De keuken van Kok

Periode	1998
Beschikbaar in archief	{{{archief_link}}}
Genre	Documentaire
Decennia	1990-2000
Medium	televisie
Externe info	Niek Koppen aan het werk

Beschrijving

Deze documentaire van de NPS met regisseur Niek Koppen toont de achterzijde van het campagneteam van de Partij van de Arbeid in de verkiezingstijd in 1998. De keuken van Kok is de eerste Nederlandse documentaire over het politiek bedrijf. De documentaire was de openingsfilm van IDFA (International Documentary Festival Amsterdam). Zoals de titel al doet vermoeden is 'De Keuken van Kok' een reportage geworden waarin alle zaken rondom het campagneteam van de Pvda zichtbaar werden. Het team van Wim Kok wordt achter de schermen gevolgd en geeft de kijker zicht op de campagne van de premier die dat in 1998 overigens wéér zou worden.

De documentaire bevat een aantal sterke scènes die tot de verbeelding spreken. Een voorbeeld daarvan is de scene waarin de tekstschrijvers van de speeches van Wim Kok aan het werk zijn. Kok verwacht het beste van zijn mensen en oordeelt kritisch over de inhoud van zijn toespraken. Of de scene van de vrouw van de premier, Rita Kok. Ze bekijkt aandachtig de resultaten van een fotoshoot van haar man om vervolgens te beslissen welke foto het meest geschikt zou zijn als partij-pamflet, in combinatie met de slogan 'sterk en sociaal'. Nadat de keuze gemaakt is, laat Koppen zien dat de affiches ook daadwerkelijk beplakt worden. Zo wordt er vanuit meerdere invalshoeken een inkijk geboden op de verkiezingsstrijd achter de schermen.

Makers

Regie: Niek Koppen

Camera: Peter Brugman

Montage en scriptadviezen: Erik Disselhoff

Muziek: Willem Breuker

Productieleiding: Kees Ryninks

Achtergrondinformatie

Regisseur

Niek Koppen is ondertussen een gevestigde naam in 'documentaire-land'. De regisseur heeft een typische, herkenbare stijl van film-maken en daar ook menig succes mee geboekt. Naast De keuken van Kok (1998) onder andere ook bekend om zijn werken: Siki (1992), De Slag in de Javazee (1995), The Hunt (1997) en Goud (2007). Vanaf 1999 bovendien eigenaar van een eigen documentaire productiebedrijf Selfmade Film, van waaruit al tientallen documentaires zijn geproduceerd.

De keuken van Kok in de maak

Koppen klopte eind 1997 aan bij de Pvda fractie met de vraag of hij een documentaire mocht maken over de verkiezingscampagne van de partij. De eerste reacties waren negatief, Kok zelf zag het niet zitten, voorlichters en leden van het campagneteam wilden niet, alleen Karin Adelmund, voorzitter van de partij en leider van de verkiezingcampagne was positief. Omdat er niets mooiers is dan op deze manier 'verantwoording' bij de kiezers af te leggen, was het idee.

De Pvda gaf dus uiteindelijk groen licht voor het maken van de documentaire. Koppen had zijn reputatie ook wel mee zitten. Het was namelijk geen regisseur die vol zat met sensatiezucht, want dat had ook niet gepast bij het brave, sobere imago karakter van Wim Kok en diens partij. Koppen kreeg de opdracht de eerste Nederlandse politieke documentaire te maken en heeft daar dankbaar gebruik van gemaakt. Het gevolg was dat tussen 4 maart, de gemeenteraadsverkiezingen, en 6 mei 1998, de Tweede-Kamerverkiezingen Koppen ruim vijftig uur aan materiaal opnam.

Het voltooien van de documentaire was nog een helse klus voor Koppen. In de montageruimte kwam hij voor lastige keuzes te staan. Het reduceren van vijftig uur filmmateriaal tot een documentaire van maximaal twee uur was misschien de grootste uitdaging voor de regisseur. Het eindresultaat mag er wat mij betreft wezen en hoewel er hier en daar kritische geluiden te horen waren, werd de film overwegend positief ontvangen.

Reacties

Koppen leek een carte blanche te krijgen voor de politieke documentaire, dus volledige toegang tot alle ins en outs van de partij. Dit bleek niet helemaal waar. Hoewel de documentaire een directe kijk op de dagelijkse rituelen van een campagneteam lijkt te geven, zijn de politieke tegenstanders van Kok indertijd, Schripsema (CDA) en Cassee (VVD) van mening dat de documentaire geen volledig beeld weergeeft. Veel strategische beslissingen zijn namelijk niet te zien. Schripsema vond dat er te weinig inhoudelijke momenten in zitten.

Zo mocht de regisseur bijvoorbeeld ook niet filmen bij de opnames van het televisieprogramma van Ivo Niehe, terwijl Koppen zich daar juist zo op verheugd had. “Daar heb ik me bijzonder aan geergerd. Kok zou samen met Ruud Gullit aan tafel zitten. De confrontatie tussen die twee leek me erg interessant”.

De heer Van der Burg, recensent van de Film Krant, merkt terecht op dat: “Een filmmaker die een partijgebouw binnengaat loopt op dun ijs. Zijn streven om de onopgesmukte waarheid vast te leggen staat op gespannen voet met het partijbelang. Altijd ligt het gevaar op de loer dat hij een verlengstuk wordt van de partijpolitieke pr-machine.” Met deze wetenschap in het achterhoofd, lag er voor de Koppen de moeilijke taak om dit project tot een succesvol einde te brengen. Van der Burg meent dat: “In De keuken van Kok het duel tussen partij en filmmaker in een gelijkspel is geëindigd.”

Vanuit de kant van de Pvda'ers zelf was men overwegend tevreden over het eindresultaat. De toenmalige rechterhand van Kok, Arend Hilhorst geeft zijn mening: “De reacties waren heel goed. Maar ik heb natuurlijk wel wat op te merken over de film (...). Ik vond zelf dat de documentaire een beetje een vertekend beeld geeft van hoe een campagne nou echt werkt. De film begint namelijk laat in het proces, terwijl het hele onderzoek dat aan de campagne vooraf ging, en dat heel belangrijk is, weinig in beeld komt.” Hilhorst was ook aanwezig bij de première van de film op IDFA. De film werd daar goed ontvangen, mensen waren enthousiast, maar dit was ook deels te danken aan de goede verkiezingsuitslag.