Willem van den Berg

Willem van den Berg in 1989

Naam	Willem van den Berg
Geboren	Spijkernisse, 1953
Functies	grafisch ontwerper
Bekend van	VPRO en RTL4 televisievormgeving
Periode actief	1979-heden
Werkt samen met	Fred van Dijk, Martin Roodnat
Externe info	'n Berg Werk
Willem van den Berg in de media Oeuvre Willem van den Berg

Willem van den Berg studeert eind jaren zeventig Vrije technieken en Publiciteit aan de Academie voor Beeldende Kunst. Hij loopt stage bij het audiovisueel centrum van de gemeente Rotterdam en verzorgd daar de vormgeving van een jongerenprogramma voor de regionale televisie. Eigenlijk is televisie 'not done' in de kunst en punk scene waar Van den Berg zich in bevind, maar Van den Berg wist er iets opvallends van te maken. Zo opvallend dat Roelof Kiers, de nieuwe directeur Televisie bij de VPRO het programma van de regionale zender koopt en uit gaat zenden onder de titel Neon. Van Neon worden tussen 1979 en 1980 acht afleveringen uitgezonden. Het is een alternatief jongerenprogramma met veel aandacht voor punkmuziek, ruimte voor door kijkers ingestuurd materiaal en reportages over krakers, dienstweigereaars en grafitti. In de vormgeving van het programma is duidelijk de 'Do-It-Yourself" houding die kenmerken is voor de punkscene te herkennen. Van den Berg gebruikt eenvoudige middelen, maar met een opvallend effect. Zo steekt hij bijvoorbeeld titelkaarten in brand of schrijft hij een tussentitel met spuitbus op de muur. Hij maakt voor Neon ook enkele collage-achtige animaties van gekopieerde foto's. In opdracht van Kiers maakt Willem van den Berg in deze stijl ook enkele ledenwerfspotjes voor de VPRO.

Na het vertrek van Jaap Drupsteen als vormgever van de VPRO is Kiers op zoek naar een geschikte opvolger. Vanwege het opvallende werk van Van den Berg voor Neon en de ledenwerfspotjes, geeft Kiers hem de opdracht de VPRO-televisievormgeving te gaan verzorgen. In eerste instantie gebeurt dat nog met het logo van Drupsteen. Als Drupsteen en enkele anderen zich daar kritisch over uit laten, ontwerpt Van den Berg een nieuw logo voor de omroepvereniging. Rond deze tijd vertrekken een groot aantal beeldbepalende programmamakers omdat ze het niet met Kiers' zijn visie kunnen vinden. De introductie van het nieuwe logo in oktober 1981 kan dan ook gezien worden als de definitieve breuk met de VPRO van de jaren zeventig.

Van den Berg maakt voor elke avond nieuwe programma-aankondigingen, leaders, stationcalls en ledenwerfspotjes. Dat kan omdat de VPRO maar één uitzendavond per week heeft. Voorzover mogelijk probeert hij zijn videografiek af te stemmen op de programma's van de avond. Dus voor de thema avond "De geschiedenis van de science-fiction film" van 18 juni 1982 maakt hij, naast programma-introducties en een speciale openings en afsluitende leader, ook een ledenwerfspotje met een zingend marsmannetje.

Van den Berg maakt de meeste televisievormgeving voor de VPRO thuis in zijn schuur, waar hij zelf een soort studio heeft gebouwd met projectoren, camera, dia's, kleurenfilters, gordijnrails, en allerlei andere trucages. Meestal begint hij met het tekenen van de dingen die associaties hebben met een van de programma's die de week erop uitgezonden gaan worden. Daarvan maakt hij dia's van die hij projecteert in diverse kleuren en combinaties, hij laat ze bewegen en gebruikt bijvoorbeeld gewapend glas om de projecties te vervormen. Het leid tot een hele herkenbare en uitgesproken stijl voor de VPRO-televisieavonden. Die herkenbaarhed wordt nog vergroot doordat er twee tunes geïntroduceerd worden door eindregisseur Fred van Dijk. Voor de opening van de VPRO-avond wordt (meestal) een fragment uit 'Here is the News' van The Electric Light Orchestra gebruikt en voor de afsluiting componeert Jakob Klaasse een tune.

Kiers, die het belang van vormgeving op televisie inziet, schaft halverwege de jaren tachtig de enorm dure Paintbox aan. Op deze computer kunnen beelden electronisch bewerkt worden. Van den Berg gebruikt enkele effecten van de Paintbox, maar gebruikt het fenomeen van de computer ook als stijl inspiratie. Zo animeert hij (met de hand) bijvoorbeeld een titel die uit uitvergrootte pixels lijkt te bestaan met een knipperende cursur erachter. Een paar jaar later wordt de Paintbox vervangen door de Cubicom en hierop ontwerpt Van den Berg zijn eerste driedimensionale leader voor het programma Jonge Helden (VPRO, 1985 -1988).

In 1986 vertrekt Van den Berg en richt samen met Martin Roodnat het bedrijf Pixel Graphics op dat gespecialiseerd is in computeranimatie. Het bedrijf is een succes, maar Van den Berg komt door alle management taken niet meer aan ontwerpen toe. Daarom verkoopt hij het bedrijf en gaat hij bij Valkieser werken. In 1989 is de nieuwe zender RTL Veronique een klant bij Valkieser en Van den Berg wordt iets later de vaste vormgever van dienst bij deze zender (die dan RTL4 heet).

Bij RTL4 is geen tijd voor 'des kunstenaars aller-individueelste expressie', er moet per dag namelijk heel veel graphics, bijvoorbeeld voor het nieuws en weer, stationcalls, idents, programmaoverzichten en promo's verzorgd worden. Van den Berg werkt nu niet meer alleen zoals bij de VPRO, maar heeft een heel team van ontwerpers om zich heen. De vormgeving van RTL4 wordt geheel gemaakt op de computer in drie dimensionale animatie. De ronddraaidende en glimmende letters in de stationcalls van RTL4 worden door andere televisieontwerpers niet erg gewaardeerd. De vormgeving van RTL4 wordt synoniem voor de zogenaamde '3d flying logo' trend of, zoals Bob Takes (Van den Bergs opvolger bij de VPRO) het noemt: 'de vliegende asbakken'. RTL4 neemt in 1999 afscheid van de driedimensionale letters en ook van Willem van den Berg.

Wederom samen met Martin Roodnat start Van den Berg voor zichzelf met 'n Berg Werk. Zij ontwerpen voor vele televisieprogramma's, zenders en omroepverenigingen.