De prijs van overleven

Periode	2003
Beschikbaar in archief	Beeld en Geluid
Genre	documentaire
Decennia	2000-2009
Lengte	56 minuten
Medium	televisie

Beschrijving

In 2000 overlijdt Joop, de voormalige concentratiekampgevangene wiens behandeling met lsd door de Leidse hoogleraar psychotherapie Jan Bastiaans in de film Begrijpt u nu waarom ik huil? (1969) werd getoond. Louis van Gasteren besluit nog een keer een film aan Joop te wijden, of beter gezegd aan diens gezin. Weduwe Dina en jongste zoon Reinier staan hem te woord. De andere zoon en de dochter hebben radicaal gebroken met hun ouders. Hun bijdrage blijft beperkt tot brieven waaruit de meest treffende passages worden geciteerd. Zo blijkt dat de oudste zoon zijn ouders verwijt dat zij hem ‘emotioneel vermoord’ hebben.

Reinier, die geschiedenisleraar is, vertelt dat hij nog steeds moeite heeft om de Cubacrisis in de klas te behandelen. Hij was destijds veel te jong om te begrijpen waar het conflict om ging. Wel wist hij dat als er echt oorlog zou uitbreken, zijn eigen vader niet zou aarzelen hem dood te schieten. Hoe vaak had hij immers niet gezegd: ‘ik laat mij en m’n gezin niet nog een keer oppakken’. Hij had dan ook thuis vuurwapens klaarliggen.

Reinier onthult dat hij en zijn vrouw besloten hebben om geen kinderen te nemen. Hij weet niet wat hij aan onverwerkte ellende met zich meedraagt, waar hij eventueel zijn kinderen mee zou kunnen opzadelen. Reinier vindt dat zijn moeder haar leven zozeer ondergeschikt heeft gemaakt aan dat van zijn vader dat ze denkt dat ze zelf ook in het kamp heeft gezeten. Dina geeft toe dat al haar vrienden iets met het kampverleden te maken hebben. Toch blijft ze naar haar eigen zeggen in de kringen van ex-concentratiekampgevangenen altijd een buitenstaander.

Makers

Regie Louis van Gasteren

Scenario Louis van Gasteren, Joke Meerman

Camera Thomas Kist, Gregor Meerman, Deen van der Zaken

Geluid Bouwe Mulder, David Schmidt, Jacqueline van Vugt

Montage Daphne Rosenthal

Productie Joke Meerman

Productiemaatschappij Spectrum Film

Achtergrondinformatie

Met eenvoudige filmische middelen weet Van Gasteren in De prijs van overleven de trauma’s van de tweede generatie oorlogsslachtoffers duidelijk te maken. Het optimisme over de mogelijkheid tot afdoende behandeling van oorlogstrauma’s, dat Begrijpt u nu waarom ik huil? kenmerkte, heeft plaats gemaakt voor het besef dat oorlogsleed meerdere generaties doorwerkt. Op het Nederlands Film Festival 2003 werd De prijs van overleven bekroond met een Gouden Kalf.

De film is op televisie uitgezonden in het kader van de documentairereeks Dokwerk