René Roelofs

Naam	René Roelofs
Geboren	Nijmegen, 1953
Functies	documentairemaker, redacteur
Bekend van	Dutch Approach, Kerstmis in Floradorp, De vreemdelingenpolitie, Pas op voor de leerplichtambtenaar!, Zonen van Suriname, De Tweede Kamer
Periode actief	1979 - heden
Werkt samen met	Stef Tijdink, Hans Dortmans, Pieter van Huystee, Theo Uittenbogaard
René Roelofs in de media Oeuvre René Roelofs

Zijn favoriete onderwerp is ambtenaren, laat documentairemaker René Roelofs zich ontvallen in een recent interview in de NRC-Next. In steekwoorden vat hij zijn fascinatie voor deze beroepsgroep samen: “hun machteloosheid, hun gedrevenheid, hun willekeur”. Als het even meezit gaat de elfde ‘ambtenarendocumentaire’ eind 2009 bij het IDFA in première. Dit keer filmt Roelofs achter de schermen bij de Immigratie en Naturalisatie Dienst. Twee jaar kost het om filmtoestemming te krijgen: een ‘hoogtepunt’ in zijn loopbaan als documentairemaker annex onderhandelaar. Sneller nog krijgt hij een go voor maandenlange opnames in de achterkamers van de Tweede Kamer of voor het volgen van de vreemdelingenpolitie of een aantal leerplichtambtenaren. Dat open deuren niet perse voldoen, bewijst de film Dutch Approach, over de Nederlandse aanpak van de Molukse acties van 1970 tot 1978. Roelofs en kompanen voeren tien Wet Openbaarheid Bestuur procedures, om inzage in de logboeken te krijgen.

Rene Roelofs groeit op in Nijmegen, waar hij in 1973 afstudeert aan het Gymnasium. Zes jaar later rond hij de Nederlandse Film en Televisie Academie af. In de eerste jaren werkt hij als freelance filmeditor bij de NOS. Naar eigen zeggen gelokt door de goede verhalen over de filmindustrie, vertrekt Roelofs naar Australie. Hier maakt hij de coproducties Euskadi Zona Especial del Norte , over de achtergronden van de gewapende strijd van de Baskische terreurbeweging ETA, Koori en First born, over Aboriginals die hun traditionele manier van leven opnieuw oppakken en The live and times of Jack Davis, over de gelijknamige aboriginal dichter.

Terug in Nederland werkt hij als freelance documentairemaker voor verschillende publieke omroepen. Na een portret van Toon Verhoef voor het VPRO programma Atlantis in 1988, maakt Roelofs een vierdelige documentaireserie voor de NOS, De vreemdelingenpolitie.Roelofs woont gesprekken met illegalen bij en gaat mee op patrouille langs verblijfplaatsen van niet-geregistreerde bewoners van Rotterdam, in een periode waarin de illegalenproblematiek in Nederland op zijn hoogtepunt lijkt te zijn gekomen.

Voor de VARA maakt Roelofs Eindpunt Triangel een film over een tehuis voor probleemgezinnen, en Kijken, luisteren, doorgeven!, een portret van de Korps Luchtmacht Dienst. Een nieuwe duik in de bureaucratie maakt de filmmaker met de zesdelige documentaireserie De Dienst voor de VPRO (1990-1992). In de spotlights staan de keuringsdienst van waren, de belastingdienst, de algemene inspectiedienst en de gemeentelijke dienst herhuisvesting.

Voor het VPRO actualiteitenprogramma Lopende Zaken, waar Roelofs ook als redacteur werkzaam is, maakt hij onder de titel Het onderzoek een portret van de Nederlandse jurist Frans Kalshoven, voorzitter van de VN-commissie die de oorlogsmisdaden in het voormalig Joegoslavië onderzoekt en een reportage over het werk van Amerikaanse advocaten in de Bijlmerramp zaak in De Tombola. In die zelfde jaren is hij eindredacteur en regisseur bij het NPS programma Vreemd Land, een dertiendelige documentaireserie met als vertrekpunt de cultuurverschillen tussen allochtonen en autochtonen. Roelofs maakt voor deze serie onder andere Het Gat in de Markt, een reportage over een begrafenisondernemer gespecialiseerd in allochtone culturen en Twiske, over multi-culti recreëren in het gelijknamige natuurgebied.

Tussen 1997 en 2003 maakt Roelofs vijf documentairefilms voor de NPS. In de documentaire Dierbaar vertellen klanten van een kleine dierenwinkel over hun leven en de plaats die hun huisdier daarin inneemt. Zonen van Suriname is een tweedelige documentaireserie over de Decembermoorden. In deze film beschrijven echtgenotes, broers, zussen en kinderen van de slachtoffers zittend in hun eigen huiskamers tot in de kleinste details de periode van voor de onafhankelijkheid in 1975 tot na de executie van vijftien opponenten in Fort Zeelandia. Grotere bekendheid krijgt Kerstmis in Floradorp, een film waarin de bewoners van deze Amsterdamse volkswijk hun levensverhaal vertellen temidden van de kerstversiering en kerstlichtjes, waarmee ze dingen naar het bestversierde kerstraam van Floradorp. In 2000 verschijnt - na drie jaar research en productie - de film Dutch Approach, een vier uur durende reconstructie van de Molukse acties en de achtergronden van de Republik Malaka Selatan, met de overheid in de rol van hoogst onbetrouwbare gesprekspartner. De titel verwijst naar een beproefde conflictbemiddeling methode van de Nederlandse overheid: ‘talking them down and out’, waar rigoureus vanaf werd gestapt met de geweldsingreep bij De Punt. Omdat een aantal betrokkenen hun verhaal alleen zonder camera willen vertellen, schrijft Peter Bootsma een aanvullend boek bij de documentaire.

Met moeizame instemming van VVD lid Frans Weisglas en de aangezeten voorlichters in het presidium van de Tweede Kamer, verschijnt in 2003 De Tweede Kamer. In drie documentairedelen volgt Roelofs Agnes Kant (SP), Theo Rietkerk (CDA), Firoes Zeroual (LPF) en Philomena Bijlhout (LPF) in de achterkamertjes van het parlement. Pim Fortuyn is net vermoord, de LPF zit voor het eerst in de kamer, het Kabinet Balkenende I valt, kortom: het is chaos. Na een jaar research, vijfenzeventig dagen filmen en een kritische montageslag beoordeelt het presidium de documentaire negatief. Omdat het geen vetorecht heeft, voert Roelofs alleen een paar kleine wijzigingen door voordat de film wordt uitgezonden. Op de uit verschillende bronnen komende kritiek dat zijn documentaire ‘nauwelijks over politiek gaat’ zegt hij in het eerder vernoemde Volkskrant interview: ‘Vele malen heb ik me in de montagekamer afgevraagd: waar is de inhoud? Het antwoord is: die was er niet. Ik ben gaan zoeken in mijn materiaal en dan stuit je hooguit op een fractievergadering van D66 over statiegeld op bierblikjes. De Haagse politiek gaat nu al anderhalf jaar helemaal nergens over (…) Een doorwrocht referaat van Rietkerk was er niet. Of hij heeft het me niet verteld, anders was het er zeker in gekomen.’ In 2006 verschijnen de films Roboliefde, waarin high tech oplossingen in de zorg centraal staan en Coma, een tweedelige documentaire over een Comacentrum in Tilburg. Zijn meest recent verschenen film is Pas op voor de leerplichtambtenaar!: het resultaat van acht maanden ‘fly on the wall’ filmwerk in het kielzog van een aantal leerplichtambtenaren in Sloterdijk. De situatie volgen en er zo min mogelijk op inbreken, dat is helemaal zijn ding, zo zegt hij in eerder genoemd Volkskrant interview: ‘Ik zie er graag uit als iemand die niet tot tien kan tellen en hou me op de achtergrond’.

Prijzen en onderscheidingen

J.B Broekszprijs voor De vreemdelingenpolitie (1990).

Gouden Kalf beste lange documentaire voor Kerstmis in Floradorp (1997).

Gouden Beeld voor Dutch Approach (2001).