On the air
| Periode | 1992 |
| Beschikbaar in archief | Beeld en Geluid |
| Genre | Documentaire |
| Decennia | 1990-2000 |
| Medium | televisie |
Beschrijving
On the Air is een documentaire uit 1992 die gemaakt is in opdracht van de VPRO voor het programma Dokument van de NCRV. Onder deze laatste omroep is het programma ook uitgezonden.
On the Air is een documentaire over de ontwikkelingen in de radio en of het einde van dat medium in zich zou komen. In deze documentaire woorden medewerkers van alle tijden en alle smaken aan het woord gelaten. Zo worden er korte uitspraken gedaan over 'het einde' van de radio en wordt verteld dat de TROS zei dat ze door zouden gaan met met televisie. Deze korte uitspraken worden, geheel in het thema van de radio, gestuurd met het draaien aan een radioknop.
In deze documentaire worden ook veel beelden gebruikt van vroeger. Je ziet beelden van 'achter de schermen', zoals een hoorspel dat gedaan wordt, of de aankondiging van een bepaalde zender, onder begeleiding van een orkest. Ook zie je beelden van zangers en sprekers, zoals nieuwslezers.
De inleiding en de afsluiting worden beide gedaan door Ati Dijckmeester.
Makers
Camera: Fritz de With
Geluid: John Nieuwland
Licht: Flip Weis
Grafische Vormgeving: Frederik le Blanc
Redactie: Netty de With
Montage: Video-Centrum-Nederland
Interviews: Rob Smulders
Regie: Fritz de With
Productie: STS video
Presentatie: Ati Dijckmeester
Vormgever: Bob Aardewerk
Redactie-assistentie: Petra de Niet, Els van Weerd
Eindredactie: Ger van Dongen
Met dank aan:
Achtergrondinformatie
Het medium televisie werd in de tijd van deze documentaire steeds populairder en men vroeg zich dan ook af of de radio zijn beste tijd niet had gehad. De radio had al een hele geschiedenis achter zich met etherpiraten en van een nationale zender naar lokale stations ging.
Op 24 maart 1919 produceert de heer Idzerda samen met het bedrijf Philips de eerste nationale zender ......????? Er volgen aankondigingen in de krant over wanneer er wat te horen is op de radio. Iedereen in bezit van een apparaat kon meeluisteren met gevarieerde grammofoonmuziek. Maar al snel volgden er meerdere kleine, lokale, commerciële omroepen. Nederland is echter verdeeld in zuilen en al snel wil iedere zuil een eigen radioprogramma. De omroepen krijgen dan ook een beperkt aantal uitzenduren en iedere zuil weet wanneer er naar zijn/haar zuil geluisterd kan worden. Bij iedere omroep hoorde nu dan ook een eigen leus of overtuiging die met veel enthousiasme werd overgedragen via de radio. Zolang radio nog educatief was, was het goed.
Het populairste waren echter de hoorspelen. Het bekendste voorbeeld hiervan is het hoorspel van Orson Wells 'War of the Worlds'. De geluiden waren zo echt dat de luisteraars in paniek raakten en dachten dat er een invasie plaatsvond. Dit voorbeeld maakt duidelijk dat de radio toen nog impact had op de mensen.
In 1940 werd Nederland echter bruut overvallen door de Duitsers. Zij maakten een eind aan het zuilensysteem op de radio en zorgden voor een staatsomroep. Propagandistische waarde. Vele naar Radio Oranje, dus radio inleveren. Toen volksontvanger: alleen Duitse zenders.’Het is oranje, blijft oranje’ is de leus
Na oorlog: hoofd oranje: één nationale omroep, maar andere omroepen willen volgens oude zuilensysteem
Skip Voogt: niets van zo’n uitzending missen, snel naar huis fietsen. Verkoop schiet omhoog. Hoorspelen, muziek, snip en snap. Iedereen zat bij de radio. Reporters! Ademloos luisteren. Bij grote calamiteit: omroepen bij elkaar. Gezamelijke actie: beurzen open.
Dan televisie: twee-derde niet meer naar de radio Programma-aanbod op de radio veranderd drastisch Vrij omroep radio Nederland op: doel radio op zee. Winst mogelijk. 1960: Radio Veronica geen politiek, geen religie voor op zee. Luisterdichtheid groeit. Omzeilt Nederlandse wetten. 1965: Hilversum 3: antwoord op piraten. Gebrekkig voorbereid, alleen nog maar om de FM. Piraten op de middengolf. Elke dag een andere omroep op H3.
Voortaan niet meer tekst vooraf, maar ter plekke verzonnen dus kort. Niet meer alleen om muziek. Manier van aankondiging ook belangrijk. Elke dag op dezelfde tijd hetzelfde programma: nieuwe radio geboren. Horizontaal geprogrammeerde popzender.
Verschillende zeezenders. Radio noordzee. Leo van der Goot, Noordzee. Marc van Amstel, radio noordzee. Van een boot af, nieuws lezen. Aanslag zendschip van noordzee. Bebo 2? wel welletjes: regering tekent het verdrag van Strassbourg 1974. Dat betekende een verbod voor zeezenders buiten de terratoriale wateren. Ondanks protesten bleef het bestaan.
Adje Bouwman, veronica
1980: landradio piraten, eigengebouwde zenders. Jeroen van Inkel: Radio Decibel Reden om bij een piraat te gaan: bekwamen in het werken voor de radio: kick iedereen hoort je.
Radio Eemland: Cees van Willigenburg Tros probeert leden te werven via piraten. Weer halt toeroepen aan piraten.
Tante Eef, religieuze piraat. Landpiraterij heeft aanzet gegeven tot lokale en regionale radio. Uitzending beperken tot 6 uur per dag? Gerard van der Schaal, Omroep Flevoland Rob van der Made, stadsomroep Amersfoort
Doelgroepradio: luisteraar kan kiezen voor een soort muziek. Afgestemd, blijf afgestemd.
Ton Lathouwers: Sky Radio: radiostation zonder gesproken woord. Bepaalde soort muziek, niet te hard, niet te zacht. Met behulp van computers geprogrammeerd en mbv hifi afgespeeld.
Jeroen Soer: Radio 10 Gold: doelgroepgericht. Alleen Hilversum kan via de ether uitzenden.
Nieuw: radio-datasysteem (tegen satelietstations). Verstrekken van informatie via Radio, bijv. auto. Programma onderbroken voor verkeersinformatie, daarna bandje weer hervat. D. Tromp, philips Research.
Jan Steenman, AVRO , Radio 3, NCRV, KRO, tegen commerciële stations Nieuw is de liefdeslijn: liefde seks. Belprogramma.
Jack Spijkerman, VARA, radio moet met liefde gemaakt worden. Emoties.
Frits Spits, NOS, Hans Le Poole, E.O. Klaas Samplonius, TROS Lex Harding, Veronica Han Reiziger, VPRO
De radio is niet dood! (queen, radio)
Toch nog toekomst voor de radio: geluidsoverlast? Volgende week vrijdag, aflsuiting door presentatie: 66%
