Kristalontvanger

De kristalontvanger is de meest eenvoudige radio die we kennen. Hij bestaat uit slechts vier onderdelen: een condensator, een spoel, een diode en een kristal oortelefoon. Buiten het apparaat is een antenne nodig om het zendersignaal uit de lucht op te vangen en een verbinding met de aarde. Veel beginnende technici hebben via deze radio voor het eerst kennis gemaakt met de wereld van de telecommunicatie. Hoe werkt het?

De radiozender geeft via de zendantenne een elektro-magnetisch signaal af dat zich met de snelheid van het licht door de ruimte om ons heen voortplant. Dat signaal is onhoorbaar omdat het een geweldig hoge frequentie heeft. Het trilt honderdduizenden keren per seconde. Aan dit signaal wordt door de zender een ander signaal toegevoegd. Dat kan spraak zijn of muziek en andere geluiden. Deze samenvoeging heet moduleren. Het zendersignaal, de draaggolf genoemd, wordt gemoduleerd. In een groot gebied om de zender heen wordt een elektro-magnetisch veld opgewekt. Alle metalen delen die erdoor geraakt worden trillen mee. Omdat er miljoenen verschillende frequenties tegelijk door de lucht gaan is een radio-ontvanger nodig om het ene gewenste signaal hoorbaar te maken.

Als het signaal sterk genoeg is kan een kristalontvanger dit voor ons doen. Daarom zijn alleen zenders die niet te ver weg staan te ontvangen. Een spoel en een verstelbare condensator worden op een bepaalde manier aan elkaar verbonden. De antenne wordt verbonden met het ene eind van de spoel zodat de radiosignalen bij de spoel aankomen. Door de condensator op een bepaalde waarde in te stellen, dat doen we met de afstemknop, werkt de combinatie spoel-condensator als een soort versterker. Men noemt deze versterking het opslingereffect. Alleen het gewenste signaal wordt doorgelaten. Dit signaal gaat naar de diode. Deze detecteert de verschillen in spanning van het kleine elektrische stroompje en stuurt het signaal door naar de oortelefoon. Het zendersignaal wordt zo gezegd gedemoduleerd.

In het oortelefoontje gaat een stukje kristal trillen in het ritme van het wiselende signaal en dat brengt een membraam in beweging. Dat membraam laat de lucht trillen en nu kunnen we horen wat er aan de kant van de zender gebeurt. De kristalontvanger kan alleen AM signalen horen. Signalen op de FM band vereisen een andere techniek.