Tabee Toean, op patrouille in Nederlands-Indië

Periode	2000
Beschikbaar in archief	Beeld en Geluid
Genre	documentaire
Decennia	2000-2009
Lengte	38 minuten
Medium	bioscoop en televisie, 16mm

Beschrijving

Documentaire waarin de Indië-veteranen Gerrit Kersten, Bob van Engelenburg, Wim Schot, en Henry Pezy vertellen over hun (gewelddadige) ervaringen tijdens de politionele acties in Indonesië. De laatste drie worden gevolgd op Java waar ze de plekken bezoeken waar enkele van deze gebeurtenissen zich afspeelden.

Deze documentaire is uitgezonden als aflevering van Dokument (NCRV).

Makers

Scenarioschrijver, researcher, regisseur Thom Verheul

Camera Melle van Essen, Bernd Wouthuysen

Geluid Pepijn Aben, Martijn van Haalen

Montage Jan Hendriks, Teun Pfeil

Muziek Bob van Engelenburg

Productie Thom Verheul, Willem Thijssen

Productie (Indonesië) Bart van Deventer, Hesti Hutami

Eindredacteur Ger van Dongen

Tot stand gekomen met steun van Stimuleringsfonds Nederlandse Culturele Omroepproducties, Stichting Co-Productiefonds Binnenlandse Omroep, Stichting Nederlands Fonds voor de Film, NCRV, SFMO, Stichting Dienstverlening Veteranen en Wim Schot.

Achtergrondinformatie

In 1969 veroorzaakt de psycholoog Joop Hueting een regelrechte rel door in de VARA actualiteitenrubriek Achter het nieuws oorlogsmisdaden aan de kaak te stellen, die begaan waren door Nederlandse soldaten tijdens de zogeheten politionele acties in Nederlands-Indië (Indonesië). Hueting weet waar hij het over heeft, want als dienstplichtige was hij destijds zelf betrokken bij geweldsmisdrijven. In opdracht van de regering wordt een werkgroep ingesteld die met de zogeheten Excessennota komt. Daarna wordt het weer stil, totdat in 1988 het laatste deel van Loe de Jongs Geschiedenis van het Koninkrijk der Nederlanden in de Tweede Wereldoorlog verschijnt. Het wordt bekend dat de historicus onder druk van Indië-veteranen zijn tekst heeft aangepast. In de jaren negentig krijgt het vraagstuk een nieuwe actualiteit door de gebeurtenissen in ex-Joegoslavië.

De trauma’s van de Indië-veteranen wekken de belangstelling van filmmaker Thom Verheul. Hij heeft zich naar eigen zeggen gespecialiseerd in het maken van ‘persoonsgerichte documentaires waarin (her)beleving en verwerking van pijnlijke herinneringen en trauma’s centraal staan’. Verheul benadert vijf veteranen die tijdens de politionele acties betrokken waren geweest bij extreme geweldsuitbarstingen. Hij wil met hen teruggaan naar Indonesië. Een van hen is bang voor represailles en gaat uiteindelijk niet mee. In Indonesië laat Verheul zijn getuigen hun verhaal vertellen op de plekken waar in de jaren veertig het onheil is geschied. Hij filmt ook ontmoetingen tussen de Nederlanders en Indonesiërs, die weliswaar niet resulteren in verzoening maar waarmee in elk geval pogingen worden gedaan om tot een dialoog te komen.

Verheul monteert de gesprekken en de zoektocht naar de plekken op een sprekende manier tot een geheel. Hij gebruikt hierbij geen archiefmateriaal. Het gaat hem erom de emoties te tonen, die verborgen liggen in de mimiek en de woordkeuze van de betrokkenen.

In 1995 is Tabee Toean de best bezochte Nederlandse documentaire van het jaar in de filmhuizen. Hij wordt twee keer door de NCRV op televisie uitgezonden, in 1996 (oorspronkelijke versie) en in 2000 (aangepaste versie).

---