De verwijdering

Periode	2003
Beschikbaar in archief	Beeld en Geluid SurfMedia
Genre	Documentaire
Decennia	2000-2009
Medium	Televisie
Externe info	Dokwerk

Beschrijving

De Verwijdering is het derde deel van de documentaire-drieluik In Afwachting Van... van Maarten Schmidt en Thomas Doebele over illegale vreemdelingen die hun heil in Nederland zochten om politieke en/of economische beweegredenen. In De Verwijdering worden de illegalen gevolgd bij hun gesprekken met de terugkeerfunctionaris, tijdens een medische inspectie, tijdens het uitvoeren van hun taken in de gevangenis en tijdens telefoongesprekken met familie in het thuisland. De hoofdmoot van De Verwijdering betreft het volgen van twee uitgeprocedeerde asielzoekers in de Penitentiaire Inrichting in Tilburg die (moeten) terugkeren naar hun land van herkomst.
Gerti, een 22-jarige Albanees, is via Italië naar Nederland gekomen om hier werk te zoeken om zijn familie in Albanië te onderhouden nu zijn vader er niet meer is. Dit heeft alleen niet uitgepakt zoals hij dat voor zich zag. Sinds hij in Nederland is zit hij in de Penitentiaire Inrichting en wil hij weer zo snel mogelijk terug naar zijn eigen land. Na negen maanden wachten krijgt hij eindelijk te horen dat hij zijn vrijheid terug krijgt om naar zijn thuisland te vertrekken. Eenmaal terug in Albanie wordt Gerti gevolgd bij zijn terugkeer bij zijn familie die allen de hoop hadden gevestigd op Gerti die dit ondanks zijn pogingen niet kon waarmaken.
De tweede asielzoeker in de documentaire betreft Ousmane, een automonteur uit Benin, die ondanks dat hij werk en aanzien had in zijn land toch koos een betere toekomst te vergaren in Nederland. Ook voor hem is het niet geworden wat hij ervan had gedacht en wilt zo snel mogelijk weer vertrekken naar Benin waar hij zich kan verheugen op het weerzien met zijn vriendin en zoon.
Kenmerkend voor De Verwijdering is hoe het vreemdelingenbeleid in Nederland aan de kaak wordt gesteld. Maarten Schmidt en Thomas Doebele proberen duidelijk over te brengen dat de twee asielzoekers hier niet zomaar zijn maar dat de situatie in hun eigen land hun dwongen hun heil in een ander land te zoeken. Dat dit voor beiden hopeloos is mislukt weten zij via dialogen en ontroerende beelden op de kijker over te brengen. Het is als kijker dan ook niet moeilijk begrip om te brengen waarom beiden weer zo snel mogelijk naar hun geboorteland willen.

Makers

Regie: Maarten Schmidt, Thomas Doebele

Productie: Nellie Kamer

Mixage: Jack Bol

Zendgemachtigde: VPRO

Achtergrondinformatie

- In 2003 maakten Maarten Schmidt een Thomas Doebele een documentaire-drieluik over de illegale vreemdelingen in de Penitentiaire Inrichting Tilburg; economische vluchtelingen, gelukzoekers en uitgeprocedeerde asielzoekers.

Drie jaar later herhaalt de VPROdit drieluik (Op 5, 12 & 19 april 2006 op Nederland 3). De situatie is, ondanks het ontmoedigings-beleid, nauwelijks veranderd. Nog steeds kiezen mensen voor een onzeker bestaan in de illegaliteit. In Nederland verblijven op dit moment naar schatting honderdvijftig- tot tweehonderdduizend illegalen. Nog altijd heeft de Nederlandse overheid grote moeite de tien- tot twaalfduizend illegalen die jaarlijks in bewaring worden gesteld, uit te zetten. Nog niet de helft van de illegale vreemdelingen die zijn vastgezet, is bereid terug te keren naar het land van herkomst en verblijft hierdoor soms langer dan een jaar in vreemdelingenbewaring. In de Penitentiaire Inrichting Tilburg verblijven ruim 500 ongewenste vreemdelingen. De meeste zijn op straat of tijdens een bedrijfscontrole aangehouden en bij gebrek aan papieren in bewaring gesteld. Bijna de helft heeft in het verleden een asielprocedure doorlopen, anderen zijn net in Nederland aangekomen of wonen en werken hier al jaren in de illegaliteit, hebben hier familie en soms zelfs kinderen. Van de ongeveer 2500 vreemdelingen die jaarlijks in Tilburg in bewaring worden gesteld, wordt minder dan de helft daadwerkelijk uitgezet.

De identiteit van de andere helft kan niet worden vastgesteld of er wordt door de ambassade van het mogelijke land van herkomst geen laissez-passer afgegeven. De procedure neemt in die gevallen zoveel tijd in beslag, soms meer dan een jaar, dat langer in bewaring stellen binnen ons rechtssysteem niet meer gerechtvaardigd is. De rechter stelt ze op vrije voeten met de boodschap dat ze Nederland binnen 24 uur op eigen gelegenheid moeten verlaten. De meeste zetten hun illegale bestaan vervolgens in ons land of elders binnen de Europese Unie voort.

In de drie delen van elk 58 minuten komen deze illegalen, veelal jonge mannen uit Afrika, Azië en Oost-Europa aan het woord. Hun gesprekken met de terugkeerfunctionaris vertellen op een directe en persoonlijke manier over de wereld van de illegale vreemdelingen. Ze zijn meestal om economische redenen gekomen en hebben zoveel schulden gemaakt voor de reis naar het welvarende Europa dat ze niet zomaar terug kunnen keren. De familie wacht op hun geld. Bovendien betekent een berooide thuiskomst een enorm gezichtsverlies binnen de gemeenschap.

Lijst van afleringen:

Deel 1: De procedure De illegale vreemdeling wordt in bewaring gesteld en de terugkeerfunctionaris probeert hem ervan te overtuigen dat hij echt weg moet en beter kan meewerken aan zijn terugkeer naar het land van herkomst.

Deel 2: In Bewaring Een groot aantal vreemdelingen werkt niet mee aan hun uitzetting. Soms zitten ze meer dan een jaar in de gevangenis. Hun verblijf in de gevangenis vinden ze onterecht, ze zijn immers geen criminelen. Ze zijn gefrustreerd omdat ze vastzitten, niet kunnen werken, hun schulden niet kunnen afbetalen en ook geen geld naar huis, naar de familie, kunnen sturen.

Deel 3: De verwijdering Wat betekent terugkeer voor iemand die Nederland wordt uitgezet? Twee economische vluchtelingen keren terug naar huis, een naar Albanië en de ander naar Benin, West-Afrika. Daar blijkt hoe afhankelijk de familie van de financiële bijdrage uit Europa is. Beide mannen hebben in de ogen van familie en vrienden min of meer gefaald. De enige optie lijkt terugkeer naar de onzekere en treurige wereld van de illegaliteit in West-Europa. (Bron: Dokwerk)

- De documentaire-drieluik heeft voor opschudding gezorgd over het vreemdelingenbeleid in Nederland. In de VPRO Gids van april 2006 werd een stuk besteed aan de reactie van de Tilburgse hoogleraar vreemdelingenrecht Anton van Kalmthout onder de kop ‘Dit uitzettingsbeleid is respectloos en werkt averechts’. Hierin weerlegt van Kalmthout het ten opzichte van wat laten zien wordt in In Afwachting Van... in 2003 alleen maar erger is geworden. (Bron: Vluchtelingenwerk)