Hans Henricus Schotanus à Steringa Idzerda

ir. Hans Henricus Schotanus à Steringa Idzerda (bron: Fotoarchief Beeld en Geluid)

Naam	Hans Idzerda
Geboren	Weidum, 26 september 1885
Gestorven	Wassenaar, 28 september 1944
Functies	radiopionier, grondlegger Nederlandse (radio-)omroep
Bekend van	verzorgt op 6 november 1919 wereldwijd het eerste radioprogramma voor een breed publiek, zelfbouwzender PCGG, radioprogramma 'Soirée Musicale'
Periode actief	1913-1935
Media
Externe info	Biografie Idzerda

Radio- en omroeppionier van het eerste uur Hans Idzerda is initiatiefnemer en grondlegger van de Nederlandse radio-industrie en het Nederlandse omroepbestel

Gedreven pionier

Elektrotechnisch ingenieur Hans Idzerda behaalt in Bingen zijn ingenieursdiploma elektrotechniek en vestigt zich in 1913 als adviseur in Scheveningen. Hij fabriceert seinapparatuur in zijn eigen technisch bureau Wireless (1914). In 1918 verandert de naam in Nederlandsche Radio Industrie. Aan het leger levert hij radio zend- en ontvangstapparatuur. Philips ontwikkelt een triodelamp die door Idzerda in de handel wordt gebracht. Hij draagt bij aan de ontwikkeling van zendtrioden van groot vermogen.

Wonder

Tijdens de Jaarbeurs van 1919 verzorgt hij met Philips voor het eerst in Nederland radiotelefonische uitzendingen.

Muziekdoosje

Op het Vredenburg in Utrecht wordt een zendinstallatie opgesteld. Op het Lukas Bolwerk staat een ontvanginstallatie. Velen luisteren vol bewondering naar de signalen die over een afstand van 1200 meter worden opgevangen.

Wereldprimeur

Idzerda is wereldwijd de eerste die een vooraf aangekondigde draadloze radio-uitzending verzorgt, een muzikaal programma met marsmuziek en zang. Om meer bekendheid te geven aan zijn ‘Soiree Musicale’ plaatst hij daags tevoren een advertentie in avondblad Nieuwe Rotterdamsche Courant. Op donderdagavond 6 november 1919 is het zover. Met de door hem zelf ontworpen en gebouwde radiotelefoniezender, de PCGG (door Idzerda zelf uitgelegd als ‘Prachtige Concerten Gratis Gegeven’) gaat vanuit een geïmproviseerde studio bij hem thuis in de Haagse Beukstraat om klokslag acht uur het eerste radioprogramma de lucht in.

Advertentie NRC met programma-aankondiging (bron: Fotoarchief Beeld en Geluid)

Speellijst eerste radio-uitzending (bron: Fotoarchief Beeld en Geluid)

PCGG-zender (bron: Fotoarchief Beeld en Geluid)

Het luisterend publiek bestaat uit een kleine groep radio-amateurs met zelfgebouwde ontvangsttoestellen, sommigen met een buizenontvanger en anderen met een kristalontvanger. Te horen zijn liedjes als 'Turf in je ransel' en 'Een meisje dat men nooit vergeet'. De uitzendingen zijn een groot succes.

De gedigitaliseerde krantenpagina uit het NRC van 5-11-1919 staat hier (bron: Delpher).

Tot 1924 brengt hij dergelijke programma’s een paar maal per week. Hij ontvangt financiële ondersteuning van luisteraars. In Engeland worden de ‘Dutch concerts’ zeer bekend. Nu en dan neemt de Nederlandsche Vereeniging voor Radiotelegrafie de verzorging der programma’s van hem over. Mede doordat Philips zich op de Nederlandsche Seintoestellenfabriek in Hilversum oriënteert, kan Idzerda niet voorkomen dat hij in 1924 failliet gaat. In 1926 krijgt hij opnieuw een zendmachtiging, echter alleen voor technische proeven, niet voor omroepprogramma’s. Toch verzorgt hij in 1930 na het sluiten van de Hilversumse zender om middernacht een eigen programma, de felicitatiedienst. Na 1930 wordt zijn zendmachtiging niet meer verlengd. In 1935 beëindigt hij teleurgesteld al zijn radioactiviteiten. Hij verdient zijn brood met het houden van een pension. In november 1944 snuffelt hij bij herhaling in het Sperrgebiet rond in de buurt van de lanceerplaats van het geheime wapen van de Duitsers, de V1, ten noorden van Den Haag. Idzerda wordt ter plaatse als ‘spion’ gefusilleerd.

Zie ook: PCGG