Thuis
| Periode | 1948 |
| Beschikbaar in archief | Beeld en Geluid |
| Genre | Documentaire |
| Decennia | 1940-1949 |
| Lengte | 66'32 |
| Medium | Film |
Beschrijving
Vanaf de bevrijding in 1945 is de Nederlandse samenleving druk bezig de schade te herstellen en vernieuwingen door te voeren waar verouderde systemen te kort schieten. Militairen die de naoorlogse periode hebben doorgebracht in Nederlands-Indië zijn niet of nauwelijks op de hoogte van de ontwikkelingen in hun vaderland en hebben op dat moment geen beeld van de maatschappij waarin zij na hun demobilisatie terecht zouden komen.
Om deze militairen een idee te geven van de ontwikkelingen in de jaren na de oorlog in hun thuisland en eveneens ter stimulans van het gemeenschapsgevoel geeft de Legervoorlichtingsdienst in 1948 de filmfabriek Polygoon-Profilti de opdracht om een film te maken over Nederland. De film, die de toepasselijke titel Thuis krijgt, zou vertoond worden op de troepenschepen aan de terugkerende militairen uit Indonesië. De ondertitel van de film luidt dan ook “Wat er in Nederland in twee jaren gebeurde en veranderde.”
Tekst- en scenarioschrijver Anton Koolhaas besteedt bij het schrijven van het scenario veel aandacht aan de vertelstrategie van de film, waarin humor de boventoon voert. Daarnaast is er een belangrijke rol weggelegd voor Philip Bloemendal, die de film van commentaar voorziet.
"Uit het zuiden vandaan, recht uit de warmte, komen ze toch ieder jaar weer naar het noorden, naar Nederland, naar dat kleine vochtige, vaak mistige Nederland. Wat zoeken ze er? Wat trekt ze? Als het zo in hen gaat kriebelen dan weten ze het; ze moeten erheen. Er valt verder niet veel over te zeggen. Thuis is thuis. Deze film is gemaakt om iets te laten zien van wat er in de afgelopen jaren is gebeurd en veranderd, thuis."
Zo luiden de eerste zinnen van de film, die aanvangt met shots van bewolkte Hollandse luchten en zwermen verschillende soorten trekvogels die, na de winterperiode in warmere tropische oorden te hebben doorgebracht, weer terugkeren naar Nederland. De stem van Philip Bloemendal begeleidt typisch Nederlandse plaatjes van keuvelende boerinnen en molens tot de palingvisserij en de herstelde havens van IJmuiden.
Verder worden de nieuwe, veranderde elementen van de naoorlogse samenleving, zoals de opkomende consumptiemaatschappij en de veranderde positie van de vrouw uitgelicht tegen de vertrouwde achtergrond van het oude Nederland, waar de melkman nog steeds de melk rondbrengt, de boer zijn land bewerkt, koeien in de wei grazen en moeder de vrouw nog altijd trouw de gekookte aardappelen op tafel zet. Ook is er aandacht voor de wederopbouw van Nederland met de Amerikaanse Marshallhulp en komt uiteraard de Koninklijke familie in beeld.
Op 6 oktober 1948 gaat Thuis in première, in aanwezigheid van de voorzitter van de Nationale Demobilisatieraad, prins Bernhard. Ondanks een enthousiaste ontvangst in de pers, is de film, voor zover bekend, niet vertoond in de gewone bioscopen.
Achtergrondinformatie
Het spel tussen commentaar en beeld, waardoor er een dialoog ontstaat tussen commentator, film en kijker, die zo kenmerkend is voor Thuis, is op dat moment nieuw in Nederland. In Engeland is er al volop geëxperimenteerd met deze nieuwe vorm. Commentator Paul Rotha heeft daar zijn stem al meerdere malen ingezet voor het inspreken van begeleidende teksten voor documentaires.
De humor die in Thuis een belangrijke functie vervulde, zou zeer kenmerkend worden voor veel Polygoon-Profilti films, evenals voor het Polygoon Bioscoopjournaal.
Makers
Scenario en tekst Anton Koolhaas
Spreker Philip Bloemendal
Geluid Herman Bresser
Montage H.A. Ruijgrok
