De geheime dienst - De BVD in de koude oorlog
| Periode | 2004 |
| Beschikbaar in archief | Beeld en Geluid] |
| Genre | documentaire |
| Decennia | 2000-2009 |
| Medium | televisie |
Beschrijving
De documentairerubriek Dokwerk toonde 11 en 18 oktober 2004 de tweedelige film van Chris Vos over de activiteiten van de BVD (Binnenlandse Veiligheidsdienst) ten tijde van de Koude Oorlog. De BVD had de officiële taak om Nederland en zijn inwoners te beschermen tegen het communisme. Het eerste deel, getiteld ‘Het rode gevaar’, ging met name over de manier waarop de BVD infiltreerde in de CPN (Communistische Partij Nederland). Deel 2, ‘de Hollandse ziekte’, concentreerde zich op de opkomst van de vredesbeweging in de jaren ’70 en ’80. De vredesbeweging protesteerde bijvoorbeeld tegen de Amerikaanse strijd in Vietnam. In beide delen kwamen zowel voormalige BVD-medewerkers als hun tegenstanders, de leden van de CPN, aan het woord. De sprekers werden gefilmd in hun eigen huis. Deze beelden werden afgewisseld met korte archieffilmpjes over BVD-activiteiten en over communistische bezigheden onder Nederlanders. Zo tapte de BVD telefoongesprekken af en maakte de Rode Jeugd een trip naar China.
Makers
Regie Chris Vos in samenwerking met André van der Hout
Uitvoerend producent Lies Janssen
Producent Pieter van Huystee
Eindredactie NPS Cees van Ede
Achtergrondinformatie
De film ‘De Geheime Dienst. De BVD tijdens de Koude Oorlog’ is het resultaat van een onderzoek naar de BVD dat Chris Vos zo’n vier jaar voor uitzending begon. Vos’ film komt ongeveer tegelijkertijd uit met het boek ‘In dienst van de BVD’, geschreven door voormalig BVD-er Frits Hoekstra. Dat boek en film tegelijkertijd uit komen, is volgens Het Parool toeval. Hoekstra kreeg bij het schrijven zijn boek geen medewerking van de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD), de opvolger van de BVD. Vos kreeg dat bij het maken van zijn film wel. Maar ook Vos stuitte in eerste instantie op tegenwerking van de AIVD, aldus Het Parool. Uiteindelijk veranderde dat. Vos verklaart die verandering bij de AIVD als volgt: ‘’Ik denk dat ze zelf de zin inzagen van meer transparantie, dat is ook het beleid van de opvolger van de BVD, de AIVD.’’ De medewerking van de AIVD leidde ertoe dat Vos veel oud-BVD’ers kon interviewen.
Ondanks het feit dat Vos’ film ondersteund werd door BVD-archiefmateriaal en medewerking van oud-BVD’ers, werd de film niet als onthullend gezien. Zo schreef Ton-Jan Meeus in NRC Handelsblad: ‘’In een persbericht heeft de NPS de film als onthullend aangekondigd. Dat is overdreven. Wie kranten en boeken over dit thema een beetje heeft gevolgd, wordt niet werkelijk verrast door de documentaire.’’ Ook Het Parool lijkt licht teleurgesteld in de inhoud van de film: ‘’De film biedt, afgaand op de eerste aflevering, een heldere zij het weinig kritische introductie op het fenomeen BVD.’’ Toch ziet NRC Handelsblad wel de waarde van deze film, omdat de AIVD, anno 2004, steeds meer bevoegdheden zou krijgen: ’’Het openbare debat over de verruimde bevoegdheden beperkt zich voortdurend tot algemeenheden. Deze film laat zien dat praktische vragen over de verhevigde strijd tegen het moslimterrorisme zeker zoveel nut hebben: hoe ver gaat de AIVD daarin? Richt men zonodig een eigen moslimterroristische actiegroep op?’’
