Wereldomroep

Logo Wereldomroep

Naam	Wereldomroep
Oprichting	15 april 1947
Voorzitter	Ben Bot
Omroep Status	Internationale publieke omroep
Media
Aanvullende informatie	Wereldomroep in jaartallen
Externe info	officiële website

Radio Nederland Wereldomroep is opgericht in 1947. De ontstaansgeschiedenis van de Nederlandse internationale omroep begint echter al ruim voor die tijd.

Het allereerste begin: PCJJ

De geschiedenis van de Nederlandse omroep voor het buitenland begint op 11 maart 1927 met uitzendingen naar Nederlands Indië door de korte golfzender PCJ Philips Laboratoria in Eindhoven. Philips begrijpt de mogelijkheden van het destijds nieuwe medium en ontwikkelt een markt voor kortegolfzenders en -ontvangers. Philips wil dat de programma's van een behoorlijk gehalte zijn en dat de zender van een politieke en economische basis wordt voorzien. Op de avond van 31 maart 1927 boekt het bedrijf een publicitair succes: Koningin Wilhelmina spreekt via de PCJJ de luisteraars in de koloniën toe.

Radio Oranje

Het ontwikkelen van de kortegolfmarkt blijkt een kwestie van een lange adem. In april 1940 biedt minister Van Boeyen de Tweede Kamer een wetsontwerp aan: een blauwdruk voor een verzuilde Wereldomroep. Dan breekt de oorlog uit. De Nederlandse regering besluit tot de oprichting van Radio Oranje in Londen en de BBC stelt zendtijd en faciliteiten beschikbaar.

Terwijl de programma's van Radio Oranje een steeds voornamere plaats innemen in bezet Nederland, denkt programmaleider Henk van den Broek aan de toekomst. Bij Koninklijk Besluit van 17 september 1944 wordt bepaald dat de radio in handen komt van de minister van Algemene Zaken, die vervolgens de verzorging van de uitzendingen zou opdragen aan de sub-sectie Radio van het militair gezag. Van den Broek, inmiddels kapitein, reist af naar bevrijd Eindhoven en start op 3 oktober 1944 de uitzendingen van 'Radio Herrijzend Nederland'.

Stichting Radio Nederland in den Overgangstijd

Op 24 mei 1945 wordt het eerste 'Wereldprogramma' uitgezonden voor Nederlanders buiten het vaderland. Omdat de eigen zender in de oorlog verwoest was, wordt wederom een facilitair beroep gedaan op de BBC. De regering Schermerhorn-Drees besluit in juli 1945 tot de oprichting van Stichting Radio Nederland in den Overgangstijd, die de verantwoordelijkheid krijgt voor de binnenlandse en buitenlandse uitzendingen en waaronder alle omroepen opereren. Vanaf 13 oktober 1945 wordt het Wereldprogramma weer via de eigen (inmiddels herstelde) zender uitgezonden en zijn er reguliere programma's onder de naam PCJ Radio Nederland Wereld Omroep in het Nederlands, Indonesisch, Spaans en Engels.

Stichting Radio Nederland Wereldomroep

De regering beraadt zich in de jaren daarna op de toekomst van de omroep in Nederland en komt tot de conclusie dat er een scheiding moet komen tussen de Binnenlandse Omroep en de Wereldomroep. Zo ontstaat op 15 april 1947 de Stichting Radio Nederland Wereldomroep en wordt Van den Broek benoemd tot directeur. De taak van de stichting is: "Het samenstellen en voorbereiden van radioprogramma's die bestemd zijn om buiten de landsgrenzen te worden ontvangen." De radio-uitzendingen in het Nederlands, Indonesisch, Engels en Spaans zijn nu ook officieel een feit.

1947-1961

In de begintijd van de Wereldomroep is er een 'Groetenafdeling', omdat telefoneren naar het verre westen moeizaam en duur is. Verder zendt de omroep nieuws, actualiteiten en cultuur uit. De uitzendingen zijn een registratie van de naoorlogse opbouwfase. In 1949 beginnen de uitzendingen in het Arabisch en Afrikaans (bestemd voor Zuid-Afrika). Twintig jaar later komt een Franse taalafdeling van de grond, terwijl in 1974 de Portugese uitzendingen voor Brazilië van start gaan.

In 1950 wordt een speciale afdeling opgericht voor de samenstelling en verspreiding van radioprogramma's naar buitenlandse stations. In dezelfde tijd wordt ook gestart met de activiteiten op muziekgebied via partnerstations in het buitenland. Ook krijgt de Wereldomroep er een belangrijke doelgroep bij: de emigranten in Australië, Nieuw Zeeland en Canada. In 1952 start de Wereldomroep met voor hen bestemde uitzendingen.

1961-1990

In 1961 wordt het nieuwe, eigen gebouw aan de Witte Kruislaan in Hilversum geopend door koningin Juliana. In 1964 maakt de Muziekafdeling van de Wereldomroep als één van de eerste omroepen in Europa muziekopnames in stereo voor buitenlandse FM-radiostations. In 1968 wordt Radio Nederland Training Centre (RNTC) opgericht voor de training van omroepmedewerkers uit ontwikkelingslanden. In 1975 volgt een herziening van het programma-aanbod voor de kortegolfuitzendingen: er komt een zwaarder accent te liggen op nieuws- en actualiteitenprogramma's.

1990-2011

In 1991 krijgt de Wereldomroep, als eerste organisatie in Nederland buiten de PTT, licentie om rechtstreeks via een satelliet programma's uit te zenden voor lokale radiostations in Latijns-Amerika. In 1994 wordt de samenwerking met lokale radiostations in Latijns-Amerika, Afrika, Europa en Noord-Amerika geïntensiveerd en het jaar daarop wordt een vestiging in West-Afrika geopend voor de bediening van luisteraars in die regio via lokale radiostations. In 1994 worden de Nederlandstalige radio-uitzendingen in Europa uitgebreid naar 12 uur per dag. Tegelijkertijd start de samenwerking met de binnenlandse omroepen voor de overname en coproductie van programma's.

Televisie

De televisieafdeling wordt opgericht in 1960. Onder de naam Radio Netherlands Television (RNTV), verkoopt de Wereldomroep Nederlandse televisie-documentaires en animatiefilms tegen een gangbaar tarief op de internationale markt. Bovendien start zij in 1996, in samenwerking met de NOS, met Nederlandstalige televisie voor kijkers in Europa onder de naam Zomer-TV. Zomer-TV is de voorloper van het in 1998 opgerichte Beste van Vlaanderen en Nederland televisie (BVN TV).

BVN TV is een samenwerking met de Publieke Omroep in Nederland en de VRT en Vlaamse overheid in België en is in eerste instantie te zien in Europa. In 1999 wordt het uitzendgebied uitgebreid met de Verenigde Staten en het Caribisch gebied. Zuidelijk Afrika wordt in 2002 aan het uitzendgebied toegevoegd. Medio 2003 komt hier geheel Australië en Nieuw Zeeland bij. Begin 2005 wordt ook Canada aan het uitzendgebied toegevoegd. BVN TV is bijna wereldwijd te ontvangen voor Nederlandstaligen die voor korte of langere tijd in het buitenland vertoeven.

Bezuinigingen 2011

In juni 2011 maakt het kabinet bekend dat het budget van de Wereldomroep met ingang van 1 januari 2013 wordt verlaagd van 46 miljoen naar 14 miljoen per jaar: een budgetverlaging van 70 procent. Het kabinet wil dat de Wereldomroep zich uitsluitend nog richt op het bieden van betrouwbare en onafhankelijke informatie aan mensen in landen zonder vrije pers. De informatievoorziening aan Nederlanders in het buitenland wordt volledig geschrapt. Ook zal de Wereldomroep niet langer een bijdrage leveren aan het scheppen van een realistisch beeld van Nederland voor een wereldwijd publiek.

Als gevolg hiervan stoppen de Nederlandstalige radio-uitzendingen op 11 mei 2012. De zendstations op Bonaire en Madagaskar worden gesloten. De Indonesische uitzendingen stoppen op 1 juli van dat jaar.

Na ruim 74 jaar vertrekt ook het laatste restje Radio Nederland Wereldomroep (RNW) uit Hilversum.

Eind van deze maand sluit RNW media de deuren van het Hilversumse onderkomen aan de Witte Kruislaan. De sinds 2012 actieve organisatie vertrekt naar Haarlem om daar samen met een nieuwe partner het opleidingstraject voor jonge mensen in landen met een beperkte persvrijheid voort te zetten. RNW media werkt uitsluitend via internet en ontstond na het intrekken van de zendmachtiging van de Wereldomroep en de beëindiging van de uitzendingen. Deze Non Gouvernementele Organisatie (ngo) wordt vanaf 1 januari 2013 niet langer gefinancierd door OCW, maar door onder meer het ministerie van Buitenlandse Zaken.