Ed van Westerloo

Ed van Westerloo

Naam	Edmundus Johannes Wilhelmus van Westerloo
Geboren	Amsterdam, 17 juni 1938
Functies	redacteur, eindredacteur, hoofdredacteur, Omroepbestuurder
Bekend van	Brandpunt, NOS Journaal, Den Haag Vandaag
Periode actief	1964-heden
Trivia	Trivia
Media
Ed van Westerloo in de media Oeuvre Ed van Westerloo

Een diplomatieke onderhandelaar, nuchter en laconiek

Journalistiek

Het Sint Ignatiuscollege (HBS-a) is Van Westerloos kennismaking met de journalistiek. Op deze school raakt hij bevriend met de zoon van Paul de Waard, hoofdredacteur bij het katholieke dagblad Het Centrum. De Waard sr. is ook geregeld op de radio te beluisteren als politiek commentator van de KRO. Journalist worden is vanaf dan Van Westerloos wens: een plaats op de eerste rij en een kijk in/op een andere wereld. Ed volgt daarom in 1956-1957 de cursus journalistiek van de faculteit politieke en sociale wetenschappen van de Universiteit van Amsterdam.

Zijn journalistieke loopbaan begint in 1958 als redacteur bij het ANP. Hij maakt deel uit van diverse redacties. Zo is hij onder meer correspondent in het voormalig Nieuw-Guinea. Ed is goed in zijn werk en J.M. Lücker, hoofdredacteur van de Volkskrant biedt hem een baan aan. Ed slaat het aanbod echter af. Hij heeft zijn zinnen gezet op een baan bij de televisie, het nieuwe medium

Brandpunt

Ed wordt in 1964 gevraagd bij de redactie van Brandpunt, het nieuwe actualiteitenprogramma van de KRO, te komen werken. Hij vervult deze functie zeven jaar lang. Bij Brandpunt worden voor de tijd moderne, uitgesproken items gemaakt. De geest van de jaren ’60 maakt hem en zijn collega-verslaggevers als Aad van den Heuvel en Ad Langebent angry young men. De berichtgeving is schokkend en prikkelend. Later zal Ed trots terugkijken op zijn Brandpunt-jaren. Het zijn jaren waarin hij als verslaggever de wereld afreist.

Bekende reportages van Ed voor Brandpunt zijn een 2,5 uur durende reportage over de oorlog in Vietnam (de eerste in zijn soort), een groot interview met de Indonesische president Soekarno vlak voor diens afzetting en een reportage over Nieuw-Guinea in het voor dit land cruciale jaar 1968.

In 1971 wordt hij hoofdredacteur van dezelfde rubriek en volgt Jacques Grijpink op. Voordeel van zijn nieuwe functie is dat Ed, die gezinsuitbreiding heeft gekregen, niet meer 200 dagen per jaar hoeft te reizen. Dat hij niet meer op het scherm verschijnt, vindt hij geen bezwaar; hij heeft weinig met die vorm van bekendheid. In zijn functie van hoofdredacteur is Ed voorzitter van de NOS Werkgroep actualiteiten, het overlegorgaan van vertegenwoordigers van informatieve televisieprogramma’s.

NOS Journaal

Op 1 januari 1976 gaat Ed als hoofdredacteur van het NOS Journaal aan de slag. Hij is voor de functie gepolst, nadat medewerkers en leiding een inspraak-procedure hebben doorlopen. In Van Westerloo wordt iemand gezien die als weinig anderen de weg in Hilversum kent. Ook is het een man zonder een uitgesproken partij-politieke voorkeur. Hij volgt de al eerder vertrokken Dick Simons op. Zowel de journaalredactie als de NOS-leiding toont zich gelukkig met zijn komst.

Ed zal negen jaar hoofdredacteur van het NOS Journaal blijven. Daarmee kiest hij voor wat hij noemt: “Het belangrijkste journalistieke product dat er in Nederland wordt gemaakt”. Veel mensen vinden het NOS Journaal de belangrijkste en betrouwbaarste bron van informatie. Ed zelf beschouwt het Journaal als een hoeksteen van de democratie.

Ed heeft grootse plannen voor het NOS Journaal. Hij wil het programma een sterkere sociale, politieke en economische basis geven. Bovenal moet programma journalistieker en levendiger worden. Hem staat een langer journaal voor ogen: met een duur van 25 minuten (wat pas later gerealiseerd wordt). Ook moeten kunst, cultuur en sport een plaats krijgen. Binnen de binnenlandse verslaggeving moeten verder onderwijs en milieu nieuwe specialismen gaan vormen. Bovendien moet de toon anders. Alles moet begrijpelijker worden. Feiten moeten niet sec worden aangeboden maar middels achtergrondinformatie van een context worden voorzien. Wat blijft is het streven naar objectiviteit. Ed verwacht van zijn redacteuren, dat zij hun vooroordelen kunnen uitschakelen. Ed ziet ten slotte op toe dat de leeftijd van de Journaalmedewerkers drastisch omlaag gebracht wordt. Ook komt er een Jeugdjournaal tot stand.

Den Haag Vandaag

In 1978 wordt Ed hoofdredacteur van Den Haag Vandaag. NOS Journaal en Den Haag Vandaag blijven wel aparte rubrieken, al worden de programma’s in dagelijks werkoverleg op elkaar afgestemd. De redactie van Den Haag Vandaag protesteert hiertegen en dreigt met ontslag en bloc. Hun vrees, dat de twee programma's in elkaar opgaan, is voorbarig. Ed weet met een discussie-nota de gemoederen te bedaren.

De onpartijdigheid van het Journaal moet hij ook bewaken bij de affaire-Schwietert uit 1982. Den Haag vandaag-presentator Charles Schwietert wordt tot ieders verrassing als staatssecretaris voor de VVD benoemd. Ook diens ontslag, dat kort daarop volgt omdat Schwietert zijn curriculum heeft aangedikt, werpt een smet op de kwaliteit van de Journaal-redactie. Ed treedt naar buiten om zijn beleid te verdedigen.

Programmabaas

Op 1 april 1985 wordt Ed hoofd Dienst Televisie Programma van de NOS. Hij volgt Carel Enklaar op als hoogste programmabaas. Hij begint met zijn nieuw functie in een tijd waarin de NOS drastisch verandert. De grote moloch wordt opgedeeld in twee onderdelen: een zelfstandig Facilitair Bedrijf en een zelfstandige Programma Stichting.

Totstandkoming Nederland 3

Ed geeft in 1988 leiding aan de totstandkoming van het derde publieke televisienet. Het is een proces dat hem 'bloed, zweet en tranen kost’. Nadat de nieuwe zenderindeling op papier is gezet, moet Ed ervoor zorgen dat het BBC-achtige model ook werkelijkheid wordt. Het derde net maakt dat omroepen zich ondergeschikt moeten maken aan de zogeheten netidentiteit. Ed verwacht op den duur de opheffing van de verzuiling op Nederland 3, dat in deze fase ‘bespeeld’ wordt door de niet ledengebonden zendgemachtigden. Dat gaat niet probleemloos: “Iedereen is bang. Dat is eigen aan een tussenfase”.

Directeur NOS televisie

Op 1 oktober 1988 wordt Ed directeur televisie van de NOS. Hij is als NOS-directeur ‘groothandelaar in evenementen’. Hij onderhandelt o.a. over de aankoop van uitzendrechten van sportevenementen, vooral betaald voetbal en schaatswedstrijden. Het is een snel groeiende uitgavenpost bij de NOS. Er zijn commerciële mededingers als Filmnet en RTL Veronique. Het lukt Ed, de gewenste TV-rechten te verwerven. En omdat de rechten voor programma’s toch binnen zijn, wordt besloten meer sport uit te zenden. In de jaren die volgen, blijkt het plafond van het gebodene steeds hoger. De evenementen gaan meer kosten dan voorzien.

In zijn nieuwe functie is Ed de aangewezen figuur om kroonprins Willem-Alexander voor het eerst te interviewen. Willem-Alexander openbaart in het gesprek zijn plannen voor de komende jaren ter voorbereiding op het koningschap. Ook geeft hij zijn opvattingen op het koningschap, vertelt over zijn groei naar de aanvaarding van zijn toekomstige functie en schetst zijn persoonlijkheid. Het interview wordt op 10 november 1993 uitgezonden.

Ed stoort zich eraan, dat het in Hilversum naar zijn zeggen in de negentiger jaren steeds meer om geld, zendtijd, macht en commerciële concurrentie lijkt te gaan. "Ook het omroepbestel zelf is verpolitiekt", stelt hij. Er zijn opeenvolgende pogingen om de invloed van de NOS in te dammen. Ook de komst van drs. Max de Jong, interimvoorzitter van de NOS, in 1991, maakt hieraan geen einde. Ed kan zich goed vinden in De Jongs zakelijke redenatie en a-politieke opstelling, waarmee hij in Hilversum een cultuurbreuk probeert te veroorzaken.

Als NOS-directeur waakt Ed over de staatsinvloed op de NOS. "We hoeven maar een deur verder te gaan en we zien wat het is. De BRT is zo’n [staats]omroep. Van invloed van de overheid op televisieprogramma’s is in Nederland geen sprake. Den Haag Vandaag wordt niet gehinderd door coalitiewisselingen."

Eind 1994 vertrekt Ed als reactie op de splitsing van NOS en NPS, nadat de Tweede Kamer de plannen daartoe goedkeurde. Om de NOS op Nederland 3 met VARA en VPRO te laten samenwerken, is een programma-organisatie (NPS) zonder andere belangen vereist. Ed wijt deze ingrijpende reorganisatie aan VARA-voorzitter Marcel van Dam.

Hij kan zich niet met de verandering verzoenen. Hoe de ontbinding van zijn contract is geregeld, blijft geheim.

Afscheid bij de omroep

In december ’94 neemt hij afscheid. Bij dit afscheid waarschuwt hij voor de vergrote commerciële druk op de publieke omroepen: kijkcijfers en reclameblokken gaan zijns inziens het beeld bepalen. De toekomst van de Nederlandse omroep ziet hij met gemengde gevoelens tegemoet. Hij vraagt zich af wat een klein land als Nederland moet met drie publieke netten, een heel stel commerciële stations, abonnee-televisie en op termijn ook nog betaal-TV. "De samenleving zal straks moeten bepalen wat we willen en wat we het domein van de Publieke Omroep vinden."

Ed gaat echter nog niet met pensioen. Hij bekleedt een aantal functies bij de Europese Omroep Unie. Daarnaast wil hij uitvinden of hij nog kan schrijven, anders dan in memotaal. In 1996 wordt hij directeur van Forto 2000, de organisatie die de radio- en televisieomroepen van beelden van het voetbalkampioenschap Euro 2000 voorziet.

Publicaties

Prins Claus 1926-2002 Omstreden - Verguisd - Geliefd - Betreurd (2002)
We hoeven er niet aan te verdienen (2007)