Dynamo

Met dynamo’s hebben we allemaal te maken. Allereerst op de fiets. De fietsdynamo is meestal een klein flesvormig ding met een wieltje aan de bovenkant. Onderaan zit een draad bevestigd die naar de lamp gaat. Wanneer het wieltje draait doordat het tegen de band wordt gedrukt gaat de dynamo doen waar hij voor bestemd is: opwekken van elektriciteit. Een dynamo bestaat in wezen uit een spoel van koperdraad die wordt blootgesteld aan een wisselend magnetisch veld. In de fietsdynamo draait een magneet zodra het wieltje gaat draaien. Hierdoor wordt in de spoel een elektrische spanning opgewekt die gaat stromen zodra er een verbinding komt tussen de spoeluiteinden. Van het ene eind van de spoel gaat de stroom naar de lamp en dan terug naar het andere eind van de spoel dat verbonden is met het frame. De kring is rond. De fietsdynamo levert een spanning van zes volt, genoeg voor de fietsverlichting. Tegenwoordig worden er ook dynamo’s in de wielnaaf ingebouwd. Het principe is hetzelfde, een draaiend magnetisch veld dat in een spoel stroom opwekt. In de auto is ook een dynamo aanwezig. Er zijn twee types, de gelijkstroomdynamo en de wisselstroomdynamo. Omdat de accu alleen gelijkstroom kan opslaan is een gelijkrichter ingebouwd die de opbrengst van de dynamo van wisselstroom omzet in gelijkstroom. De wisselstroomdynamo wordt ook wel alternator genoemd, naar het Engels.

dynamo > generator

In elektriciteitscentrales staan grote dynamo’s opgesteld, generatoren genoemd, die enorme hoeveelheden energie opwekken. Daarmee worden steden en wegen verlicht en ons eten verhit. In onze auto’s zit ook een dynamo die de energie levert voor de verlichting ruitenwissers, claxon en de starmotor. Wat overblijft gaat de accu in zodat er stroom is om de startmotor te laten draaien.

Inmiddels zijn er voor gebieden waar geen elektriciteit voorhanden is radio’s ontwikkeld die met een kleine dynamo zijn uitgerust. Met een zwengel draait men een veer op die de dynamo laat draaien zodat er een tijdje geluisterd kan worden voor de veer wederom moet worden opgewonden, de opwindradio. In de Tweede Wereldoorlog gebruikten mensen een dynamo om een (illegale) radio te laten werken. Zie trapradio.