PCGG

PCGG-zender (bron: Fotoarchief Beeld en Geluid)

Detail (bron: Fotoarchief Beeld en Geluid) Detail (bron: Fotoarchief Beeld en Geluid)

Profiel

Naam = PCGG

Vervaardigd door = zelfbouw Hans Idzerda

Functie = radiozender

In gebruik vanaf = 1919

In gebruik tot = 1924

Vervangen door =

Beeld en Geluid archiefnummer = BG0115158 (PCGG-zender) / FTA001076437_005 en _012 (details)

Gallery = Gallery

Wereldprimeur

Elektrotechnisch ingenieur Hans Idzerda, volledige naam Hans Henricus Schotanus à Steringa Idzerda verzorgt op 6 november 1919 vanuit Den Haag de allereerste radio-uitzending ter wereld, met een door hem zelf ontworpen en gebouwde zender, de PCGG (door Idzerda zelf uitgelegd als ‘Prachtige Concerten Gratis Gegeven’). Vanuit zijn studio aan de Beukstraat 8 zendt hij s'avonds tussen 20.00 en 23.00 uur zijn eerste 'Radio Soirée-Musicale' uit. Te beluisteren zijn liedjes als 'Turf in je ransel' en 'Een meisje dat men nooit vergeet'.

In Den Haag werkt een kleine groep amateurs aan de ontwikkeling van radiozenders en -ontvangers. Met zijn bedrijf de Nederlandse Radio Industrie geeft hij in samenwerking met Philips een demonstratie van de nieuwe communicatietechniek tijdens de Jaarbeurs in Utrecht. Op het Vredenburg wordt een zender geplaatst en op het Lucas Bolwerk, op ongeveer 1200 meter afstand, staat een ontvanger. De ontvangst op het Lucas Bolwerk is goed en zelfs vanuit IJsselstein wordt een ontvangst gemeld.

Vroege FM

De modulatie van Idzerda’s zender gebeurt door middel van een koolmicrofoon. Geluid wordt omgezet in frequentieverandering. Het is een vroege vorm van FM, Frequentie Modulatie.

Philips koolmicrofoon

Omdat de bouw van de zender vereist dat de microfoon direct aan de zendlamp wordt geschakeld is het niet mogelijk microfoon en zender ver van elkaar op te stellen. Na de ontwikkeling van een modulatorlamp kan dit wel. Het uit te zenden signaal kan dan van diverse bronnen via een lijnverbinding aan de zender worden toegevoerd. Op deze manier wordt het mogelijk dat in 1923 de Kurhausconcerten worden uitgezonden.

In opdracht van het KNMI in De Bilt bouwt Idzerda een zender die gebruikt zal worden om weerberichten uit te zenden. Helaas gaat deze zender kort na in gebruikneming bij een brand verloren. Inmiddels worden vanuit Hilversum ook radioprogramma’s uitgezonden vanuit de NSF. Idzerda stopt in 1924 met zijn uitzendingen maar in 1931 gaat hij verder. Wanneer de uitzending uit Hilversum aan het einde van de dag wordt beëindigd komt Idzerda met een felicitatieprogramma voor de zogenaamde “Nachtuilen”.

De luisteraars van PCGG wonen overal in het land. Met een vermogen van 10 Watt krijgt hij reacties van luisteraars uit Amsterdam, Nijmegen en Ginniken. Proeven om met zo weinig mogelijk vermogen grote afstanden te overbruggen tonen aan dat met een vermogen van 1 Watt afstanden kunnen worden overbrugd van 675 kilometer. Nu heeft men in die dagen natuurlijk nog weinig last van allerlei omroepzenders. De 'aether' is nog vrij leeg. Ook in Engeland wordt geluisterd naar de zender PCGG. De zogenaamde 'Dutch Concerts' zijn populair. Wanneer in 1921 de uitzendingen door financiële zorgen in problemen dreigen te komen trekt W.W. Burnham, managing director van de radiobouwer Burnham & Co, aan de bel en in het blad Wireless World van september 1921 wordt een oproep om steun gedaan. Dit resulteert in voldoende fondsen, ook de Daily Mail sponsort mee, om de op Engeland gerichte programma’s van de zender PCGG te redden.

In het depot van Beeld en Geluid bevindt zich een Idzerdazender die gebaseerd is op de eerste PCGG. Het is een uitbreiding van het eerste ontwerp, zoals de zender die voor het KNMI is gebouwd.