers. Het was aan zijn behendigheid en zijn waardering voor het socialistisch idealisme bij deze makers te danken dat hij vele stormen overleeft. Hij zou bestuurlijk overeind blijven tot aan zijn pensioen in 1976. Daarna ontbrand een heftige machtsstrijd binnen de VARA, die vele bestuurders na hem de kop kosten.
Pensioen
Na zijn pensionering blijft Rengelink nog jaren actief als bestuurder. Hij overlijdt in 1999 op 86 jarige leeftijd in de stad van de omroep, Hilversum.
