2 minuten stilte, aub

Periode	1999
Beschikbaar in archief	Beeld en Geluid
Genre	documentaire
Decennia	1990-1999
Lengte	87'
Medium	televisie, 16mm

Beschrijving

De film toont het nationale ritueel van Dodenherdenking op 4 mei om 20.00 uur. De film begint ’s morgens vroeg en eindigt met de uitvoering van het herdenkingsconcert na de herdenking. Honigmann laat zien wat een tiental mensen die dag doet – en daarmee wat 4 mei voor hen betekent. De maakster is al vragenstellend hoorbaar aanwezig. Er zijn bekende en onbekende personen bij, verschillende categorieën vertegenwoordigend: Jodin, kind van NSB-ouders, Indische Nederlander, in 1956 gevluchte Hongaar, volksvrouw, middenstander, middelbare scholiere, enzovoorts.

Sommigen, zoals de dichteres Anna Enquist, kunnen hun gevoelens heel goed onder woorden brengen. Bij anderen zijn het juist de beelden en de montage die het nodige reliëf geven. Zo kijkt de dochter van NSB-ouders eenzaam met een bord op schoot naar de herdenking op televisie. Oud-programmamaakster Netty Rosenfeld lijdt zichtbaar tijdens de herdenking in de Hollandse Schouwburg, totdat ze een vertederende blik op haar kleinzoon werpt.

Deze documentaire is uitgezonden als aflevering van NPS.doc

Makers

Regisseur Heddy Honigmann

Scenarioschrijver Heddy Honigmann, Hans Dortmans

Producent Pieter van Huystee

Camera Maarten Kramer

Camera assistentie Nicole Bergsma, Jeroen de Bruin

Geluid Noshka van der Lely

Montage Maria Steenbergen

Geluidsmontage en -mixage Hugo Dijkstal

Uitvoerend producent Hetty Krapels

Producent Pieter van Huystee

Eindredacteur NPS Carel Kuyl

Productiemaatschappij Pieter van Huystee Film & TV voor de NPS.

Achtergrondinformatie

Een jaar na de bevrijding vinden er op 4 mei – de dag vóór de Duitse capitulatie – ’s avonds op verschillende plaatsen in Nederland herdenkingen plaats. In de loop der jaren is dit een vast ritueel geworden, met de Nationale Dodenherdenking in Amsterdam bij het uit 1956 daterende Nationaal Monument, en talloze grotere en kleinere herdenkingen elders. Om 20.00u. wordt in het hele land twee minuten stilte in acht gehouden. Niet langer worden alleen de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog herdacht, maar ook hen die zijn omgekomen tijdens andere oorlogen, militaire conflicten en vredesoperaties. Ook is het perspectief veranderd: van bevrijding (terugkijken) naar vrijheid (vooruitkijken).

Heddy Honigmann, die in een Joods emigrantengezin in Peru is opgegroeid en in 1978 naar Nederland kwam, ziet in het nationale ritueel een boeiend onderwerp voor een documentaire. Zelf werd ze enige tijd na haar komst in Nederland met de Dodenherdenking geconfronteerd, toen ’s avonds op 4 mei de tram ineens stopte en de conducteur de passagiers vertelde waarom dit het geval was. Het is Honigmann opgevallen dat er in ons land veel schuldgevoelens heersen. Ze vindt de collectieve stilte van twee minuten een typisch Nederlandse manier om deze gevoelens te uiten.

Als structuur voor 2 minuten stilte aub kiest Honigmann het verloop van 4 mei 1998. Het is een productionele krachttoer, vooral ’s avonds tijdens de herdenking wanneer er maar liefst acht cameraploegen op verschillende locaties in het land tegelijk aan het werk zijn. Afgezien van wat verder de moeite loonde van het filmen, moest elke ploeg in elk geval vanaf 2 minuten voor acht de camera aanzetten en een filmcassette volschieten van de herdenking zelf.

De Volkskrant schrijft: 'De voorspelbaarheid is groot. Totdat de verhalen en herinneringen een eigen leven gaan leiden, en langzaamaan een beeld ontstaat van wat de dodenherdenking voor mensen inhoudt.' de Volkskrant van 22 oktober 1998

---