Oostenwind: de geschiedenis van Nederlandse Chinezen

Periode	2000
Beschikbaar in archief	Beeld en Geluid
Genre	Documentaire
Decennia	2000-2009
Lengte	49'02
Medium	televisie

Beschrijving

Oostenwind - De geschiedenis van Nederlandse Chinezen is een documentaire uit de serie Werelden van de IKON uit het jaar 2000. Het betreft persoonlijke verhalen van de drie opeenvolgende generaties Chinezen die sinds het begin van de twintigste eeuw in Nederland woonachtig zijn, waarvan velen zowel Nederlandse als Chinese ouders hebben. We zien aan de hand van hun levensverhaal hoe ze geleefd hebben in ons land van hun tijd, in hoeverre en op welke manier ze geïntegreerd zijn en welke sociale of culturele problemen ze hebben ondervonden, van het zoeken van een baan tot hun familiebanden en verlangen naar het eigen land.

Door de kleine wereld waar 'Oostenwind' ons doorheen leidt en de zeer persoonlijke verhalen van de verschillende generaties, krijgen we het idee dat we hier in ons land te maken hebben met een zeer hechte en veerkrachtige gemeenschap van mensen, die net als iedereen deel uitmaken van de multiculturele samenleving in Nederland. Over de toekomst wordt verder niet doorgevraagd, de documentaire sluit dan ook af zonder een echte conclusie.

Makers

Scenario: Karina Meeuwse

Regie: Karina Meeuwse

Adviezen: Digna Sinke

Producent: Fransjoris de Graaf

Productieassistentie: Willem Weemhoff

Camera: Sander Snoep

Geluid: Hugo Helmond

Geluidsmixage: Hugo Dijkstal

Montage: Jelle Redeker, Mario Steenbergen

On-line montage: Joke Treffers

Eindredactie Ikon: Wessel van der Hammen

Tolk: Tong Schraa-Liu

Omroep: IKON

Serie: Werelden

Achtergrondinformatie

Inhoudelijk

De documentaire richt zich op de grachten van Amsterdam, waar in 1911 ten gevolge van havenstakingen Chinezen uit het Verenigd Koninkrijk zijn gehaald om het deficit aan werknemers te bestrijden. Chinezen waren goedkoop en werkten hard en werden daardoor geaccepteerd en in dienst gehouden. We zien verschillende verhalen van reeds bejaarde mensen over hun leven als jongeren in deze situatie en de daarop volgende economische crisisjaren, waardoor velen hun werk van de havens naar restaurants en winkels verplaatsten, en de Tweede Wereldoorlog.

Daarnaast krijgen we verhalen te horen van de kleinkinderen van de eerste generatie Chinezen in Nederland. Zij groeiden op in een stabieler politiek en economisch klimaat, maar enkelen hadden op sociaal niveau, "halfbloedjes" zijnde, nog problemen met acceptatie door hun omgeving. Te zien is dat in veel gevallen tradities nog hoog in het vaandel staan, zoals strenge familierelaties en uithuwelijken. In de jaren zeventig echter, veranderde het gezicht van de Chinese gemeenschap. Naast de enorme opkomst van Chinese restaurants kwamen er ook illegalen met drugshandel ten tonele in de Chinese kringen. Door de steeds slechtere reputatie werd het moeilijker om verblijfsvergunningen te verkrijgen. Er kwamen tevens veel mensen in problemen met de belasting, waardoor velen al dan niet gedwongen vertrokken uit de Chinese horeca. Sommige mensen in deze documentaire kijken met weemoed terug op hun leven hier in Nederland en vragen zich af of ze misschien terug moe(s)ten naar China. Maar velen hebben het hier nog te goed, of hebben andere persoonlijke redenen om niet te vertrekken.

Karina Meeuwse

Filmmaakster Karina Meeuwse sprak gedurende twee jaar met vele betrokkenen die haar stukje bij beetje toelieten in hun wereld, om zo tot deze documentaire te komen. Deze gesprekken dienden tevens als uitgangspunt voor haar boek Het Huis van Han - 100 jaar Chinese geschiedenis in Nederland (A.W. Bruna Uitgevers BV). "Het kostte veel tijd. Wil je iets bereiken, dan moet je hun manieren respecteren: geduldig blijven, continu met twee woorden spreken en eindeloos kopjes thee drinken. Het zijn bovendien mensen die sterk in het heden leven en geen zin hebben om terug te kijken. Ik heb dan ook een paar keer flink de kous op de kop gekregen." Meeuwse studeerde af op film en regie. Ze specialiseerde zich in het maken van documentaires, die opvallen door een sterke visuele benadering. Haar fascinatie voor de negentiende eeuw en persoonlijke geschiedenissen van ‘gewone’ mensen is terug te vinden in Oostenwind, maar ook in andere vergelijkbare documentaires, zoals De Ruslui - Opkomst en ondergang van de Vriezenveense handelskolonie in Sint Petersburg 1720-1920 uit 1996 waarvoor zij zowel de regie, als het scenario en de montage verzorgde. Hier is een link naar een beschrijving van het boek bij de film. ([1])

IKON

De IKON is de Interkerkelijke Omroep Nederland, die naar eigen zeggen vanuit een (protestants) christelijke traditie en bijbels perspectief blikverruimende en grensverleggende inhoud voor radio, televisie en nieuwe media produceert met als doel mensen te inspireren, te motiveren en te activeren. Vanuit oprechte nieuwsgierigheid, verwondering en kritisch vermogen levert de IKON op een eigenzinnige wijze een bijdrage aan het maatschappelijk debat en slaat op een verbeeldende wijze bruggen tussen gelovigen, anders gelovigen en niet-gelovigen. 'Oostenwind' heeft als doel een documentaire te zijn met subjectieve content om zo de beleving en meningen van mensen binnen een bepaalde cultuur te tonen. Ook al richt het zich op de Chinese cultuur, tradities en geloofsovertuigingen, hetgeen over het algemeen niet overeenkomt met de kerkelijke opvattingen, past de documentaire toch in de productiedoelstellingen van de omroep. De IKON maakt onderstromen in de samenleving zichtbaar om daardoor maatschappelijke en persoonsgebonden processen inzichtelijk te maken. De omroep wil juist andere culturen en denkwijzen in het daglicht brengen om mensen te laten nadenken, reflecteren en de vergaarde kennis te gebruiken in het eigen leven.