Tom Pauka

Biografie

Tom Pauka (3 maart, 1934) was een begenadigd radio-maker van de VARA.

Nadat hij eerst de sportacademie CIOS had doorlopen, schreef hij als journalist voor Vrij Nederland en het toen (1965) hypermoderne blad Twen sport-reportages. Bij de VARA-radio bemande hij eerst met Gabri de Wagt en later met Wim de Jong, Steef de Groot en leerling Theo Uittenbogaard, de documentaire-afdeling. Waar een groot aantal 'fly-on-the-wall' verslagen werden gemaakt, zoals de neerslag van een maandenlang verblijf bij de Utrechtse politie. Hij organiseerde in die jaren geliefde 'teach-ins', inspraak bij en over actuele onderwerpen. Hij begon in navolging van de Oost-Europa-Kroniek, met Karel Roskam de Afrikaanse Kroniek, met nieuws uit de net of nog niet gedekoloniseerde landen van Afrika.

Hij introduceerde het instituut 'ombudsman' in Nederland, naar Zweeds model, en voorlopig alleen op de VARA-televisie. De eerste was Marcel van Dam, de volgende Johan van Minnen, en Hans Ouwerkerk, de laatste Frits Bom. Daarna werd de ombudsman een landelijk en -vaak- gemeentelijk instituut, ter controle van overheidshandelen.

Hij entameerde 'sensitivity-trainingen', die de arbeidsverhoudingen tussen werkgever en werknemers zouden moeten verbeteren, maar die leidden tot bittere verwijten en jarenlange vetes bij zijn collega's van en zijn werkgever de VARA.

Hij was de 'spindoctor' van Joop den Uyl en inspireerde de linkervleugel van de PvdA, Nieuw Links, zorgde voor een verjonging van de partij door ombudsman Marcel van Dam, VARA's perschef Andre van der Louw en vriend Arie van der Zwan de partij in te loodsen.

Hij was na zij vertrek bij de omroep in de jaren 70, jarenlang organisatie-adviseur bij De Beuk.

Na de omroep

Vanaf 1980 maakte Tom Pauka ook naam als literair auteur. Hij debuteerde met de verhalenbundel Een moeilijke eter en andere verhalen. De literaire pers reageerde unaniem positief. In 1981 volgde de roman/novelle Winnifred onttrekt zich aan het oog. Daarna publiceerde Tom Pauka twee romans die nog steeds kunnen rekenen op een groot lezerspubliek: Een ongewenst verlangen (1982) en De meidenziekte(1983), respectievelijk met als thema multiple sclerose en anorexia nervosa. Hierna verschenen nog twee romans, te weten Gedroomde kansen (1984) en Lente voor beginners (1985). Succes bleef uit, waarna het stil werd rond de literair auteur Tom Pauka. Wel publiceerde hij nog samen met Rein Zunderdorp, voormalig wethouder van Groningen en thans o.a. voorzitter van het Humanistisch Verbond, twee boeken over de voor- en nadelen van het inschakelen van externe adviseurs: De Banaan wordt bespreekbaar (1988) en Banaan voor gevorderden (1990). In beide boeken wordt het veranderingsproces van de gemeente Groningen eind jaren tachtig beschreven.