De verovering van de wereld
| Periode | 2000 |
| Beschikbaar in archief | Beeld en Geluid |
| Genre | Documentaire |
| Decennia | 2000-2009 |
| Lengte | 50’31 |
| Medium | televisie |
| Externe info | VPRO: DNW Globalisering |
Thema-afbeelding van DNW
Beschrijving
'De Verovering van de Wereld' is vertoond in het kader van DNW (De Nieuwe Wereld: Rooksignalen uit de nieuwe wereld) van de VPRO. In deze eerste uitzending van het thema 'globalisering' laten zes deskundigen hun licht schijnen over het fenomeen globalisering. Het is als het ware een handleiding en inleiding voor het vervolg van dit DNW-thema, wat bestaat uit een vierluik. Ze bespreken hierin dan ook wat heb eigenlijk betekent en wie het woord gebruikt, hoe het komt dat er voor- en tegenstanders zijn en wat het met zich mee heeft gebracht voor verschillende landen in de vorm van een betoog.
In de eerste aflevering zijn de volgende mensen dan ook geïnterviewd:
anti-globaliseringsactivistes Vandana Shiva (India, natuurkundige en filosofe) en Lori Wallach (USA, juriste), de Duitser Peter Woicke (Wereldbank, investeringsbankier), de Amerikaan Michael Mussa (IMF, econoom) en Joseph Stiglitz (USA, ex vice-president van de Wereldbank en econoom), Kenneth Fisher (belegger) en politiek filosoof John Gray.
Het gesproken materiaal is gecombineerd met beeldmateriaal dat uit het archief komt en met beeldmateriaal uit allerlei 'alternatieve' bronnen. Er volgen beelden van derde wereldlanden, maar ook van rellen die door de globalisatie tot stand zijn gekomen uit ontevredenheid, en commercials van de Wereldbank en IMF. Dit vierluik toont een kleiner wordende wereld waarin afstanden soms groter lijken dan ooit.
Twee quotes van John Gray uit de aflevering:
"We moeten af van een simpele opvatting van globalisering om inzicht te krijgen in hoe globalisering eigenlijk werkt. We moeten inzien dat ’t heel paradoxale gevolgen kan hebben. Het kan de economische ongelijkheid zowel vergroten als verkleinen. Het kan heftige fundamentalistische reacties oproepen. Dat is ook gebeurd, in ’t Midden-Oosten en elders. Nationalistische gevoelens kunnen zowel heropleven als doodbloeden. Globalisering op zichzelf legt niet overal één cultuur of één vorm van kapitalisme op. Het doet nieuwe economische modellen ontstaan en verandert oude, inclusief ’t Amerikaanse kapitalisme."
"Het belangrijkste inzicht met betrekking tot globalisering is dat ’t een onbeheersbaar proces is. Net als industrialisatie."
De Verovering van de Wereld is op zondag 12 november 2000 om 21:40 uur uitgezonden op Nederland 3.
DNW-icoon
Makers
Samenstelling: George Brugmans
Montage: Marc Bechtold en JP Luijsterburg
Camera: Melle van Essen, Alexander Oey, George Brugmans, Marc Homs, Joost van Herwijnen e.a.
Research: William de Bruijn en Ilze Praagman
Interviews: Ijsbrand van Veelen
Camera/geluid interviews: Alexander Oey
Met dank aan:
Indymedia (Han Soete, Michael Eisenmenger)
De Nieuwe Wereld:
Redactie: Fleur Amesz, William de Bruijn, Bregtje van der Haak, Marije Meerman, Gijs Meijer Swantee, Hans Otten, Olaf Oudheusden, Ilze Praagman, Rob Schröder en Ijsbrand van Veelen
Webredactie: Stan van Engelen
Productie: Odette Toeset, Yvonne Rave en Alex Klippel
Eindredactie: George Brugmans en Frank Wiering
Afbeelding van de uitzending: verschillende vlakken
Achtergrondinformatie
In de VPRO-Gids (nr. 46) van 2000 heeft Kees Sluys een inleidend artikel op dit thema geschreven. Hierin wordt aangegeven dat iedereen de term 'globalisering' gebruikt, maar dat niemand echt weet wat er mee bedoeld wordt. Verder wordt ook geïmpliceerd dat het effecten kan hebben, maar welke? De reden voor dit vierluik is de onduidelijkheid in de samenleving over dit onderwerp en vandaar dat DNW met een reeks afleveringen komt. In dit artikel geeft George Brugmans ook aan dat globalisering al sinds het begin van DNW een telkens terugkerend onderliggend thema is en dat dit thema eigenlijk twee jaar geleden zijn intrede al deed. Hij heeft dan ook veel archiefmateriaal gebruikt uit het DNW-archief.
In het artikel wordt gesteld dat men zich er van bewust is geworden dat de wereld in zekere zin verhard is en dat er een directe relatie is tussen de mondiale economie en het individueel welzijn. Verder is het verschil tussen arm en rijk ook nog toegenomen. De onvrede kwam dan ook tot uiting in Seattle, eind 1999, toen het World Trade Organisation een aantal zeer ingrijpende besluiten wilde nemen over vrijhandel en dergelijke. Het mislukte omdat de besluitnemers geconfronteerd werden met georganiseerde tegenstand, van globaal formaat. Brugmans wil dan ook niet pretenderen dat de werknemers van DNW alles weten, maar wil aangeven dat DNW slechts deze onderwerpen op de agenda wil zetten.
Wat George Brugmans jammer vond is dat er niemand van McKinsey of een andere consultancyfirma wilde meewerken, want dat zijn als het ware toch de missionarissen van de globalisering, aldus Brugmans. Maar McKinsey wilde bijvoorbeeld alleen meedoen als ze zelf bij wijze van spreken mochten beslissen over de montage. Zelfs mensen van de Wereldbank en het IMF gaan al snel in het defensief. Brugmans vindt dit spijtig, aangezien het de uitzending minder neutraal maakt dan hij had gewild. Hij noemt het dan ook "niet meer, maar ook niet minder, dan een reflectie van de huidige stand van zaken."
Over de andere afleveringen
Aflevering twee: "Eén bank, twee werelden", gemaakt door Doke Romeijn, gaat over de armoede in Uganda en hoe de Wereldbank daarmee te werk gaat en wat voor effect dat op de bevolking heeft. Uitgezonden op zondag 19 november 2000 op Nederland 3, 21.40 uur.
Aflevering drie: "Keten van liefde", ook wel Liefdesketen, gaat over enkele vrouwen uit de Filippijnen die andermans kinderen verzorgen als au pair in Rome en Den Haag. Daarmee zou de liefde, na elektronica, het grootste exportproduct van de Filipijnen zijn en is het geld dat de vrouwen terugsturen de grootste bron van dollarinkomsten. Deze film is gemaakt door Marije Meerman, over hoe mondialisering zijn invloed doet gelden op het niveau van families en culturen. Uitgezonden op zondag 26 november 2000 op Nederland 3, 21.40 uur.
Aflevering vier: "ERT: de roergangers van Europa" is door Ijsbrand van Velen gemaakt. Deze aflevering gaat over de uitbreiding van de EU, waarbij er vanuit het perspectief van de European Round Table gekeken wordt. Meer informatie kan je vinden bij De Club (link binnen de wiki). Dit afsluitende deel over de invloed van het bedrijfsleven op de politiek werd uitgezonden vlak voordat de EU in Nice moest besluiten of de Unie al dan niet wordt uitgebreid. Uitgezonden op zondag 3 december 2000 op Nederland 3, 21.40 uur.
De website van VPRO over DNW (http://www.vpro.nl/programma/dnw/) geeft op ieder programma achtergrondinformatie in de vorm van dossiers en dergelijke. De vier afleveringen hebben ieder een eigen pagina met vele uitgebreide informatiepagina's over het betreffende onderwerp. Zie voor meer informatie de hierboven genoemde link, via deze link zijn ook de afleveringen te bereiken.
Billy Gunterman
Als gevolg van deze serie is er door Billy Gunterman een artikel geschreven. Hij vertelt in het kort waar alle afleveringen over gaan en hij geeft hier ook zijn eigen mening over. Het is een inleidend artikel in het tijdschrift Geografie over de vier uitzendingen van deze reeks. Volgens hem brengt de VPRO de globalisering knap in beeld. Hier volgt een indicatie van zijn artikel van maart 2001.
"De VPRO is met het programma Rooksignalen uit de Nieuwe Wereld (DNW) de enige omroep in Nederland die grote thema-uitzendingen durft te verzorgen over complexe onderwerpen. Afgelopen november bracht DNW vier uitzendingen van elk een uur over het thema globalisering: een inleiding en drie casestudies. Hoe belangwekkend zijn deze producties voor een geïnteresseerd geograaf? " Zo begint hij zijn artikel.
Vervolgens bespreekt hij de delen één voor één. Met name de inhoud en wat er in verteld wordt. Zo zegt hij dat in het eerste deel (de hierboven genoemde aflevering) van deze reeks de kijker in het diepe wordt gegooid. Dit komt door dat het thema ten eerste complex zou zijn en ten tweede door de vorm waarin het programma is gegoten. Er volgen vele uitspraken uit interviews en het is niet één lopend verhaal. Verder wordt in verschillende vensters om de geïnterviewden heen archiefmateriaal vertoond, wat afleidend werkt, aldus Gunterman. Over de tweede aflevering zegt hij: "In deze uitzending wordt zonneklaar hoe armoedebestrijding werkt, of beter gezegd niet werkt." De derde aflevering is volgens Gunterman de meest "concrete en invoelbare".
Het artikel van Billy Gunterman is te lezen in Artikel Geografie Globalisering. Je moet het bestand eerst opslaan.
Han Lips
Han Lips heeft ook een artikel geschreven na afloop van deze aflevering. Deze stond in Het Parool op 13 november 2000. Volgens Lips had je het beter op de computer kunnen bekijken aangezien vele deskundigen tal van vragen over globalisering beantwoordden in een hoog tempo. Verder stelt hij ook dat de kijker de tekst zou uitprinten en met een accentueerstift nog eens na zou lezen, omdat het in zijn woorden "een soort hoorcollege from hell" was. Dit kwam door het tempo en doordat het beeld opgedeeld was in vlakken, waarbij ook nog eens informatie over de spreker verscheen in een balk boven in beeld.
Over het algemeen is deze eerste aflevering van deze serie dus niet goed ontvangen door de hectische beelden en taalgebruik. Deze inleidende aflevering had bij nader inzien, gezien vanuit deze twee bronnen, op een andere manier opgezet moeten worden.
