VPRO-televisievormgeving
De VPRO is de eerste Nederlandse omroepvereniging die een vaste ontwerper in dienst neemt. De VPRO en de VPRO-ontwerpers proberen, in hun neiging naar avant-gardisme, zich duidelijk te onderscheiden in het televisielandschap.
De VPRO ontwerpers tot op heden zijn Jaap Drupsteen (1971-1979), Willem van den Berg (1980-1986), Bob Takes (1986-1992, 1997-2004) en Max Kisman (1992-1996).
1971 - 1981
Tussen 1951 en 1971 worden de VPRO- programma's aan en afgekondigd door omroepsters en verschillende titelkaarten met het logo of de naam van de omroep. De VPRO is begin jaren zeventig behoorlijk veranderd en zoekt ook naar een nieuwe en moderne manier om de programma's te presenteren. Jaap Drupsteen, die dan al voor enkele opvallende VPRO-programma's, zoals Het Gat van Nederland en Hoepla de vormgeving heeft verzorgd, krijgt de kans om een grafische identiteit zonder omroepsters te ontwerpen.
Drupsteen ontwerpt in de periode tussen 1971 en 1979 ongeveer tachtig stationcalls, die hij dan 'signalen' noemt. Hij werkt met verschillende beeldlagen, meestal een combinatie van grafiek, animatie en live-action die over elkaar gelegd worden met behulp van de chroma-key techniek. Verder gebruikt hij allerlei mechanische trucages, zoals draaischijven en lampjes.
De meeste stationcalls hebben een ironische betekenis. Zo refereert Druspteen vaak naar bekende symbolen, zoals Rodins 'De Denker' of het logo van filmproducent 20th Century Fox. Door dat soort bijna iconische beelden te combineren met het VPRO-logo relativeert hij als het ware beide.
Ook de eindleaders zijn apart. Meestal verdwijnt het logo hierin, maar bij de VPRO eindleaders niet. Dit, omdat het spitsvondig verdwijnen van een logo, het idee van de leader alleen maar zou verzwakken. Destijds zou dat ook veel extra werk geweest zijn, aangezien er nog geen computers waren.
Met deze leaders worden meerdere vliegen in één klap geslagen. Ze leiden het programma in, zetten de identiteit van de VPRO neer en zetten de sfeer voor de gehele VPRO- televisieuitzending.
1981 - 1983
In oktober 1981 introduceert de VPRO een nieuwe logo. Dit ontwerp is van Willem van den Berg. De tune die wordt gebruikt is van de groep Electric Light Orchestra, afkomstig van album Time. Dit nummer heeft als titel "Here is the News". De eindtune is gecomponeerd door componist Jakob Klaasse met een solo van kunstfluiter Jan Tromp.
1983 - 1985
In 1983 maakt Willem van den Berg een aantal nieuwe VPRO-leaders met behulp van projectoren. De eindleader uit dit pakket wordt nog tot 1987 gebruikt.
.JPG)
.png)
.JPG)
1985 - 1987
Deze vormgeving is gekenmerkt door snel wisselende objecten in een zwart achtergrond. De tune wordt veranderd, in plaats van Here Is The News werd er muziek van Go West met We Close Our Eyes gebruikt.
.jpg)
.jpg)
1987
Inmiddels is Willem van den Berg bij de VPRO vertrokken. Zijn plaats is ingenomen door Bob Takes. Hij maakt een simpele leader met als symbool een wit mannetje met een kabelmast in zijn hand; hij komt in een zwarte cirkel van rechts aan, en maakt van de letters in het logo (waren altijd de vaste kleuren paars en rood in gele achtergrond) een ruis (zogenaamde sneeuw). De muziek werd weer teruggedraaid naar "Here's the news", maar dan opnieuw gecomponeerd. De eindtune is nu met instrumenten i.p.v. gefloten. Deze werd maar heel kort gebruikt.
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.png)
1987 - 1989
Eind 1987 krijgt de VPRO een geheel nieuwe vormgeving. In die tijd worden ontwerpcomputers als de Vertigo steeds meer gebruikt, maar ontwerper Bob Takes besluit zich niet door deze computers te laten dwingen tot groot opgezette leaders. Hij is gaan schilderen, vervolgens digitaliseert en animeert hij het geheel. Met ingang van deze vormgeving bestaat de eindtune uit de fluitversie en de instrumentale versie door elkaar.
1989 - 1991
In 1989 krijgt de VPRO weer nieuwe leaders. Naast verfstrepen wordt de beginleader geduid door klokken die soms in beeld flitsen. De eindleader kenmerkt zich vooral door de laatste scène met de zes wereldklokken.
1991 - 1992
1992 - 1995
Dit zijn de laatste leaders met de typerende verfstrepen en spetters, maar Bob Takes is inmiddels al opgevolgd door Max Kisman. In de beginleader wordt ditmaal ook van 3D animatie gebruik gemaakt.
_28-1-1996.JPG)
1995 - 1996
In deze periode is Max Kisman de vaste VPRO-ontwerper. Zijn stijl lijkt in de eerste periode op die van Bob Takes maar in het tweede seizoen ontwikkelt Kisman een meer eigen stijl 3d animatie. Voor deze vormgeving krijgt hij de prestigieuze H.N. Werkmanprijs.
1996 - 1999
In 1996 wordt Bob Takes weer de vaste VPRO-ontwerper. In deze ident komt ook de 3 uit de Nederland 3 vormgeving van Max Kisman duidelijk naar voren en maakt hij in tegenstelling tot eerst, nu ook gebruik van 3D-animatie.
1999 - 2009
Vanaf 1999 gebruikt de VPRO aan het eind van het programma een korte ident. Ook dit ontwerp is van Bob Takes.
2009 - heden
In 2009 krijgt de VPRO een nieuwe ident voor aan het eind van het programma. De ontwerper is niet bekend.
