Sport: De mentale kwestie

Periode	2000
Beschikbaar in archief	Beeld en Geluid.
Genre	Documentaire
Decennia	2000-2009
Medium	televisie
Externe info	Site Dokwerk

Beschrijving

Deze documentaire van Lies Niezen gaat over de mentale begeleiding van topsporters. Er wordt gesteld dat falen in topsport vaak met de psyche te maken heeft en dat topsporters op dit gebied begeleiding nodig hebben. Deze begeleiding vindt in Nederland nog niet op grote schaal plaats en is binnen bepaalde sporten zelfs een taboe. Er komen drie mannen aan het woord: Peter Blitz en Jan Huijbers, sportpsychologen en Ted Troost, Haptonoom. Zij zijn alle drie belangrijke namen in de wereld van de mentale sportbegeleiding en hebben ieder hun eigen manier om topsporters mentaal te begeleiden. De documentaire draait om de vraag wat het nut is van mentale begeleiding bij sport en hoe dit in de praktijk wordt gebracht, zeker nu er nog zo’n taboe op ligt. Als ondersteuning worden hierbij als voorbeelden verschillende topsporters aangehaald.

Sport de mentale kwestie is uitgezonden door de NPS in het kader van de documentairereeks Dokwerk.

Makers

Scenario & Regie: Lies Niezen

Camera: Peter Brugman

Geluid: Gert Jan Miedema

Montage: Elja de Lange

Producer: Willemijn Cerutti en Frank van den Engel voor Zeppers Film & TV

Omroep: VPRO

Achtergrondinformatie

Lies Niezen was in 1999 winnares van de scenarioworkshop van het International Documentary Filmfestival Amsterdam. Dit stelde haar in staat de film te maken.

Een artikel verschenen op www.hartenziel.nl, Gepubliceerd op 25-11-2000:

Mentale coaching nog steeds bijzaak

Door: Lieshout, Marcel van

Regisseur Lies Niezen debuteerde donderdag op het documentairefestival IDFA met 'Sport. Een mentale kwestie'. Een film over hoe de topsport aankijkt tegen geestelijke coaching. Volgens Niezen stelt de mentale begeleiding van sporters niet veel voor.

ALS EEN TOPSPORTER al zijn toevlucht zoekt tot een sportpsycholoog dan wordt daarmee doorgaans niet te koop gelopen. Conservatisme is diepgeworteld in de sportwereld. Mentale begeleiding is er voor de 'kneusjes' en de 'twijfelaars' en vloekt min of meer met dat waar een topsporter au fond voor staat: het paren van lichamelijke kracht aan geestelijke.

Zo beschouwd beantwoordt de documentaire 'Sport. Een mentale kwestie' van debuut-regisseur Lies Niezen (31) onbedoeld aan de stereotiepe opvatting. Niezen, dochter van oud-sportjournalist Joop, volgde de ervaringen van drie topsporters die sportpsychologen consulteerden en die ervaringen mondden - naar het sportieve resultaat gemeten - niet uit in het beoogde doel.

Discuswerper Pieter van der Kruk, begeleid door sportpsycholoog Peter Blitz, slaagde er niet in de limiet te halen voor de Olympische Spelen van Sydney. Hardloper Gert-Jan Liefers, hij raadpleegde sportpsycholoog Jan Huijbers, staakte zijn desperate pogingen zich te kwalificeren.

Judoka Ben Sonnemans, eveneens een cliënt van Huijbers, zag in Sydney een oude kwaal de kop opsteken die hem er nu juist toe had gebracht de sportpsycholoog te raadplegen: verstijfd van de zenuwen faalde de zwaargewicht en medaillekandidaat opzichtig.

Lies Niezen, van huis uit sport-geïnteresseerd, was ondermeer werkzaam voor Langs de Lijn en stoort zich aan de vaak weinig diepgravende manier waarop sporters door journalisten tegemoet worden getreden. Altijd weer die vluchtige aanpak, nooit eens graven naar de ziel van de sporter, vindt Niezen.

Een contact met een Thaise tafeltenniscoach (die zijn pupillen verplicht een aantal uren per dag te mediteren) bracht Niezen op de gedachte een documentaire te maken over sportpsychologie in Nederland. De ervaringen stemmen haar vervolgens niet al te vrolijk. Professionele mentale begeleiding van topsporters stelt in Nederland nog niet zo bar veel voor, luidt haar conclusie.

In Vrij Nederland zei Niezen vorige maand: 'Ik vind dat de meeste sportpsychologen in Nederland nog niet ver genoeg gaan. In sommige gevallen blijft het best hangen in een bepaalde oppervlakkigheid. Iedereen blijft ronddraaien in zijn eigen kringetje.'

Deze weinig vleiende kwalificaties zijn tot op zekere hoogte ook van toepassing op de documentaire van Niezen. Dat erkent de maakster in Vrij Nederland: 'Ik vind zelf dat ik niet tot de bodem ben gegaan.'

Indachtig het onderwerp van Sport. Een mentale kwestie blijft het in de documentaire wazig wat de beweegredenen zijn geweest van Van der Kruk, Liefers en Sonnemans om te raad te gaan bij een sportpsycholoog. Evenmin wordt het erg helder waaruit de bijdrage van de mentale begeleiders bestaat bij het wegnemen van twijfels dan wel opvijzelen van het zelfvertrouwen.

Het grote hardlooptalent Liefers blijkt in de aanloop tot Sydney niet in goeden doen tengevolge van liefdesverdriet en een breuk met zijn trainer. 'Een identiteitscrisis' vermoedt sportpsycholoog Huijbers achter de tegenvallende prestaties. En dan? 'Ik heb hem geadviseerd te gaan lopen en kijken waar het schip strandt.'

Het grote discustalent Van der Kruk treft in sportpsycholoog Blitz een begeleider die vooral gespecialiseerd blijkt in het relativeren van zijn eigen werk. 'Er is geen enkele truc. Als sporter sta je daar en je moet het maar in je eentje doen.'

Van der Kruk krijgt van Blitz het advies om in trainingen wedstrijdspanning na te bootsen. Evenveel worpen doen als in een wedstrijd is toegestaan, net doen alsof er op de training een limiet te slechten is. Blitz daarover zelf: 'Als je in een training genoegen neemt met negentig procent moet je niet gek opkijken dat er in een wedstrijd ook maar negentig procent uitkomt.'

Van der Kruk heeft nog wel enige consults nodig, zo blijkt wanneer hij na afloop van zijn mislukte kwalificatiepogingen voor de Spelen tot de conclusie komt: 'Ik vraag me af of ik druk kan voelen tijdens een training.'

Tussen alle sessies van sporters met sportpsychologen door komt haptonoom Ted Troost uitvoerig aan bod. Troost ziet zichzelf niet als een mentale begeleider, eerder als iemand die de sporter zijn eigen lichaam beter leert kennen. 'Ik leer mensen voelen dat er in hun lichaam veel meer schuilt dan ze vermoeden.'

Heel waar is in elk geval wat Troost zegt in het begin van de documentaire wanneer een aantal schitterende momenten van Marco van Basten wordt getoond. Was Van Basten mentaal zo sterk? Zat Van Basten altijd 'goed in zijn vel?' Troost: 'Als je die beelden zo ziet dan is alles wat je over ons werk zegt onzin.'

Editor: Sport. Een mentale kwestie van Lies Niezen ging donderdag tijdens het International Documentary Festival Amsterdam in première en is nog te zien op dinsdag 28 november in City 5, aanvang 18.30 uur