Categorie:Historisch drama

In deze vorm van drama zijn fictie en werkelijkheid subtiel met elkaar verweven. Geïnspireerd op klassieke literatuur dan wel feitelijke gebeurtenissen, maakt historisch drama het (recente) verleden toegankelijk voor een groot publiek. Vroeger is het meestal als single play uitgezonden, tegenwoordig wordt het voornamelijk als miniserie geproduceerd, waarin een geënsceneerde representatie van al dan niet bestaande figuren een specifieke periode doet herleven.

Sinds audiovisuele media vrijwel elke vorm van communicatie domineren, is historisch drama in toenemende mate invloed gaan uitoefenen op het collectief historisch bewustzijn. Daardoor verliest de professionele geschiedschrijving steeds meer haar grip op het verleden. Waar historici de (actuele) geschiedenis vanuit wetenschappelijke invalshoek benaderen, creëren televisiemakers een tijdsbeeld op meer symbolische wijze. Historisch televisiedrama kan dus gezien worden als een artistieke manier van geschiedschrijving.

In navolging van, en vaak ook gebaseerd op literair historisch drama, kan historisch televisiedrama een waardevolle aanvulling zijn op de academische geschiedschrijving. Klassiekers als De stille kracht en Oorlogswinter bewijzen dat het geschreven woord vertaald kan worden naar het televisiescherm zonder de essentie van het verhaal te verliezen. Hoewel die verhalen met name uit verzonnen elementen bestaan, leveren ze wel een bijdrage aan onze historische beeldvorming en het daaruit voortvloeiende historisch besef.

De televisie neemt, zowel in fictieve als documentaire vorm, een aanzienlijk deel van de historische kennisoverdracht voor haar rekening. Bij historisch drama en docudrama zijn waarheidsclaims onvermijdelijk. Dit streven naar realisme, naar een “suspension of disbelief” (die in feite voor elke vorm van fictie geldt) is voor historisch televisiedrama van essentieel belang. De geloofwaardigheid wordt bij televisie versterkt door het iconische karakter van audiovisueel materiaal. Op die manier wekt historisch drama de schijn van authenticiteit. Maar zelfs een waarheidgetrouwe reconstructie van gebeurtenissen, die we voornamelijk tegenkomen bij docudrama, kan niet anders dan een gefragmenteerd en vertekend beeld opleveren.

Net als bij soap en psychologisch drama is het typerend dat gedurende het verhaal een identificatieproces in gang wordt gezet. De maker is voortdurend op zoek naar betrokkenheid van de kijker door verhalen aan te laten sluiten bij zijn hedendaagse leefwereld. Historisch drama geeft het idee dat de kijker zich in een tijdmachine bevindt, alsof hij daadwerkelijk in de huid kruipt van historische figuren. In historisch televisiedrama zien we dan ook vaak een benadering van het verleden waarin het individuele handelen een wezenlijke rol speelt. Dit handelen maakt deel uit van en wordt gestuurd door veelal abstracte historische processen. De ontwikkeling van personages wordt dus in relatie tot een bredere maatschappelijke context geschetst. Karakters hoeven niet per definitie concrete individuen te representeren, maar kunnen ook een meer globale, symbolische functie vervullen.

Historisch drama probeert de geschiedenis op overtuigende wijze te herscheppen dan wel een kritische blik hierop te werpen. Zodoende kan deze dramavorm nieuwe visies op het (recente) verleden bieden, maar wel in beperkte mate. Omdat er vooral aandacht is voor de drijfveren van personages, komt het nogal eens voor dat de historisch-maatschappelijke context onderbelicht blijft. Zo draait de serie Juliana vooral om Juliana als persoon en niet zozeer om de politieke en economische omstandigheden waarin zij leeft.

Evenals historisch drama kunnen ook eigentijds drama (waaronder koningsdrama) en docudrama andere perspectieven bieden en inspelen op actuele maatschappelijke kwesties. Het Nederlands koningshuis is vooral het afgelopen decennium inspiratiebron geweest voor kwaliteitsdrama dat deels biografisch en deels fictief is. Naast Juliana zien we ook in Wilhelmina en Bernhard, Schavuit van Oranje (vanaf 2010 op televisie) een gedramatiseerde schets uit het leven van personen die een belangrijke rol hebben gespeeld in de vaderlandse geschiedenis.