Tabee toean

Beschrijving

Nederland voert na de tweede wereldoorlog in Indië een strijd voor behoud van de kolonie. In 1949 wordt Indonesië echter zelfstandig. Het trauma van de verloren strijd wordt in Nederland weggestopt, totdat psycholoog Joop Hueting in 1969 een interview geeft aan Achter het Nieuws. Hueting, zelf Indië –veteraan, vertelt in detail over oorlogsmisdaden begaan door de Nederlanders. Het is een gevoelig punt in Nederland, ook jaren later.

De trauma’s van de Indië-veteranen wekken veel later de belangstelling van filmmaker Thom Verheul. Hij heeft zich naar eigen zeggen gespecialiseerd in het maken van ‘persoonsgerichte documentaires waarin (her)beleving en verwerking van pijnlijke herinneringen en trauma’s centraal staan’. Verheul benadert vijf veteranen die tijdens de politionele acties betrokken waren geweest bij extreme geweldsuitbarstingen. Hij wil met hen teruggaan naar Indonesië. Een van hen is bang voor represailles en gaat uiteindelijk niet mee. In Indonesië laat Verheul zijn getuigen hun verhaal vertellen op de plekken waar in de jaren veertig het onheil is geschied. Hij filmt ook ontmoetingen tussen de Nederlanders en Indonesiërs, die weliswaar niet resulteren in verzoening maar waarmee in elk geval pogingen worden gedaan om tot een dialoog te komen.

Verheul monteert de gesprekken en de zoektocht naar de plekken op een sprekende manier tot een geheel. Hij gebruikt hierbij geen archiefmateriaal. Het gaat hem erom de emoties te tonen, die verborgen liggen in de mimiek en de woordkeuze van de betrokkenen.

Makers

Regie, scenario, research Thom Verheul

Camera Melle van Essen, Bernd Wouthuysen

Geluid Pepijn Aben, Martijn van Haalen

Montage Jan Hendriks, Teun Pfeil

Muziek Bob van Engelenburg

Productie Willem Thijssen, Thom Verheul

productieleiding Indonesië: Bart van Deventer, Hesti Hutami

Productiemaatschappij Stichting CineTom, Thom Verheul Producties

Achtergrondinformatie

In 1969 veroorzaakt de psycholoog Joop Hueting een regelrechte rel door in de VARA actualiteitenrubriek Achter het nieuws oorlogsmisdaden aan de kaak te stellen, die begaan waren door Nederlandse soldaten tijdens de zogeheten politionele acties in Nederlands-Indië (Indonesië). Hueting weet waar hij het over heeft, want als dienstplichtige was hij destijds zelf betrokken bij geweldsmisdrijven. In opdracht van de regering wordt een werkgroep ingesteld die met de zogeheten Excessennota komt. Daarna wordt het weer stil, totdat in 1988 het laatste deel van Loe de Jongs Geschiedenis van het Koninkrijk der Nederlanden in de Tweede Wereldoorlog verschijnt. Het wordt bekend dat de historicus onder druk van Indië-veteranen zijn tekst heeft aangepast. In de jaren negentig krijgt het vraagstuk een nieuwe actualiteit door de gebeurtenissen in ex-Joegoslavië.

In 1995 is Tabee Toean de best bezochte Nederlandse documentaire van het jaar in de filmhuizen. Hij wordt twee keer door de NCRV op televisie uitgezonden, in 1996 (oorspronkelijke versie) en in 2000 (aangepaste versie).