Adriaan van Dis

Adriaan van Dis

Naam	Adriaan van Dis
Geboren	Bergen NH, 16 december 1946
Functies	schrijver, presentator
Bekend van	Hier is ... Adriaan van Dis Zomergasten, Van Dis in Afrika
Periode actief	1983 - heden
Werkt samen met	Ellen Jens
Trivia	Woont in Parijs
Externe info	Website Adriaan van Dis
Adriaan van Dis in de media Oeuvre van Adriaan van Dis

Op televisie verschijnt Adriaan van Dis, afkomstig uit een smelkroes van twee culturen, als een keurige verschijning in een fraai maatkostuum. Voor veel kijkers spreekt hij bekakt. Adriaan is verbaal begaafd, intelligent, charmant, erudiet, houdt afstand en tutoyeert zijn gasten niet. Ook is hij sociaal bewogen, onder andere met bewoners in de Derde Wereld of de tegenstellingen tussen arm en rijk in eigen land. Zo noemt hij premier Wim Kok in 1998 “de slaapverwekende, zinnen kwekkende vader des vaderlands” en eist hij van hem “een visie op de ingewikkeldheid”.

Adriaan komt uit een bijzonder nest. Zijn vader is militair in het Koninklijk Nederlands Indisch Leger (KNIL).Zijn moeder heeft al kinderen uit een eerder huwelijk met een Indische man. Na een grote militaire carrière wordt hij in de oorlog gefusilleerd. Zijn vader heeft gediend onder zijn moeders eerste man. Het tweetal huwt niet, omdat Adriaans vader niet kan scheiden van zijn eerste echtgenote. Adriaan groeit op in een Indisch milieu in Nederland. Zowel zijn vader als moeder en drie zusjes hebben in Nederlandsch-Indië in een Jappenkamp geïnterneerd gezeten. Zijn vader werkte als dwangarbeider aan de beruchte Birmaspoorweg. Het gevolg is een gehavend gezin; onwettig kind, ongelukkige jeugd. Het is dan ook niet raar dat dit sporen heeft achtergelaten op Adriaan. In een interview met Ischa Meijer omschrijft hij zichzelf als iemand met zeventien karakters.

Het gezin, dat antroposofisch angehaucht is, verhuist naar Hilversum. Adriaans vader overlijdt wanneer hij elf jaar is aan de A-griep. Na de middelbare school (HBS) studeert Adriaan Nederlands en Zuid-Afrikaans. Tijdens zijn studie aan de universiteit in Amsterdam publiceert hij voor NRC-Handelsblad. Later wordt hij redacteur van dit dagblad. Tot 1982 is hij verantwoordelijk voor de zaterdageditie van deze krant. Van 1987 tot 1992 is Adriaan ook redacteur van het tijdschrift De Gids. Adriaan is biseksueel; hij woont vijf jaar met een vrouw samen. Verder beschikt hij over bovennatuurlijke krachten, die hij slechts spaarzaam gebruikt.

Op 16 maart 1983 verschijnt Adriaan voor het eerst op televisie met Hier is ... Adriaan van Dis . Dit VPRO-programma verschijnt negen seizoenen op het scherm. In de loop der jaren verandert alleen de naam, niet de formule. Ondanks de diepgaande, vaak intellectuele gesprekken (voornamelijk met schrijvers) kijken relatief veel mensen naar hem. In de hoogtijdagen haalt Adriaan twee en een enkele keer zelfs vier miljoen kijkers. Karakteristiek voor zijn hoffelijke optreden is het geheel eigen begroetingsritueel. Na een uitvoerige inleiding, een stevige handdruk en steevast de vraag of de gast(e) rode wijn, witte wijn of een glas water prefereert.

Behalve presenteren is Adriaan ook verschillende malen te zien als gast in andere programma’s. Zo speelt hij een gastrol in de zesdelige comedyserie Op zoek naar Yolanda van Wim T. Schippers en is zijn literaire werk aanleiding voor menig programmamaker om hem in de studio uit te nodigen. Als schrijver is Adriaan begaan met de verwikkelingen rond zijn Iraanse collega Salman Rushdie. Het door de Iraanse leider Khomeiny uitgsproken doodvonnis is voor Adriaan aanleiding om voorzitter te worden van het Rushdie Defence Committee.

Prijzen en onderscheidingen

Het Gouden Ezelsoor (1984).

De zilveren Nipkowschijf (1986).

De Publieksprijs voor het Nederlandse boek (1995).

De Gouden Uil (1995).

Publicaties

Nathan Sid (1983).

De Rat van Arras (1986).

Casablanca (1986).

Een barbaar in China (1987).

Zoen (1987).

Zilver of het verlies van de onschuld (1988).

Het beloofde land: een reis door de Karoo (1990).

In Afrika (1991).

Indische Duinen (1994).

Totok (1996).

Palmwijn (1996).

Dubbelliefde (1999).

Op oorlogspad in Japan (2000).

Familieziek (2002).

Toneelstukken op TV

Tropenjaren voor de VPRO (1989).

Oog in oog voor de IKON (1988).

Biografie

Adriaan van Dis. De zandkastelen van je jeugd (1996).