Proper, nuchter en tolerant

Periode	2004
Beschikbaar in archief	Beeld en Geluid
Genre	Documentaire
Decennia	2000-2009
Lengte	68'53"
Medium	televisie
Externe info	Dokwerk

Beschrijving

In 1934 houdt de historicus Johan Huizinga een lezing over het ‘Nederland’s geestesmerk’. Hij spreekt hierin over de deugden van de Nederlandse samenleving: properheid, nuchterheid en tolerantie. Zeventig jaar na zijn lezing komt er een herdruk van zijn boek uit. Jan Blokker vraagt zich in het voorwoord van deze herdruk af of de deugden die Huizinga aan de Nederlanders toeschrijft niet aan herziening toe zijn.
Eerst wordt de properheid van het Nederlandse volk onderzocht. De maker noemt als voorbeeld het proces over de Betuwelijn. Hieruit moet blijken dat het Nederlandse volk toch enige vorm van knoeierij toestaat. Volgens de maker is Nederland in zeventig jaar minder proper geworden.
Daarna wordt de Nederlandse nuchterheid onderzocht. Er worden beelden getoond van demonstraties uit 1934, waarna beelden worden getoond van Idols, de begrafenis van André Hazes en de oranjegekte tijdens een internationaal voetbaltoernooi. Hieruit blijkt dat er wel wat veranderd is in de nuchterheid van Nederland door de opkomst van de massacultuur en televisie.
Als laatste wordt de tolerantie van het Nederlandse volk onderzocht. Dit is moeilijk te vergelijken, omdat in 1934 buitenlanders (waaronder Marokkanen) alleen tijdelijk naar Nederland komen voor de handel. Later komen ze ook om te wonen in Nederland en sindsdien is er minder tolerantie.
De maker vraagt zich af of de samenleving sinds 1934 zo veranderd is of dat Huizinga zijn ogen destijds gesloten heeft voor de gebeurtenissen die zijn deugden tegenspreken. Er is wel degelijk wat veranderd in de deugden die Huizinga in 1934 heeft beschreven, maar dit is vooral te wijten aan de opkomst van de massacultuur, de komst van asielzoekers en de komst van de televisie.

Deze documentaire is uitgezonden als aflevering van Dokwerk.

Makers

Samenstelling René Seegers

Productie Ine Waltuch

Camera Mark de Blok, Niels van ’t Hoff

Montage Willem Hoogeboom

Muziek Jacob ter Veldhuis

VPRO

---