Polygoon

De geschiedenis van de Polygooncollectie

Binnen de collecties van Beeld en Geluid neemt de Polygoon-collectie een bijzondere plaats in. De collectie bevat een schat aan oud filmmateriaal dat oorspronkelijk in de bioscoop te zien was. Het in 1919 opgerichte Polygoon maakte oorspronkelijk tussentitels voor stomme films, maar vanaf 1921 begon het bedrijf met het zelf produceren van opdrachtfilms als De bruinkool-winning 'Carisborg' en De stoommeelfabriek 'Holland' te Amsterdam. Echt bekend onder het grote publiek werd Polygoon vanaf 1924 met het bioscoopjournaal Hollands Nieuws, dat eerst tweewekelijks en vanaf begin jaren dertig wekelijks in de bioscoop te zien was.

"Waar zij niet zijn, is niets te doen" luidde het motto van de cameramannen van Polygoon die stad en land doorreisden om belangrijke gebeurtenissen en volksgebruiken vast te leggen. Daarbij ondervonden zij veel concurrentie van maatschappijen als Profilti of Haghefilm. Contracten over sportrechten, cameralieden die elkaar te slim af probeerden te zijn en vechtend over straat gingen, agressieve verkooptechnieken en schimmige overnames: de geschiedenis van Polygoon laat zien dat nieuws en commercie al vanaf de allereerste jaren hand in hand gingen.

Cameramannen van Polygoon hadden de opdracht om hun filmrollen altijd vol te schieten, met plaatselijke beroemdheden of desnoods met wat algemene schots van gebouwen of locaties. Zo ontstond een Polygoonarchief met beelden die probleemloos voor allerlei producties konden worden gebruikt, een zogenoemd stock shot archief.

Na de Tweede Wereldoorlog begonnen de gloriejaren van het Polygoonjournaal in de bioscoop. Maar liefst 400 bioscopen toonden wekelijks het Neêrlands Nieuws en het Wereldnieuws. Vanaf 1946 was redacteur Philip Bloemendal als commentator bij het Polygoonjournaal betrokken en hij was het die met zijn stemgeluid het Journaal zo'n onmiskenbaar Polygoon-stempel meegaf.

Door de opkomst van de televisie nam de belangstelling voor het Polygoonjournaal aan het eind van de jaren '50 sterk af. In 1987 ging de stekker er definitief uit.

De Polygoon-collectie wordt tegenwoordig regelmatig gebruikt door programmamakers en onderzoekers. Door hervertoning op televisie hebben de afgelopen jaren zelfs meer kijkers Polygoonbeelden gezien dan destijds in de bioscoop!