Jos Stelling

Jos Stelling (1983)

Naam	Jozef Maria Aloyisius Stelling
Geboren	Utrecht, 16 juli 1945
Functies	regisseur, producent
Bekend van	Mariken van Nieumeghen, De illusionist, De wisselwachter, De vliegende Hollander, Duska
Periode actief	1974 - heden
Werkt samen met	Gert Brinkers, Goert Giltaij, Freek de Jonge, Jim van der Woude
Jos Stelling in de media Oeuvre van Jos Stelling

Jos Stelling is geboren en getogen in Utrecht, als zoon van een banketbakker. Hij volgt kostschool in Azelo en Zeist. Hij heeft verschillende baantjes, onder andere in een drukkerij en etaleur. Als filmmaker is hij autodidact.

Eind jaren zestig begint hij aan een filmproject dat zeven jaar duurt. Hij maakt met vrienden in de weekends opnamen voor een film rond het Middeleeuwse verhaal Mariken van Nieumeghen. De film wordt gefinancierd door participaties uit te geven. Een eerste versie van meer dan drie uur monteert Stelling zelf, hij laat de film zien aan editor Jan Bosdriesz en film producent Rob de Mee. Zij zijn verbaasd over de kracht van de beelden en weten een 90 minuten versie voor de bioscoop te maken. De film is een groot succes en tot de dag vandaag de laatste Nederlandse speelfilm die geselecteerd is voor de competitie van het Internationaal filmfestival in Cannes.

Stelling’s naam is gevestigd en hij maakt al snel een tweede Middeleeuws epos, Elckerlyc. Een volgende stap is een film over zijn fascinatie voor de schilderkunst van Rembrandt van Rijn, Rembrandt fecit 1669. Met de film De Pretenders over jeugd in Utrecht ten tijde van het overlijden van Marilyn Monroe sluit Stelling een periode af. Vervolgens professionaliseert hij. De illusionist, een samenwerking met Freek de Jonge is een film zonder dialoog, gebaseerd op de Jonge’s theatershow De Tragiek.

Stelling noemt zichzelf een camera regisseur. Hij besteedt veel aandacht aan de setting en de de cameravoering. Het beeldend karakter van zijn films en het spaarzame gebruik van dialogen, leiden ook tot internationaal succes. Op vele festivals van Japan tot de VS is Stelling een graag geziene gast. In Nederland zijn de films kort in de bioscoop te zien, maar zoals Ab van Ieperen in Vrij Nederland in 1999 schrijft, kom je films van Stelling wereldwijd tegen.

Zijn internationale reputatie heeft het Stelling mogelijk gemaakt om met De vliegende Hollander een internationale co-productie van de grond te krijgen, tot dan toe duurste Nederlandse productie. Hij is ook gevraagd door de Duitse producente Regina Ziegler om een korte film te maken in de serie Erotic Tales. De wachtkamer is niet alleen bekroond met een Gouden Kalf, maar ook met de internationaal prestigieuze televisieprijs Gouden Roos in Montreux. In 2013 wordt Stelling onderscheiden met een oeuvreprijs tijdens de tiende Golden Apricot Yerevan International Film Festival in Armenië.

Jos Stelling houdt volledige grip op zijn producties. Hij is verantwoordelijk voor de scenario's en produceert zijn eigen films. Gaandeweg heeft hij een aantal mensen om zich heen verzameld met wie hij al jarenlang samenwerkt, zoals production designer Gert Brinkers en cameraman Goert Giltaij.

Jos Stelling richt in 1981 De Nederlandse Filmdagen op waar hij tot 1990 actief betrokken is in het bestuur. In 2005 is hij ere-gast van het festival, in 2007 opent zijn film Duska het festival. Vanaf 1978 exploiteert hij bioscoop Springhaver in Utrecht. In 2004 start hij een tweede arthouse, Louis Hartlooper Complex. Hij breidt in 2022 verder uit met de opening van Filmtheater Slachtstraat.

Prijzen en onderscheidingen

• Gouden Kalf (voor De illusionist)
• Gouden Kalf voor de filmcultuur
• Gouden Kalf (voor De wachtkamer)
• Gouden Roos van Montreux (voor De wachtkamer)
• Parajanov's Thaler Lifetime Achievement Award (voor zijn bijdrage aan de wereldcinema (Yerevan International Film Festival 2013)
• Gouden Kalf (voor Het meisje en de dood)