Walhalla Symfonie

Periode	1981-1982
Beschikbaar in archief
Genre	Muziekprogramma
Decennia	1980-1989
Medium	radio

Een elektro-akoestische luistertrip

In de jaren 70 presenteert Theo Stokkink het radioprogramma Walhalla over popcultuur op de woensdagavond. In het najaar van 1981 komt er een uur zendtijd bij op de zondagavond van 23:00 uur tot middernacht. In dat extra uur wordt Walhalla Symfonie uitgezonden, een luistertrip die de luisteraar thematisch langs verschillende platen voert die via allerlei technieken naadloos in elkaar overlopen. Zo ontstaat een unieke compositie met een voor iedere uitzending speciaal gecomponeerd synthesizerthema, verschillende platen, geluidsfragmenten en voorgedragen delen uit boeken of gedichten.

Het programma komt tot stand in de periode dat synthesizers een opmars maken in de popmuziek. Waar de meeste bands dit nieuwe instrument aan hun bestaande instrumentarium toevoegen, dus gebruiken naast gitaar, bas en drums, komen er ook artiesten die uitsluitend de synthesizer gebruiken. In deze synthesizermuziek worden de mogelijkheden van elektronische muziekinstrumenten verkend en zo volledig mogelijk benut. Het is ook de periode van de New Wave en Synthpop, waarin het geluid van de synthesizer doelbewust elektronisch en de ritmes mechanisch klinken. In Walhalla Symfonie komt het allemaal aan bod: pure synthesizermuziek, synthpop, new wave, alternatieve popmuziek, avantgarde en meer conventionele pop- en rockmuziek. Letterlijk uiteenlopend van Liesbeth List tot Nina Hagen en van The Rolling Stones tot The Simple Minds.

Voor iedere aflevering wordt speciaal een elektronisch muziekstuk gecomponeerd door een van de vaste musici die aan het programma meewerken. Titel en onderwerp ervan zijn steeds ontleend aan een strofe uit een ‘klassieke’ popsong. De tune van Walhalla en een fragment van die song worden in de openingssymfonie verwerkt. Muziek vormt het hoofdingrediënt van iedere symfonie, maar er worden ook film- en geluidsfragmenten in verwerkt en voorgedragen teksten. De akoestische en elektronische geluidsbronnen worden samengesmeed tot een geheel met behulp van diverse geavanceerde technieken in de studio.

Walhalla Symfonie is het resultaat van een gelukkige combinatie: een goed idee van Theo Stokkink, een verrassende platenkeuze, gedreven en vakkundige medewerkers en toegang tot de technische mogelijkheden van de professionele studio. Musici die meewerken zijn Johan Timman, Peter Kommers, Ruud van Es, Rob Papen, Simon Deken, Robert Pot en Floris Kolvenbach.

Stokkink wil met de Walhalla Symfonie een luistertrip maken, met een thema en een motief, die de luisteraar door associaties en een eigen muzikaal referentiekader zelf invult.

De KRO zendt het programma uit van oktober 1981 tot en met mei 1982. Nummer 34, Straatverlichting, wordt live uitgevoerd op 23 mei 1982 in Vredenburg, Utrecht, en is ook live op de radio te beluisteren. Het is de laatste uitzending in de programmaserie. In 1983 worden er nog enkele collages van synthesizermuziek uitgezonden, waaronder de afleveringen Kaleidofonie en Kompilafonie, maar die zijn eenvoudiger van opzet. Er is geen openingssymfonie meer en er worden geen tekst- en geluidsfragmenten in verwerkt. Alleen de aflevering Japan Express(ie) van 4 september 1983 is vergelijkbaar van opzet en met behulp van diverse technieken gecomponeerd door Herco de Boer, Peter Melchiors en Wybo Goslinga.

Van alle uitzendingen wordt een draaiboek uitgegeven: de volledige inhoudsopgave van de symfonie met vermelding van de gebruikte platen, de tekstfragmenten en technieken.

Pionieren

Van computers en de mogelijkheden waarover we in de eenentwintigste eeuw zouden beschikken, was nog geen sprake. Om de geluidenvervormers op de gewenste manier aan te jagen, de repetitoren, de echokelders, het wegebben en de vele andere effecten die je maar kon verzinnen was destijds veel geduld nodig. Vandaag de dag is een simpele touch on the screen al voldoende. Het was pionieren. Soms kwam je bij toeval tot het gewenste resultaat: een magistrale overgang die zelden een tweede keer lukte.

Voor radiotechnici als Herco de Boer en Beer Gertenbach is het bovenmatig interessant om al die ingewikkelde en ondoorgrondelijke instrumentaria die door de technische dienst van de omroep ooit zijn aangeschaft maar die amper door programmamakers worden aangevraagd, uit te testen.”

“Zo werd er lange avonden oeverloos gegoocheld met geluid, geluisterd, opnieuw geprobeerd en gemonteerd en ga zo maar door. Meestal ontwikkelde Herco de symfonie samen met Peter Melchiors die op de juiste momenten een keuze maakte uit het door mij, hemzelf en later ook Wybo Goslinga aangeleverde materiaal. Want wat je ook achter de schrijftafel mocht bedenken, het programma ontstond pas in de studio.”

Makers

Idee Theo Stokkink

Samenstelling en techniek Herco de Boer, Hans de Bruin, Peter Melchiors en Hans van de Pas

Bron: Walhalla Symfonie: pionierswerk op Hilversum 3, deel 1 en 2 - Erik van Veen - Aether, kwartaalblad over de geschiedenis van de omroep en de fonografie 125 & 126, 2017

---