Han van Gelder
| Naam | Johan Adriaan van Gelder |
| Geboren | Amsterdam, 13 juni 1923 |
| Gestorven | Wolvega, 26 december 2012 |
| Functies | regisseur, animatiefilmer, producent |
| Bekend van | Met het oog op avontuur, Onder de vloedlijn |
| Periode actief | 1947-1992 |
| Werkt samen met | Marten Toonder, Joop Geesink |
| Trivia | Trivia |
| Gallery | Gallery |
Han van Gelder in de media Oeuvre van Han van Gelder | |
Han van Gelder is een Nederlandse filmregisseur en -producent, trucagespecialist, animator en (strip)tekenaar. Daarnaast is hij als docent filmvormgeving verbonden geweest aan de Academie voor Kunst en Vormgeving St. Joost in Breda.
Striktekenaar
Wegens de Tweede Wereldoorlog moet Van Gelder zijn elektrotechnische opleiding stopzetten. Hij duikt onder en vult zijn tijd met tekenen. Later stuurt zijn moeder een van zijn tekeningen in voor een wedstrijd wat leidt tot een beurs voor de tekenopleiding van Henk Kannegieter in Haarlem. Samen met zijn studiegenoot Hans G. Kresse maakt hij stripverhalen. De gepensioneerde onderwijzer H.G. Haakenhout schrijft teksten voor ze en het trio brengt een aantal boekjes uit.
Animator en regisseur in dienst
Vanaf 1947 heeft Van Gelder een baan bij Toonder Studio's waar hij meewerkt aan tekenfilms. In 1949 stapt hij over naar Dollywood Studio's van Joop Geesink. Hier verzorgt hij de speciale effecten voor poppenfilms. In 1951 wordt hij teruggevraagd door Toonder Studio's waar hij aanvankelijk als assistent van de Engelse animator Harold Mack aan de slag gaat. Daarna werkt hij samen met andere makers, waaronder Børge Ring.
In 1953 zet Van Gelder samen met Jan Gerhard Toonder (de broer van Marten Toonder) een afdeling op gespecialiseerd in ‘tabletop’, een animatietechniek waarbij miniaturen niet beeld voor beeld hoeven te worden veranderd. Vanuit deze afdeling maakt hij reclamefilms en vrije films waarmee de Studio zich onderscheidt.
Van Gelders reputatie leidt tot een samenwerking met cineast Bert Haanstra. In De strijd zonder einde (1955), een documentaire gemaakt voor Shell UK, tovert Van Gelder indrukwekkende close-ups van insecten op het scherm, ongekend voor die tijd.
Het duurt niet lang of Van Gelder gaat zelf speelfilms maken voor Toonder Studio's, waarbij hij veel vrijheid krijgt. Zijn allereerste film is Blijdorp, oase van rust in een wereldstad (1958). Met zijn film Paleonthologie wint hij in 1958 de derde prijs bij de Nederlandse Staatsprijs Filmkunst. Het jaar daarop wordt hij adjunct-directeur van de Film Produktie Groep N.V., een nieuwe dochteronderneming van Toonder Studio's. Dit blijft hij tot 1962 doen. In die jaren worden er veel films geproduceerd, waaronder ook reclameopdrachten voor onder andere Unilever en Brabantia. Echter, van financieel succes is geen sprake.
Zelfstandig filmmaker
Van Gelder besluit in 1962 als zelfstandige aan de slag te gaan en richt Filmproductie Han van Gelder B.V. op. Vanuit dit bedrijf maakt hij films maar ook dia- en videopresentaties in opdracht. Naast de eigen producties maakt Van Gelders bedrijf titelsequenties en stop-motion animaties voor andere filmmakers. Het verbeelden van processen, zowel biologisch als technologisch, wordt zijn specialisme. Hij excelleert in het vatten van de essentie en het vertalen daarvan naar een begrijpelijk en aantrekkelijk beeldverhaal.
Aanvankelijk maakt het bedrijf ook reclamespots voor bioscoop en televisie, maar begin jaren zeventig besluit Van Gelder hiermee te stoppen. De opdrachtgevers gaan zich naar zijn mening teveel met het filmproces bemoeien. Wel blijft hij films in opdracht maken, waaronder zijn allerlaatste, Regenwoud of tranendal (1992), voor het Wereld Natuur Fonds.
In 1992 stopt Van Gelder met filmen en wordt ook zijn bedrijf opgeheven. Hierna houdt hij zich voornamelijk bezig met tekenen en schilderen, het liefst middenin de natuur.
Hoogtepunt uit de filmcarrière van Van Gelder is de film Met het oog op avontuur (Engels: Adventures in perception) over de kunstenaar Maurits Cornelis Escher, gemaakt in opdracht van het Ministerie van Buitenlandse Zaken. De film wint prijzen en eervolle vermeldingen op filmfestivals en wordt in 1972 genomineerd voor een Oscar.
