Maria Ramos

Naam	Maria Ramos
Geboren	Brasilia (Brazilie), 1964
Functies	regisseur
Bekend van	Brasilia, een dag in Februari, Desi, Justicia, Juizo
Periode actief	1993 - heden
Maria Ramos in de media Oeuvre van Maria Ramos

‘'Mijn films zijn antidramatisch. Ik wil de toeschouwer de tijd geven zijn eigen conclusies te trekken. Daarom houd ik de camera ook altijd een beetje op afstand, laat scènes lang duren en wissel niet vaak van shot.

Documentairemaker Maria Ramos heeft nog maar een paar lange documentaires op haar naam staan, maar dat zijn dan ook elke keer publiekssuccessen. En dat is vreemd, gezien het ontoegankelijke karakter dat de filmmaker er zelf aan toeschrijft. Ramos’ eindexamenfilm Brasilia, een dag in Februari verschijnt al snel na haar afstuderen in de bioscopen en met Desi krijgt de filmmaker definitieve bekendheid bij het Nederlands publiek.

Maria Augusta Ramos wordt geboren in de stad Brasilia, een op modernistische leest gebouwde miljoenenstad die op dat moment zijn vijfjarig bestaan viert. Na een studie muziekwetenschappen verhuist ze op haar tweeëntwintigste naar Parijs en later naar Londen, waar ze een aantal postdoctorale seminars volgt en wetenschappelijk onderzoek doet op het gebied van elektroakoestische muziek. Als ze vier jaar na haar vertrek naar Europa in Nederland arriveert, raakt ze in de ban van film. Op haar achtentwintigste meldt Ramos zich aan bij de afdeling regie/documentaire aan de Amsterdamse Filmacademie (NFTA).

Voor haar afstudeerfilm Brasilia, een dag in Februari reist de filmmaker weer terug naar haar geboortestad. Ze volgt er een diplomatenvrouw, een spiegelverkoper en een student in hun dagelijks leven, maar gebruikt hiervoor niet de gebruikelijke intieme camerashots: ver uitgezoomd en afgezet tegen de grootschalige architectuur worden de hoofdpersonen tot kleine elementen in de ritmes en structuren van de stad. Het levert een strak gecomponeerde documentaire op die stilistisch veelbelovend is, maar ook afstandelijk aandoet. Critici plaatsen Ramos hiermee in de traditie van filmmakers als Johan van der Keuken en Jos de Putter.

Ramos zal zich in de erop volgende jaren blijven richten op haar geboorteland. Desi, een documentairefilm uit 2000, is qua onderwerp dan ook bijzonder. De documentairemaker richt de camera in deze film op de beste vriendin van de dochter van haar eigen vriendin. In het anderhalf uur durende portret zien we een meisje dat elke middag opnieuw rondbelt om te zien waar ze die nacht kan slapen. De film houdt achterwege wat hiervan de oorzaak is. Wanneer Ramos hierop wordt aangesproken in een interview met het NRC, zegt de filmmaker: 'Ik weet het zelf ook niet. Het publiek kan net als ik van alles vermoeden. Het was niet mijn taak vragen te beantwoorden of mijn mening te geven. Ik heb alleen haar leven willen laten zien, ik heb het niet willen uitleggen.’ De film boekt grote successen op het IDFA en NFF.

Drie films over Brazilië volgen: Rio, een dag in Augustus (2002), Justiça (2004) en Juizo (2007). De laatste twee films gaan over het rechtssysteem in Brazilië, waar de gevangenissen overvol zitten en kleine criminaliteit voor een groot deel van de arme bevolking deel is van het leven van alledag. Hoewel Ramos in deze films steevast een aantal personen portretteert, is het haar vooral te doen om het grotere mechaniek dat aan de voet staat van de situatie waarin de hoofdpersonen zich bevinden. Om deze reden verplaatst Ramos zich in Justicia naarmate de film vordert steeds verder weg van de rechtszaal. Na de rechtszaal volgen de gangen en cellen van het rechtsgebouw, dan een overvolle gevangenis en uiteindelijk de favela’s. Deze aanpak karakteriseert de films van Ramos, waarin het visuele ritme van de opeenvolgende beelden de plotstructuur bepaalt en de gebeurtenissen in de film rustig op deze golven meedeinen. Ramos heeft hiermee een stijl gevonden waarin zowel de filmmaker als de musicologe een plaats krijgen.