Aart Staartjes

Aart Staartjes

Naam	Aart Staartjes
Geboren	Amsterdam, 1 maart 1938
Functies	acteur, regisseur, producent
Bekend van	De Stratemakeropzeeshow, J.J. de Bom voorheen de Kindervriend, Sesamstraat en Het Klokhuis
Periode actief	1959-heden
Werkt samen met	Joost Prinsen, Wieteke van Dort, Frans Boelen, Edwin Rutten
Trivia	Ontdekker van Sylvia Millecam
catalogus programmaoverzicht Aart Staartjes

Hij haalt zijn inspiratie altijd dicht bij huis. Zo speelt Staartjes in Sesamstraat de knorrige 'meneer Aart', die eigenlijk niet zo goed weet wat hij met mensen aanmoet en daarom iedereen afhoudt met zijn strenge houding. Dat had Staartjes zelf kunnen wezen als hij het acteren niet als uitlaatklep had gehad om zich te uiten. Zoals kinderen een veilige plek voor zichzelf nodig hebben om zich te ontwikkelen, zo bieden zijn rollen hem bescherming om te laten zien wat hij privé minder goed durft. Grenzen, afbakening stelt hij ook in relaties met anderen en de opvoeding van kinderen. Van teveel 'vrijheden' houdt hij niet; dat loopt maar uit de hand. Wat betreft het acteren houdt Staartjes van het ambachtelijke vakmanschap. Wie niet serieus is, kan van hem de wind van voren krijgen. Maar de blanke pit in de ruwe bolster geeft iedereen altijd een nieuwe kans.

Staartjes is altijd gepassioneerd bezig om iets over te dragen, soms op het betweterige af. In zijn werk bewandelt hij echter de omweg van humor en inspelen op inlevingsvermogen, om hierin te slagen.

Biografie

Aart Staartjes wordt op 1 maart 1938 geboren; zijn ouderlijk huis staat aan de Nieuwendammerdijk in Amsterdam Noord. Vader Staartjes heeft een timmermanswerkplaats achter het huis. Hij is een man met socialistische principes. Na de oorlog werkt zijn vader zich op tot aannemer. Van hem krijgt de jonge Aart de liefde voor het ambachtelijke mee. Zijn moeder is een nogal afstandelijke vrouw. Haar man noemt haar 'de freule'. Aart Staartjes heeft een oudere broer, die goed kan leren en een jongere zus die geboren wordt met een hersenbeschadiging. Deze twee kinderen krijgen eigenlijk alle aandacht en Aart ‘zwemt’ er een beetje tussenin.

Vanwege de Tweede Wereldoorlog gaat Staartjes pas vanaf zijn achtste naar school. Hij is niet bepaald een uitblinker. Dankzij zijn buurtvriendje Eric Herfst, die hem op een dag meeneemt naar een pantomimecursus, ontdekt Aart waar zijn talenten liggen: acteren. Samen met Herfst en Ben Rowold vormt hij in 1957 de pantomimegroep Pantalone. Na de Mulo zendt zijn vader hem evenwel naar de Kweekschool voor onderwijzers, 'want een arbeider moet zich verheffen'. Tot vrees van zijn ouders verruilt Aart Staartjes deze opleiding in 1958 toch voor de Toneelschool Amsterdam. Staartjes doet eindexamen in 1961 en debuteert in Meneer Topaze.

Staartjes speelt in de jaren daarna bij diverse toneelgezelschappen, waaronder Theater, het Nieuw Rotterdams Toneel en Studio. Langzaam maar zeker gaat de bühne hem echter tegenstaan. Toneel is hem te elitair en speelt naar zijn smaak niet in op actuele kwesties in de wereld. Hij maakt de overstap naar televisie, waarvoor hij veel kinderprogramma’s maakt. Staartjes poogt altijd om zijn kinderprogramma’s leuk te maken voor ouderen, zodat die ook meekijken.

Aart Staartjes houdt niet zo van compromissen en start in 1975 zijn eigen productiebedrijf 'Aart Staartjes Productions'. All-rounder Staartjes heeft de nodige filmactiviteiten op zijn naam staan. Zijn uiteenlopende activiteiten leveren soms een tweeledig beeld: Terwijl hij in 1969 regelmatig op TV de bijbel voorleest, huppelt Staartjes naakt rond als acteur in de film Ibiza, zon en zonde van regisseur Roeland Kerbosch.

Staartjes speelt meerdere rollen in de avonturenfilm Kouwe Kunstjes (1977) van regisseur Annelies Hulsker. Hij is tevens te zien in Martijn en de Magiër (1978) en Pinkeltje van Harry Geelen (1978). Ook leent Staartjes zijn stem aan enkele Disney tekenfilms (Bambi, De Reddertjes). De stem van Aart Staartjes is ook verder veel gevraagd voor onder andere tv-animatieseries, gesproken kinderboeken, educatieve CD-roms.

Aart Staartjes heeft twee zoons en een dochter uit zijn eerste huwelijk. Inmiddels officieel met pensioen pendelt hij nu halfjaarlijks tussen zijn huis op Marken en zijn huis op het Griekse eilandje Patmos.

Omroeploopbaan

In het seizoen 1959/60 maakt hij als acteur zijn televisiedebuut in De wonderbaarlijke schoenlappersvrouw (NCRV). In de jaren zestig is hij met enige regelmaat te zien op de Nederlandse televisie. Zo speelt Staartjes een rol in de jeugdserie Mik en Mak (VARA), maar ook in Hendrik IV (AVRO) of De baron van Münchhausen (KRO).

1967 – 1972

Aart Staartjes' beginjaren bij de televisie kunnen als onconventioneel worden omschreven. Als verteller van bijbelse verhalen in Woord voor Woord (IKOR) baart zijn nozemachtige verschijning en 'oneerbiedig' taalgebruik aanvankelijk het nodige opzien. De door dichter/schrijver Karel Eykman voor de jeugd bewerkte bijbelvertellingen worden echter gaandeweg veelbekeken. Staartjes doet tevens ervaring op als verslaggever en documentairemaker voor Woord voor Woord Extra (1970), met onder meer de bekroonde aflevering 'Oorlogje spelen'. Dit documentairewerk vindt een vervolg in Wat je zegt ben je zelf (1971) en Horen en zien in Israël (1972).

1972- 2001

In 1972 wordt Staartjes door de VARA gevraagd om een kinderprogramma te bedenken. Het concept van De Stratemakeropzeeshow waarmee Staartjes komt aanzetten doet vanaf de eerste uitzending menig ouder in de pen klimmen. De 'onbehoorlijke' teksten en 'ouders zijn gek'-mentaliteit in de sketches en liedjes van het acteurstrio Aart Staartjes, Wieteke van Dort en Joost Prinsen moeten (door Staartjes als regisseur) flink verdedigd worden bij de omroepbazen. Het programma wordt een succes. Samen met Frans Boelen zal Staartjes zich zijn hele carrière lang blijven inzetten voor volwaardige kinderprogramma's, voor budget, zendtijd en kwaliteit. Vanaf 1974 speelt Staartjes 15 jaar mee als de figuur 'Toon' in De film van Ome Willem, een wekelijkse kindershow met kinderpubliek in de studio en Edwin Rutten in de titelrol. Voor dit programma is Aart Staartjes tevens co-regisseur en ideeënman.

In 1979 maakt het Stratemakerstrio haar rentree in het VARA jeugdprogramma J.J. de Bom voorheen de Kindervriend. Ditmaal verkiest Staartjes het om niet te regisseren. Hij speelt de rol van postbode Hein Gatje, die de brieven van de kinderen komt brengen. Ondanks de populariteit wordt J.J. de Bom na 32 afleveringen door de VARA in 1981 abrupt opgeheven, zonder echte opgaaf van redenen. Ditzelfde lot treft eind jaren tachtig ook Ome Willem.

In 1982 doet Staartjes voor het eerst de presentatie van de intocht van Sint Nicolaas. Deze commentaarfunctie vervult hij 20 jaar trouw. Vanaf 1984 is Staartjes een van de hoofdfiguren van Sesamstraat (NOS). Dit van oorsprong Amerikaanse educatieve kleuterprogramma met poppen en acteurs loopt in Nederland al vanaf 1976. Opnieuw werkt hij hier samen met het schrijverscollectief dat ook al teksten leverde voor De Straat, Ome Willem en J.J. de Bom. Staartjes' voornaamste creatie voor Sesamstraat is 'meneer Aart'. Ondanks zijn strengheid en mopperig gedrag is de figuur in het bruine kostuum toch zeer geliefd bij de kleintjes. Staartjes besluit eind jaren tachtig om de eindredactie van Sesamstraat te verzorgen.

In 1985 werkt Aart Staartjes samen met acteurs Frits Lambrechts, Gijs de Lange en Sylvia Millecam in een 6-delige serie sketches rond kinderen in de puberteit, genaamd Geef je ouders maar weer de schuld. Wederom zit hij op de regiestoel. Samen met redacteur Ben Klokman is Aart Staartjes de bedenker van de formule voor Het Klokhuis (1988 - heden); een combinatie van korte, informatieve reportages en vrolijke sketches, voor de jeugdige kijker. Vanaf de invoering van Nederland 3 in 1990 vormt Het Klokhuis een vast onderdeel binnen het dagelijkse zogenaamd jeugdblok op de vroege avond.

In Klokhuis spelen Joost Prinsen en Staartjes onder meer twee oude dametjes, To en Ta, waarbij Staartjes' typetje geënt is op zijn eigen moeder. Staartjes doet de eerste jaren de spelregie. Afwisselend met Rita Goossens, Leo van der Goot en Mike Naber regisseert hij de sketches (cameraregie).

2001- heden

Na 34 jaar televisiewerk reduceert Aart Staartjes zijn activiteiten tot slechts het spelen van 'meneer Aart' in Sesamstraat. Wel speelt hij in 2002 voor de verandering nog een serieuze rol in het driedelige televisiedrama Mevrouw de Minister, als minister die bedreven is in het politieke spel. De veelzijdige Staartjes draait er zijn hand niet voor om.

Van de hand van schrijver Sietse van der Hoek verschijnt in 2002 een biografie over Aart Staartjes, getiteld "Meneer Aart - Leven en werken van de man die geen kindervriend wil heten".