Walhalla Symfonie

Periode	1981-1982
Beschikbaar in archief
Genre	Muziekprogramma
Decennia	1980-1989
Medium	radio

Radiostudio

Een elektro-akoestische luistertrip

Het radioprogramma Walhalla Symfonie met ondertitel electro-accoustische luistertrip voert de luisteraar thematisch langs verschillende platen die, via allerlei technieken, naadloos in elkaar overlopen. Elke uitzending heeft een thema, een motief en een speciaal voor die uitzending gecomponeerde symfonie bestaande uit fragmenten van verschillende platen, geluidsfragmenten en voorgedragen delen uit boeken of gedichten. Aan de luisteraar de opdracht dit zelf verder in te vullen door associaties en zijn eigen muzikaal referentiekader.

Als de KRO in het najaar van 1981 een uur zendtijd moet vullen op zondagavond van 23:00 uur tot middernacht komt presentator Theo Stokkink met het idee voor Walhalla Symfonie. Een verrassende platenkeuze, gedreven en vakkundige medewerkers en toegang tot de technische mogelijkheden van de professionele studio leiden ertoe dat er een trouwe luisterschaar ontstaat. Musici die meewerken zijn Johan Timman, Peter Kommers, Ruud van Es, Rob Papen, Simon Deken, Robert Pot en Floris Kolvenbach.

De KRO zendt het programma uit van oktober 1981 tot en met mei 1982. Nummer 34, Straatverlichting, wordt live uitgevoerd op 23 mei 1982 in Vredenburg, Utrecht, en is ook live op de radio te beluisteren. Het is de laatste uitzending in de programmaserie. In 1983 worden er nog enkele collages van synthesizermuziek uitgezonden, waaronder de afleveringen Kaleidofonie en Kompilafonie, maar die zijn eenvoudiger van opzet. Er is geen openingssymfonie meer en er worden geen tekst- en geluidsfragmenten in verwerkt. Alleen de aflevering Japan Express(ie) van 4 september 1983 is vergelijkbaar van opzet en met behulp van diverse technieken gecomponeerd door Herco de Boer, Peter Melchiors en Wybo Goslinga.

Synthesizers

Het programma komt tot stand in de periode dat synthesizers een opmars maken in de popmuziek. Waar de meeste bands dit nieuwe instrument aan hun bestaande instrumentarium toevoegen, dus gebruiken naast gitaar, bas en drums, komen er ook artiesten die uitsluitend de synthesizer gebruiken. In deze synthesizermuziek worden de mogelijkheden van elektronische muziekinstrumenten verkend en zo volledig mogelijk benut. Het is ook de periode van de new wave en synthpop, waarin het geluid van de synthesizer doelbewust elektronisch en de ritmes mechanisch klinken. In Walhalla Symfonie komt het allemaal aan bod: pure synthesizermuziek, synthpop, new wave, alternatieve popmuziek, avantgarde en meer conventionele pop- en rockmuziek, letterlijk uiteenlopend van Liesbeth List tot Nina Hagen en van The Rolling Stones tot The Simple Minds.

Voor iedere aflevering wordt speciaal een elektronisch muziekstuk gecomponeerd door een van de vaste musici die aan het programma meewerken. Titel en onderwerp ervan zijn steeds ontleend aan een strofe uit een ‘klassieke’ popsong. De tune van Walhalla en een fragment van die song worden in de openingssymfonie verwerkt. Muziek vormt het hoofdingrediënt van iedere symfonie, maar er worden ook film- en geluidsfragmenten in verwerkt en voorgedragen teksten. De akoestische en elektronische geluidsbronnen worden samengesmeed tot een geheel met behulp van diverse geavanceerde technieken in de studio.

Van alle uitzendingen wordt een draaiboek uitgegeven: de volledige inhoudsopgave van de symfonie met vermelding van de gebruikte platen, de tekstfragmenten en technieken.

Pionieren

Het was pionieren. De makers hadden geen computers tot hun beschikking. Om de geluidenvervormers op de gewenste manier aan te jagen, de repetitoren, de echokelders, het wegebben en de vele andere effecten die je maar kon verzinnen was destijds veel geduld nodig. Soms werd bij toeval het gewenste resultaat bereikt: een magistrale overgang die zelden een tweede keer lukte.

Voor radiotechnici als Herco de Boer en Beer Gertenbach is het een interessante tijd. Zij gaan aan de slag met de ingewikkelde en ondoorgrondelijke instrumentaria die door de technische dienst van de omroep ooit zijn aangeschaft. Zij krijgen nu de gelegenheid de mogelijkheden ervan uit te testen.

“Zo werd er lange avonden oeverloos gegoocheld met geluid, geluisterd, opnieuw geprobeerd en gemonteerd en ga zo maar door. Meestal ontwikkelde Herco de symfonie samen met Peter Melchiors die op de juiste momenten een keuze maakte uit het door mij, hemzelf en later ook Wybo Goslinga aangeleverde materiaal. Want wat je ook achter de schrijftafel mocht bedenken, het programma ontstond pas in de studio.”

Makers

Idee Theo Stokkink

Samenstelling en techniek Herco de Boer, Hans de Bruin, Peter Melchiors en Hans van de Pas

Bron: Walhalla Symfonie: pionierswerk op Hilversum 3, deel 1 en 2 - Erik van Veen - Aether, kwartaalblad over de geschiedenis van de omroep en de fonografie 125 & 126, 2017

---