Categorie:Politieserie

Al sinds de jaren zestig is het misdaadgenre, met de politieserie als meest aansprekende voorbeeld, een gerespecteerde vorm van televisiedrama in Nederland. Oorspronkelijk komt dit genre uit de Verenigde Staten, Groot-Brittannië en Duitsland. Uit die landen worden indertijd dan ook de meeste misdaadseries aangekocht.

De traditionele politieserie wordt algemeen beschouwd als een conservatief genre vanwege de ideologische betekenis die erachter schuilgaat: het goede overwint altijd het kwade. Dit wordt verbeeld door de sterke arm der wet die telkens weer de maatschappelijke orde in stand houdt.

Evenals de soap doet ook de Nederlandse politieserie pas zijn intrede in de jaren negentig, na de opkomst van de commerciële omroepen. Toonbeeld hiervan is ongetwijfeld Baantjer, naar de gelijknamige boekenreeks van Appie Baantjer. Waardige opvolger Grijpstra & De Gier is ook gebaseerd op detectiveromans, geschreven door wijlen Jan Willem van de Wetering. Overige scenario’s zijn veelal losse interpretaties van internationaal geroemde series: de Duitse krimi Doppelter Einsatz is bijvoorbeeld inspiratiebron geweest voor Spangen. En zo is Bureau Kruislaan, indertijd een van de meest bekeken politieseries, eveneens geschreven op basis van een Engels script.

Politieseries worden gewoonlijk eenmaal, hooguit tweemaal, per week uitgezonden. In principe zijn er geen doorlopende verhaallijnen, maar bestaat de cast wel uit vaste personages waarvan de karakters vrij statisch zijn. In elke aflevering wordt de openbare orde verstoord door een misdrijf dat aan het einde wordt opgelost. Omdat de status quo iedere keer gehandhaafd blijft, zit er weinig voortgang in de politieserie.

Misdaadfictie, op televisie en in boeken, is tot in de jaren negentig duidelijk seksegecodeerd. Vooral Duitse krimi’s gaan doorgaans over mannelijke rechercheurs met sterke persoonlijkheden. Zij vertegenwoordigen de wet, maar weten zich net zo goed in de onderwereld staande te houden. Mannen worden gerepresenteerd als autoritaire figuren en vrouwen zijn hieraan ondergeschikt.

Het afgelopen decennium is er echter een doorbraak te zien in die conventionele rolverdeling. Sterker nog, de Nederlandse politieserie onderscheidt zich van haar internationale tegenhangers vanwege de centrale rol die vrouwen toebedeeld krijgen: zo bekleden vrouwen in Blauw blauw en Spangen gezaghebbende functies, rollen die traditioneel door mannen worden vervuld. Vrouwen blijken hier een stuk geëmancipeerder dan we van buitenlandse misdaadseries gewend zijn.

Verschillen tussen politieseries en andere vormen van drama lijken vanzelfsprekend: politieseries draaien om misdaad en daarmee samenhangende thema’s als corruptie en rechtvaardigheid. Waar soap met name gefocust is op vrouwelijke kijkers, is het misdaadgenre in principe bedoeld voor een mannelijk publiek. De kijker bevindt zich in een spanningsveld tussen goed en kwaad waar fysiek geweld veelal de boventoon voert. De nadruk ligt dus op actie en emotionele verwikkelingen liggen meer op de achtergrond.

Toch worden regelmatig elementen uit andere populaire genres toegepast om een breed publiek aan te spreken. Zo zien we in menig politieserie dat het privéleven van de agenten en daaruit voortvloeiende soapachtige liefdesperikelen in het plot zijn verweven.

Kenmerkend zijn eveneens de plekken waar de series zich afspelen. Typisch Nederlandse locaties als de Amsterdamse grachten en de Rotterdamse haven figureren vaak als traditioneel decor. Die oerhollandse uitstraling zien we zelden zo nadrukkelijk terug in andere dramagenres. De Nederlandse identiteit is niet alleen duidelijk terug te zien in de setting, ook de personages zijn herkenbare, vaak volkse types, zoals in Baantjer.

Overigens worden soapacteurs of andere bekende namen regelmatig gecast om een gevarieerd kijkerspubliek te trekken: in Dok 12 is een belangrijke rol weggelegd voor Georgina Verbaan, bekend van GTST, en de goede reputatie van Linda de Mol en Monique van de Ven maken van Spangen bij voorbaat al een succes.