Kees van Langeraad

Kees van Langeraad (1964)

Naam	Kees van Langeraad
Geboren	Den Haag, 13 juni 1928
Functies	producent, regisseur, scenarioschrijver, documentairemaker, editor
Bekend van	Balans van een gezin, Tellem expeditie, 58 miljoen Nederlanders, Antilliaans verhaal, Met het oog op Rembrandt
Periode actief	1953-1992
Trivia	Trivia
Media
Kees van Langeraad in de media Oeuvre van Kees van Langeraad

Kees van Langeraad is vooral bekend als documentairemaker en regisseur, met gefilmde producties als zijn specialiteit. Voor zijn NCRV-documentaires wint hij in 1964 de Zilveren Nipkowschijf.

Jeugd, opleiding en vroege werkzaamheden

Na de HBS studeert Van Langeraad aan universiteit Nyenrode. Hij voelt zich aangetrokken tot de journalistiek, maar hij blijkt geen goede journalist te zijn. In 1948 maakt hij zijn studie af. Twee en een half jaar is hij in militaire dienst, waarvan een jaar in Indonesië.

Bij terugkomst in Nederland raakt hij geïnteresseerd in het nieuwe medium televisie, dat sterk in ontwikkeling is. Hij krijgt een baan bij de commerciële afdeling van Philips in Eindhoven in de hoop door te rollen naar het inhoudelijke televisiewerk. Twee en een halve maand na zijn aanstelling verhuizen de televisie-uitzendingen naar Bussum. Van Langeraad heeft al contact met Erik de Vries en stelt hem zijn programma-ideeën voor. De Vries vertelt dat de beslissingen in Bussum worden genomen en adviseert daar naartoe te verhuizen. Dit doet Van Langeraad echter niet. Hij neemt ontslag bij Philips en gaat college lopen in politieke en sociale wetenschappen aan de Universiteit van Amsterdam. Daarna heeft hij verschillende betrekkingen gehad, maar hij voelt zich nergens thuis. Hij hoort toevallig bij de Nederlandse Onderwijs Film dat ze hun staf willen uitbreiden. Hij begint weliswaar op de onderste trap, als assistent bij de montage, maar hij weet zeker dat hij op de juiste plek zit. Vijf jaar werkt hij bij de Nederlandse Onderwijsfilm waar hij het montagevak onder de knie krijgt en verschillende films maakt. Rond deze tijd wordt geluid geïntroduceerd in Nederlandse onderwijsfilms. Van Langeraad is in ons land een pionier op dit gebied. Eén van de opmerkelijke films die hij voor de NOF bedenkt en regisseert is Hansje en de Madurodammers (1958).

In diezelfde tijd doet hij contacten op bij de NCRV en hij spreekt voor die omroep wel eens commentaarteksten in.

Bij de omroep

In november 1958 komt Van Langeraad in dienst van de NCRV als hoofdcontrolekamerregisseur en commentator. Door personeelstekort wordt er echter ook regelmatig beroep gedaan op zijn ervaring als editor. Eind 1959 krijgt hij de kans zelf een documentaire te maken, Balans van een gezin, en deze wordt goed ontvangen. Zijn televisiedocumentaire Het besluit (1960) gaat over een Nederlands gezin dat naar Canada emigreert. Het geeft een goed en indringend beeld van emigratie, een belangrijk thema in die tijd. Van Langeraad vindt het mooi dat het medium televisie het gesproken woord in ere herstelt. Hij ligt dit toe in de Leeuwarder Courant van 25 oktober 1961: "De televisie dwingt de mensen tot eerlijke meningsuiting. Je kunt met tv universeel menselijke dingen doen, die door de andere kommunikatiemedia in een hoek zijn gedrukt. Je trekt iets wat echt is in het centrum van de belangstelling. Dat is iets unieks en heel mooi."

Gedurende de jaren zestig blijft Van Langeraad, naast andere uiteenlopende omroepwerkzaamheden, documentaires en reportages maken voor de NCRV. In 1964 wordt zijn werk bekroond met de Zilveren Nipkowschijf. De jury kent hem de prijs toe "voor zijn verdiensten als samensteller en regisseur van documentaires die stuk voor stuk meer waren dan journalistieke reportages: een film over Zeeuws-Vlaanderen, de film Het besluit en zijn documentaire over Nigeria. De jury waardeert hem ook als regisseur van de quiz Als u het mij vraagt en als vragensteller in de rubriek Onder vier ogen.

In 1966 regisseert hij zowel het verslag van het huwelijk van prinses Beatrix en Claus von Amsberg als een vraaggesprek met Prins Bernhard. In november van het jaar daarop wordt hij aangesteld als chef informatieve programma's bij de NTS. Anderhalf jaar later, in mei 1969 legt hij die functie neer "om persoonlijke redenen". Hij wordt vervolgens samensteller en presentator van de veertiendaagse rubriek Video. Het programma analyseert gebeurtenissen van de afgelopen twee weken. Wanneer het programma in 1970 teveel gaat lijken op een actualiteitenrubriek stapt Van Langeraad op.

Hij richt zich vanaf de jaren zeventig vrijwel uitsluitend op documentaire(serie)s. In 1977 maakt hij samen met scenarioschrijver Gerard Soeteman, Jan Bosdriesz. en anderen het vijftien-delige 58 miljoen Nederlanders, destijds de langste en meest bewerkelijke serie ooit door de NOS uitgezonden. Van Langeraad is bij deze productie voornamelijk als producent en draaiboek schrijver betrokken. In de jaren tachtig gooit hij hoge ogen met de serie Antilliaans verhaal (1988) over de historie van de Nederlandse Antillen en Aruba vanaf hun ontstaan tot de status aparte van Aruba in 1986.

Van Langeraad maakt twee opmerkelijke producties over de schilder Rembrandt. In 1985 verschijnt de televisiefilm Rembrandt tekenaar. De productie wordt in 2006 in aanwezigheid van Van Langeraad in het Louvre in Parijs vertoond. In december 1991 zendt de NOS de documentaire Met het oog op Rembrandt uit, een productie dat gelijktijdig te zien is als onderdeel van de Rembrandttentoonstelling in het Rijksmuseum. Deze productie wint internationale prijzen. Zo haalt het programma het Astrolabium binnen tijdens het Internationaal Electronic Cinema Festival in Tokio. In 1992 wint het tevens de Grote Prijs van het Europese High Definition Festival in het Italiaanse Bergamo voor het "met grote originaliteit en intelligentie toepassen van de mogelijkheden van de hd-televisie".

In juli 1992 gaat Van Langeraad met pensioen.

Van Langeraad en de documentaire

Als documentairemaker is Van Langeraad het meest in zijn element tijdens de montage, wanneer hij de opnamen uitzoekt en in volgorde zet. De sfeer van de documentaires spreekt hem aan, maar ook de spanning van het werk en de ontdekkingen die kunnen worden gemaakt. Hij verdedigt het genre in de Telegraaf van 24 september 1990: "Er bestaat bij sommige mensen een idee dat documentaire synoniem is aan ellende. Dat is vaak zo. (...) Maar in een documentaire over een probleem moet je de kijker niet opzadelen met dat probleem, maar moet je er voor zorgen dat hij er een soort verrijkt gevoel aan over houdt door er een bepaalde positieve richting aan te geven."

Prijzen

• Zilveren Nipkowschijf (1964)
• Astrolabium, International Electronic Film Festival Tokyo in de categorie documentaire (1992)
• Bergamo High Definition Festival - Grand prix (1992)