Passie voor de Hermitage (2003)

Passie voor de Hermitage

Een vijfdelige serie van Aliona van der Horst

Geproduceerd door Viewpoint Productions en AVRO

DVD te koop bij Bol.com

Het immense en wereldberoemde museum de Hermitage in Sint Petersburg onderscheidt zich alleen al van alle andere musea door zijn bijzondere medewerkers: de Hermitazjniks. Deze koosnaam duidt op hun opmerkelijke trouw en toewijding aan de Hermitage. De Hermitazjniks werken en leven in dit reusachtige paleis temidden van schilderijen van Rubens, Rembrandt en Matisse en de verzamelingen van Catharina de Grote, de grondlegster van dit museum. In de grauwe Sovjet-jaren was de Hermitage een eiland van cultuur en beschaving en in wezen is het dat nog steeds.

De serie 'Passie voor de Hermitage' gaat over de liefde van deze 'museumbewoners', van suppoost tot directeur, voor de kunst. Niet zozeer de kunstgeschiedenis staat centraal, maar de betekenis die kunst heeft in de levens van deze mensen. Tevens vertelt de serie over hun strijd om hun geliefde museum te beschermen tegen de stormen van de Russische geschiedenis. De Revolutie, de Tweede Wereldoorlog, de Stalin- terreur en de repressieve jaren vijftig, ze hebben allemaal hun sporen achtergelaten in het museum en de Hermitazjniks geleerd hoe kwetsbaar de 'voor eeuwig' geachte kunst kan zijn.

Glans in de Ogen (afl. 1):

Kunst als troost. Voor de meesten is kunst een verfraaiing van het leven, maar kunst kan ook een onontbeerlijk tegenwicht zijn voor de zwarte kant van het bestaan. In Rusland, dat de afgelopen eeuw veel catastrofes heeft meegemaakt, is dat geen overbodige luxe. De Hermitazjniks werken niet voor het geld (want slecht betaald), maar voor 'dat andere'. Sjouwer Vadim, suppoost Valentina en conservator Juna over de band met hun allerliefste kunstwerk en de essentie van het zo gekoesterde begrip ‘Hermitazjnik'.

Beschermengelen (afl. 2)

Gewonde kunst. Aleksandra (82 jaar), conservator iconen, heeft haar hele leven lang iconen van de ondergang gered en in haar eentje een enorme collectie opgebouwd. Zoals de iconen voor Aleksandra leven, zo levend is ook de Danaë van Rembrandt voor andere Hermitazjniks. Dit schilderij van 'onwereldse schoonheid' is zwaar vernield door een gek. Het was de meest traumatische gebeurtenis voor de Hermitage en nog steeds wordt er over Danaë gesproken als ware het een geliefd persoon.

Sprekende lijsten (afl. 3):

Kunst als redding. Olga (76 jaar), hoofd sjouw- en schoonmaakafdeling, is een van de oudste Hermitazjniks. Deze officieuze Tsarina van de Hermitage, die haar afdeling met ferme hand leidt, is getekend door de tweede wereldoorlog. De Hermitazjniks van toen hebben de kunst gered van de vergankelijkheid, maar de kunst was ook hun redding in tijden van honger en kou, getuige het mysterie van de sprekende lijsten, de in stukken gezaagde icoon en het grote feest van de Overwinning.

Stille sabotage (afl. 4)

Kwetsbare kunst in tijden van dictatuur. In de jaren dertig heeft Stalin de topstukken van de collectie in de uitverkoop gedaan. Met pijn in hun hart denken de Hermitazjniks terug aan die zwarte bladzijde uit de geschiedenis van het museum. Als de werken al niet werden verkocht, werden ze wel weggestopt, verborgen in de depots. Zo geschiedde met de geweldige schilderijen van Monet en Matisse. Stalin en kornuiten vonden het maar 'kapitalistische, verdorven kunst'. Maar de Hermitazjniks hebben de censuurcommissie een koekje van eigen deeg gegeven.

Scherven van een tijdperk (afl. 5):

Over het verzamelen van kunst in al zijn facetten. Tsarina Catharina de Grote is nog steeds alomtegenwoordig in haar eigen museum. Haar megalomane, gulzige aankopen staan in schril contrast met de aankopen van de Hermitage nu. Petersburgers met geldproblemen proberen hun laatste erfstuk te slijten aan het armlastige museum terwijl schoolkinderen zich vergapen aan de pracht van vervlogen tijden.

Passie voor de Hermitage is een coproductie van Viewpoint Productions en de AVRO en kwam tot stand met financiële steun van het Stimuleringsfonds Nederlandse Culturele Omroepproducties en de SponsorBingo Loterij.

Camera: Maasja Ooms Geluid: Hens van Rooy, Maria Mok Montage: Teun Pfeil Muziek: Harry de Wit

Prijzen: Nederlandse Academy Award (Gouden Beeld) 2003 Grand Prix Festival International de Films sur l’Art Montreal 2006 (the Hermitage Dwellers) Openingsfilm DokuArts Berlijn 2006 Verkocht aan 15 landen, waaronder Australie/ ABC, VS/Sundance channel

UIT DE PERS:

• “Director Aliona van der Horst’s portraits show what art can do to people.” (Volkskrant) • “The director has created an extremely loving, emotional portrait of the Hermitage and is certainly accurate in her portrayal of the passion and dedication of the people who work there at all levels.” (Jennifer Cahn, Brownsville Museum of Fine Art) • “The Hermitage Dwellers is a work of art and heart…It is a beautifully crafted glimpse into the relationship between a museum that is more than a museum and a staff that is more than a staff.” (The Boston Globe) • “A must-see! Offers a fond (and often moving) glimpse behind the scenes at Russia's fabled Hermitage Museum.” (Entertainment Weekly) • “What a powerful film this is! I can't recommend it highly enough.” (Leonardo Reviews) • “Penetrating and often moving portraits of the employees provide us with an idea of how deep their love for the building and the works of art goes. When people come to work here, they never leave.” (Telegraaf)