Suriname onafhankelijk

Onder het toeziend oog van Kroonprinses Beatrix wordt op 24 november 1975 in het stadion van Paramaribo, voor het eerst de Surinaamse vlag gehesen. Op dinsdagmorgen 25 november vindt in de Hervormde kerk op het kerkplein de soevereiniteitsoverdracht plaats. Suriname is voortaan een onafhankelijke republiek. De twee grootste etnische groepen Creolen en Hindoes, maar ook Bosnegers, Javanen en Chinezen, vormen vanaf nu één bevolking in de Republiek Suriname.

Suriname onafhankelijk	Branden in Paramaribo tekenen etnische spanningen aan de vooravond van de onafhankelijkheid	Kroonprinses Beatrix met Arron, Lachman en Ferrier

Roep om een onafhankelijke republiek

Lijsttrekker van de Nationale Partij-kombinatie (NPK) Henck Arron pleit voor onafhankelijkheid

De wens om baas in eigen huis te zijn komt vooral voort uit het creoolse nationalisme dat in Suriname wordt aangewakkerd door de culturele vereniging Wie Eegie Sanie van Eddy Bruma. In 1973 vormen Bruma's Partij Nationalistische Republiek (PNR), het Javaanse KTPI, het christendemocratische PSV en de Nationale Partij Suriname (NPS) een coalitie. Deze Nationale Partij Kombinatie (NPK) met als lijsttrekker de toenmalige politieke leider van de NPS, Henck Arron, wint de verkiezingen. Redelijk onverwacht pleit premier Arron vervolgens dat Suriname niet later dan ultimo 1975, onafhankelijk moet worden. Ondanks de verkiezingsoverwinning van de NPK, is de oppositie onder de verschillende etnische groepen tegen de onafhankelijkheid groot. Is Suriname wel sterk genoeg om op eigen benen te staan? En welk gevolg heeft de onafhankelijkheid voor de verhoudingen tussen verschillende etnische groepen? Latent etnische spanningen tussen creolen en hindoestanen komen tot uiting in protestmarsen, rellen en brandstichting. De Verenigde Hindoestaanse Partij, onder leiding van Jagernath Lachmon neemt het voortouw in de oppositie. Een telling in het Surinaamse parlement geeft uiteindelijk de doorslag. Doordat één lid van de VHP instemt met de regeringspartij kan Lachman de onafhankelijkheid niet langer tegenhouden. De progressieve Nederlandse regering Den Uyl gaat snel akkoord en besprekingen over de voorwaarden laten niet lang op zich wachten. Met het tekenen van de soevereiniteitsoverdracht krijgt de nieuwe republiek een premie van 3,5 miljard gulden mee van de oude kolonisator. Een groot deel van de Surinaamse bevolking heeft echter geen vertrouwen in de brose basis waarop de onafhankelijkheid tot stand komt. De slechter wordende economische vooruitzichten vergroot de uittocht naar Nederland.

Kroonprinses Beatrix danst met Prins Claus op de onafhankelijkheid	Roy Horp en Desi Bouterse spreken het Surinaamse volk toe na de coup	De 15 slachtoffers van de Decembermoorden in Fort Zeelandia, 1982

De aanloop in beeld

De aankomende onafhankelijkheid van Suriname krijgt al snel een vrij prominente plaats in de berichtgeving van Nederlandse actualiteitenprogrammma's. Het NOS Journaal heeft vanaf de eerste besprekingen tussen de Nederlandse en Surinaamse regering bijna dagelijks items over het onderwerp. Panoramiek de actualiteitenrubriek van de NOS geeft meer duiding aan de ontwikkelingen. Centraal hierin staat vooral de rol van Nederland; hoe gaat de steun vanuit Nederland aan de nieuw te vormen republiek eruit zien? Welk gevolg heeft de regeling omtrent nationaliteiten voor de intocht van Surinamers in Nederland? Nieuws omtrent de onderhandleingen wordt op de voet gevolgd. De parlementaire rubriek van de NOS Den Haag vandaag, zendt het kamerdebat over de beslissing uit. Televizier magazine van de AVRO volgt de NOS in de berichtgeving. Veel aandacht voor de keuze van nationaliteit en de hoogte van de premie voor de nieuwe republiek. Actualiteitenrubrieken van de andere omroepen zijn er kort voor de onafhankelijkheid bij. Brandpunt focust zich daarbij op de viering van de aanstaande onafhankelijkheid van Surinamers in de Bijlmer. Radioprogramma Nova zembla van de VARA, spreekt met de familie Farza over hun beweegredenen en toekomstplannen, een week voor hun vertrek naar Nederland. Nader bekeken van de EO heeft vooral aandacht voor de manier waarop de Surinamers in ons land worden opgevangen. Het vrij jonge TROS Aktua heeft aandacht voor Fort Zeelandia en de Nederlandse slavenhandel.
De daadwerkelijke feestelijkheden rond de onafhankelijkheid op 25 november 1975 worden breed uitgemeten in de Nederlandse audiovisuele media. Verslaggever Eef Brouwers van het NOS Journaal levert daarbij de belangrijkste reportages af. NOS zendt een speciaal programma uit rond de viering, gepresenteerd door Joop van Os. Reportages vanuit Suriname belichten de politieke ontwikkeling tot de onafhankelijkheid en de betekenis van de onafhankelijkheid voor de bevolking. Verder worden enkele ceremoniële plechtigheden in beeld gebracht. Vanaf Fort Zeelandia wordt een laatste opmerking gemaakt over de toekomst van de Republiek Suriname. Vanuit Hilversum wordt vervolgens nog een portret aangekondigt over de eerste president van de Republiek Suriname, Johan Ferrier.

Herdenking Surinaamse onafhankelijkheid

De nieuwe republiek wordt na de onafhankelijkheid al vrij snel met rust gelaten. In het Journaal komt de viering van één jaar onafhankelijkheid nog goed in het nieuws. Het zal echter tot de viering van het eerste lustrum duren, voor Suriname weer prominent in het nieuws komt. Hier en nu van de NCRV meldt hoe militairen de macht overnemen in Suriname. Het politiebureau is Paramaribo bezet. Ooggetuigen doen hun verhaal. Eén van de bezetters, sergeant Horb, laat telefonisch weten: "We hebben het hele land in handen." In 1980 verschijnt ook 5 jaar onafhankelijkheid?, een documentaire van Manus van de Kamp over Suriname na vijf jaar onafhankelijkheid. Ook hierin aandacht voor de achtergronden van de staatsgreep van 25 februari. De ontwikkelingen hebben gevolgen voor de politieke verhoudingen tussen Suriname en Nederland. Volgende vieringen van onafhankelijkheid staan dan ook steeds in het teken van duiding van deze relatie maar ook vooral de verhouding Bouterse Nederland.
Herdenking van de onafhankelijkheid is steeds bron voor het verschijnen van documentaires en reportages. Zo zendt Ovt in 1988 een documentaire uit over de rol van de Nederlandse regering bij het tot stand komen van de onafhankelijkheid van Suriname. Voor de OHM blijkt constant in de productie van programma's over de onafhankelijkheid. 20 jaar onafhankelijkheid Suriname is een reportage van OHM uit 1995 over de Hindoestaanse gemeenschap in het huidige Suriname, waarbij vergelijkingen worden gemaakt tussen de situatie vóór en na de soevereiniteitsoverdracht. In het zelfde jaar zendt de RVU de documentaire De verwelkte ruiker uit over Suriname, de totstandkoming van de onafhankelijkheid en de periodes ervóór en erna. In 2000 zendt de NPS Wie niet weg is, is gegleven uit, een tiendelige serie reportages uit in het kader van de 25-jarige onafhankelijkheid. Gewone Surinamers geven hun mening en vertellen over hun ervaringen met de onafhankelijkheid. Als ik mijn ogen sluit zie ik Suriname is een reportageserie van de OHM over Hindoestaanse Surinamers die rond de onafhankelijkheid van Suriname naar Nederland verhuisden, maar ervan dromen om eens terug te gaan. IKON's Werelden zendt de tweedelige documentaire Zonen van Suriname uit over de decembermoorden in Suriname, waarbij de onafhankelijkheid van Suriname als basis wordt genomen. Judai Biraha: afscheidslied van wederom de OHM, is een documentaire over de emigratie van met name Surinaamse Hindoestanen, naar Nederland vlak voordat Suriname onafhankelijk wordt in 1975. In 2004 verschijnt Wie eegie sanie - onze eigen dingen van John Albert Jansen over de Surinamers die vanaf de jaren '50 als eersten op zoek gaan naar hun eigen wortels en cultuur, naar wie eegie sanie (onze eigen dingen). Voorman van de organisatie Eddy Bruma, speelt een belangrijke rol in de uiteindelijke onafhankelijkheid van Suriname.