Mart Smeets

Uit B&G Wiki

Sinds 1973 is Mart Smeets werkzaam voor Studio Sport. Vijfentwintig jaar was hij de anchorman op de zondagavond van het programma. Al vanaf het begin van zijn carrière is het kijkersvolk in twee kampen verdeeld in een oordeel over Smeets. Men mag hem niet en noemt hem arrogant, of men bewondert zijn ironische afstandelijkheid. Hij neemt, zoals hij zelf zegt, geen blad voor de mond, en dat maakt hem soms niet populair. Smeets verslaat vooral de grote evenementen als de Tour de France, de Olympische Spelen en grote schaatstoernooien. Hij schrijft columns en artikelen voor diverse kranten en tijdschriften en heeft inmiddels zo’n 40 boeken op zijn naam staan.

Op zesjarige leeftijd verhuisde Smeets van Arnhem naar Amsterdam. Zijn sportliefde begon in het Olympsich stadion, waar hij vlakbij woonde en dat hij met zijn vader bezocht voor wielrennen en voetballen. Zelf beoefende hij een veelheid aan sporten en, wellicht door zijn lengte van 1 meter 94, basketbal bleek favoriet. Smeets speelde zelfs in het nationaal team, maar viel in 1972 af van de selectie voor de voor-Olympische kwalificatiewedstrijden.

Na de HBS wilde hij Nederlands studeren, maar in de roerige tijden van de jaren ’60 kwam het er niet van en belandde Smeets in de journalistiek.Hij schreef voor het Haarlems Dagblad, vervolgens als freelancer voor De Tijd, de Haagse Post en de Volkskrant. Hij werkte ook voor Radio Noordzee en vervolgens voor AVRO-radio in Wekelijkse sportrevue van Dick van Rijn.

Voor de Tijd werd Smeets naar München gestuurd na de Palestijnse aanslagen op 5 september 1972. Daar ontmoette hij Bob Spaak van de NOS en dat klikte. Zo rolde hij radio en televisie binnen. Bij de NOS kwam hij in contact met Kees Buurman die Smeets op de Tour de France afstuurde.

Zijn eerste Tour de France was in 1973, voor de radio. De proloog was in Scheveningen en Smeets kende toen acht renners in het peleton van de honderdtachtig deelnemers. Zijn moeder had de namen van de renners op een blaadje getypt om hem te helpen. De Tour heeft Smeets sinds 1973 niet gemist. Naast het commentaar maakt hij het liefst reportages of mini-documentaires over de sporters en het fenomeen van de topsport. Vanaf 2005 maakt hij tijdens de Tour dagelijks een praatprogramma, Avondetappe, waarin in de buurt van finishplaats met gasten over hun fascinatie voor de wielersport of Tour de France gesproken wordt onder het genot van een glas wijn.

Voor Studio Sport was Smeets als verslaggever aanwezig tijdens de zomerspelen van München, Moskou, Seoul, Barcelona, Atlanta, Sydney, Athene en Peking en de Winterspelen van Lake Placid, Sarajevo, Calgary, Albertville, Lillehammer, Salt Lake City en Turijn. Niet alleen om wedstrijdverslag of interviews te doen, maar ook in de vorm van ontbijtprogramma’s of een praatprogramma laat op de avond.

In de vele interviews die Smeets heeft gegeven in zijn carrière, komt steeds het dilemma van de goede sportverslaggeving ter sprake. Wat vertel je wel als journalist over dopinggebruik, of wat je ziet gebeuren op het veld of de tribune. Hoe ga je om met de commercialisering in de sport? Een antwoord heeft Smeets daarop niet, al is hij door schade en schande wijs geworden. In 1984 kostte een interview met Ischa Meijer hem zijn baan door uitspraken over Studio Sport, maar mocht na een paar maanden terugkomen. Ook beleefde hij benauwde momenten toen hij door skinheads werd vastgelopen en een andere keer letterlijk op zijn kop gepist werd. De dopingsporter werd door het publiek snel vergeven, maar de journalist die het ter sprake brengt ‘heeft het gedaan’ merkte Smeets meermalen in zijn carrière. Zijn eigen stijl is bepalend voor hij het sportverslaggeving uitvoert, en die verschilt van collega’s als Kees Jansma die tijdens het EK 88 één werd met de voetbalploeg of het enthousiasme van Jack van Gelder tijdens voetbalwedstrijden. Om het vak goed uit te oefenen zijn Smeets kennis van sport én televisie noodzakelijk. Die heeft hij zelf in de loop der jaren opgebouwd. Hij leest niet de teksten van de autocue, maar werkt uit zijn hoofd, wat ad rem reageren in improviseren mogelijk maakt. Op die manier stak hij zijn vriend Boris van der Wiel toen deze in het ziekenhuis lag een hart onder de riem, de ene week had Boris van der Wiel de Singelloop van Zutphen gewonnen, de week er op was hij tweede bij internationale wildwater wedstrijden in Nieuw Zeeland. Wedstrijden die nooit gehouden waren, maar geen enkele reactie van publiek of redactie.

In zijn werk stelde Mart Smeets zich zijn publiek voor als mevrouw van Zetten uit Tiel. Zij werd zelf als het ware een begrip toen hij dit in een interview vertelde. Smeets heeft voor meer taalverrijking gezorgd in begrippen als ‘met de billen samengeknepen’ voor een interessant sportmoment. ‘Met het bord op schoot’ was een term die Smeets al lange tijd gebruikte als referentie aan Studio Sport om 19.00. De nationale trots die Smeets benadrukt met een ironische ‘we’, het Nederlandse volk: ‘WE hebben het niet goed gedaan n deze Tour de France, want WE hebben geen enkele etappe weten te winnen.’ Bovendien is Mart Smeets een meester in het stellen van retorische vragen en noemt hij een vraag waarop niet zozeer antwoord gegeven hoeft te worden vaak ‘de huiskamervraag’.

Zijn werk relativeren weet Smeets goed te doen, sportverslaggevers worden niet al te serieus genomen. Toen hij aanschoof bij NOVA voor de sport, werd hem uitdrukkelijk gevraagd zijn mond te houden toen hij ook vragen stelde of opmerkingen maakte. De samenwerking was dan ook van korte duur. Een andere opvallende uitstap was de presentatie van Pinkpop in 1992 en 1993 samen met Jan Douwe Kroeske. De ‘oudere’ Smeets was een vreemde eend in de bijt van het muziekevenement en kreeg commentaar. Sinds 1992 presenteert hij ook het muziekprogramma For the Record op radio 2. Het leek in 2006 te verdwijnen, maar wegens vele protesten kwam het terug op de radio. In 2000 deed hij met Maartje van Weegen de talkshow M2, maar dit programma moest na een seizoen al weer stoppen.

In de sportverslaggeving zijn hele carrière trouw aan de NOS, zoals hij zelf zei in 1995 vanwege de prettige nestgeur en kameraadschap. Tegelijkertijd voelt hij de hete adem van jongere collega’s die graag op zijn plek zouden zitten. Het schrikt hem allerminst af. Mart Smeets noemt zichzelf een workaholic die graag zeven dagen per week werkt. Het was mede de oorzaak voor zijn scheiding begin jaren negentig. Naast dat hij het werk te leuk vindt, en volgens eigen zeggen niets anders kan, is de liefde voor sport zijn grote drijfveer. Smeets heeft een grote bibliotheek aan sportboeken.

Naast de presentatie op televisie, de vele reizen naar sportevenementen, de medewerking aan radioprogramma’s aan Langs de lijn en NCRV zaterdag sport, schrijft hij columns en boeken. In de loop der tijd heeft hij voor Rails, Nieuwe revu, VARA TV magazine artikelen geschreven. Hij is eindredacteur van basketbalblad Play Off en Full Court Press en schreef drie romans en meer dan 30 boeken, met name over de wielersport. Zijn grootste sportliefde heet honkbal. Af en toe reist hij naar de VS voor een wedstrijd, en om zijn zoon Tjerk te zien die er als professional speelt.

Prijzen en onderscheidingen

Beeld en Geluid Award Oeuvre prijs 2008

Overgenomen van "https://wiki.beeldengeluid.nl/index.php?title=Mart_Smeets&oldid=20886"