Radio Veronica

De Norderney

Naam	Radio Veronica
Oprichting	15 oktober 1959
Voorzitter	onbekend
Leden	Niet van toepassing
Huidige Zenders	Radio Veronica
Omroep Status	Commerciëel

VRON

Radio Veronica is een initiatief van de Vrije Radio Omroep Nederland. De VRON is opgericht op 15 oktober 1959 door een groep radiohandelaren met als doel het maken van commerciële radio. Het format voor de commerciële zender is simpel: muziek afgewisseld met reclameboodschappen. Op deze manier kan er geld verdient worden aan de uitzendingen en hopen de verkopers tegelijkertijd dat de verkoop van radio’s een boost krijgt.

Commerciële radio is in Nederland niet onbekend. Een groot deel van het land is in staat Radio Luxemburg te ontvangen, maar Nederlandse commerciële radio welke specifiek gericht op de Nederlandse markt bestaat nog niet. Commerciële radio uitzenden vanuit Nederland is op dat moment echter nog verboden (, een verbod dat nog tot 1992 zal duren). De oplossing is uitzenden vanaf zee buiten de nationale grenzen om zo territoriale wetten te ontduiken. In Europa wordt al vanaf augustus 1958 op deze wijze uitgezonden door het Deense station Radio Mercur.

De VRON volgt dit voorbeeld en zendt via het schip de Borkum Riff (later de Norderney) voor het eerst uit in de avond van 20 april 1960. De naam van het station wordt al snel veranderd in Radio Veronica. Niet alleen bevat de nieuwe naam de letters van de VRON, ook is de naam is een verwijzing naar een gedicht van Annie M.G. Schmidt. Hierin wordt verteld over het zwarte schaapje Veronica, het buitenbeentje van de groep. Het is een rol die pas bij de zendert: Radio Veronica is het buitenbeentje binnen het Nederlandse radiolandschap. Bedoeld of onbedoeld, gedurende haar bestaan keert het imago van buitenbeentje meerdere malen terug.

De eerste jaren van haar bestaan brengt Radio Veronica nog niet echt een afwijkend geluid. De programmering bestaat uit muziek afgewisseld met gesponsorde blokken van ongeveer 20 minuten. Hierin wordt reclame gemaakt voor diverse producten door bekende Nederlanders. Willem Duys prijst zo Renault-auto’s aan. Andere BN-ers die mee werken aan soortgelijke blokken zijn o.a. Mies Bouwman, Rijk de Gooyer en Ko van Dijk. In de fase is het station ook nog niet winstgevend. Om hier verandering in te brengen worden de gebroeders Verweij naar het station gehaald. Dirk, Bull en Jaap weten aanvankelijk niets over radio; ze zitten in de textielindustrie.

Jongerencultuur en vernieuwing

Sleutel voor het succes van Radio Veronica is de opkomst van jongerencultuur en de bijbehorende popmuziek van bands als The Rolling Stones en The Beatles. Het verzuilde Hilversum heeft beperkte aandacht voor dit nieuwe fenomeen waardoor Veronica in feite vrij spel heeft. Vanaf midden jaren ´60 verdwijnen de gesponsorde blokken en maken geleidelijk plaats voor een herkenbare horizontale programmering. Tegen die tijd hebben de Publieken in de gaten dat het populaire Veronica steeds meer luisteraars bij hen weghaalt. Op 11 oktober wordt daarop Hilversum 3 opgezet. Deze publieke zender krijgt als taak de weggelopen luisteraars terug te halen.

Het nieuwe fenomeen popmuziek vraagt echter om een nieuwe vorm van radiomaken. Iets wat bij de Publieken in die tijd nog niet is doorgedrongen. De jongerencultuur en de daaruit voortkomende hippiecultuur heeft weinig met de oude normen en waarden van de verzuilde omroepen. Radio Veronica brengt een herkenbaar en laagdrempelige geluid zonder politieke verbinding. Alles is vrijblijvend, de programma’s van Veronica hebben geen diepere bedoeling. Veronica speelt hierin handig in op de steeds vrijer wordende samenleving. Hilversum 3 brengt echter naast popmuziek nog altijd evenveel kerkdiensten of programma’s met operettes en marsmuziek. Hierdoor is Hilversum niet in staat een bedreiging te zijn voor de zeezender.

De programma’s van Radio Veronica worden niet verzorgd door presentatoren, maar deejays. In tegenstelling tot presentatoren die hun tekstjes netjes oplezen van hun blaadjes, improviseert een Veronica DJ zijn programma. Naast deze nieuwe stijl van presenteren introduceren de Veronica DJ’s hun eigen termen als “hit”, “hitlijst”, “alarmschijf” en “gouwe-ouwe”. Ook introduceert Radio Veronica jingles, tunes en stationcalls. Niet eerder heeft een radioprogramma een herkenbare openingstune of maakt een radiozender gebruik van duidelijke stationcalls zoals Veroncia: “U luistert naar Veronica, het station waar muziek in zit”.

Radio Veronica weet zich als geen ander zichtbaar te maken bij haar doelgroep. Er worden drive-in shows verzorgd voor in het land. Tijdens die shows zijn er optredens van artiesten en is er promotie-team bestaande uit aantrekkelijke dames. In 1967 wordt er tijdens de shows ook live gedraaid door DJ’s op locatie. Iets dat bijzonder goed blijkt aan te slaan. In 1971 lanceert Veronica haar eigen blad. Rob Out is de creatieve achter dit project. Het blad is veel meer dan een gids. Het blad bevat interviews met popartiesten, hitlijst-overzichten, aandacht voor nieuwe platenreleases, contactadvertenties voor jongeren en iedere week kan een lezeres haarzelf opgeven voor de rubriek miss Veronica. Dit alles wordt aangevuld met een overzicht van de programmering van Radio Veronica en extra informatie over de programma’s.

Programma’s en gezichten

Radio Veronica groeit intussen uit tot een hechte club smaakmakende radiomakers. Een greep uit de harde kern: Lex Harding is te horen in zijn Lexso, Tom Collins heeft de Tom Collins Show, Rob Out bedenkt het zijn klassieke Goud van Out en is bovendien vanaf 1970 programmaleider van de zender, Hans Mondt draait voor werkend Nederland in muziek terwijl u werkt, Gedichten en poezie zijn er te horen in Candlelight met Jan van Veen, Tineke Vos is er met het gezellige Koffietijd, Joost den Draaijer is er met Joost mag het weten en is tevens verantwoordelijk voor de introductie van de Top 40 in Nederland, Henk van Dorp brengt Help, er zit een olifant in de tram, Eddy Becker start een lange traditie met Ook goeiemorgen en er is Will Luikinga met Will wil wel. Luikinga heeft tot ver in de jaren ’90 een gelijknamige collumn in het Veronica-blad.

Hoewel de jingles en stationcalls met hierin prominent zeegeluiden anders doen vermoeden worden bijna alle programma’s aan land opgenomen. Via waterdichten vaten worden de programma’s veilig naar de Nordeney gebracht. Uitzondering zijn de nieuwsuitzendingen deze worden wel live vanaf het schip voorgelezen. Onder de nieuwslezers bevinden zich Harmen Siezen, Hans Mondt en Arend Langenberg. De bulletins zijn 1 op 1 kopieën van de uitzendingen verzorgd door het ANP. Dit wordt op pijnlijke wijze duidelijk wanneer een nepbericht van het ANP een uur later ook door Veronica wordt gebracht. Na deze misser houdt de zender nieuws van de buitenlandse zenders ook in de gaten om zo ANP berichten te verifiëren.

Concurrentie

In 1965 wordt het Verdrag van Straatsburg gesloten. Door dit verdrag wordt het uitzenden van radio- en/of TV-uitzendingen vanaf internationale wateren verboden en komt voor veel zeezenders het einde in zicht. In Nederland wordt het verdrag wel aangegrepen om de TV zender TV Noordzee te stoppen. Radio Veronica wordt echter ontzien.

Intussen heeft Veronica wel concurrentie gekregen. Met name aan de Engelse zenders verliest het station luisteraars. Ook is er een nieuwe concurrent in Nederland: Radio Noordzee. In 1971 is de zender te horen. Oud-Veronicanen Joost den Draaijer en Jan van Veen gaan er aan de slag. Tussen de twee zenders ontstaat een conflict over het eigendomsrecht van Noordzee’s zendschip de Mebo II. Veronica heeft Noordzee financieel ondersteund en vindt dat de Mebo II deels van hen is. Een rechterlijke uitspraak stelt Veronica in het ongelijk. De Veronica top laat het er echter niet bij zitten.

Het plan is om de Mebo II binnen nationale grenzen te krijgen. Bull Verweij geeft Veronica’s reclameadviseur Norbert Jurgens de opdracht hier iets aan te doen. Jurgens instrueert daarop drie duikers om het klusje te klaren. De duikers nemen de opdracht ten harte en plaatsen explosieven op het schip. Wonder boven wonder vallen er geen slachtoffers. Bull Verweij neemt verantwoordelijkheid voor deze actie en verdwijnt een jaar achter de tralies. Veronica verliest door deze actie veel goodwill. De bomaanslag is voor poltiek Den Haag reden om het verdrag van Straatsburg te ratificeren en hiermee de gedoogstatus van de radiozender op te heffen.

Veronica blijft!

Na het bomincident weet Radio Veronica dat haar toekomst aan een zijden draadje hangt. Veronica start daarom de actie “Veronica blijft, als u dat wilt”. Kosten nog moeite worden gespaard: er komen stickers, t-shirts en posters. Het Veronica DJ team komt zelfs met een strijdlied. Maar politiek Den Haag is ongevoelig voor de actie en werkt rustig door aan de anti-zeezenderwet en de ratificatie van het Verdrag van Straatsburg.

Er zijn partijen genoeg te vinden die Veronica graag uit de ether hebben. Vanuit Hilversum wordt door diverse omroepverenigingen sterk gelobbyd bij ‘hun politieke partijen’. Zij zien de commerciële concurrent graag verdwijnen. Evenals de religieuze politieke partijen die de zender hekelen vanwege haar populaire aard en de daaraan verbonden vrije hedonistische moraal. Daarnaast heerst er binnen de Nederlandse politiek ook het sentiment: “waarom iets in stand houden wat illegaal is?”.

Veronica geeft zich echter niet zo snel gewonnen. Op 18 april 1973 wordt er een open hoorzitting omtrent de anti-piraten wet georganiseerd in Den Haag. Veronica grijpt de gelegenheid aan om een demonstratie op te zetten op het binnenhof. Op deze manier wil de zender laten zien dat Veronica een ingeburgerd onderdeel van de Nederlandse samenleving is geworden en daardoor niet mag verdwijnen. Met name onder jongeren is de sympathie voor Veronica groot. Dit komt vooral door de strijd die Veronica voert tegen de overheid. De strijd tegen het establishment die niets wil weten van vernieuwing en de vrije geest, een strijd tussen jong en oud.

Een andere belangrijke bondgenoot is de muziekindustrie. Tijdens de openbare hoorzitting nemen ook zij het op voor de commerciële zeezender. Diverse Nederlandse artiesten waaronder Corry Konings, Vader Abraham, De zangeres zonder naam, The Golden Earring en The Cats pleiten voor het behoud van Veronica. De oproep van Veronica om naar Den Haag te komen om te demonstreren heeft succes. Meer dan honderdduizend mensen komen naar het Binnenhof om hun steun te betuigen. Niet eerder komen er zoveel mensen naar Den Haag voor een demonstratie. Het lijkt er op dat het Veronica gaat lukken om Den Haag te overtuigen.

Den Haag houdt echter vast aan haar plannen. Op 12 augustus 1974 wordt het wetsvoorstel ondertekend. Het persbericht dat er uit gaat op 20 augustus, laat weten dat de laatste uitzenddag voor de zeezender zal zijn 31 augustus. Wordt er hierna nog uitgezonden volgen er ernstige sancties.

Het laatste uur

Radio Veronica ‘krijgt’ van de overheid dus nog 11 uitzenddagen. De zeezender grijpt deze aan om een aantal memorabele fragmenten te herhalen. Voor de laatste uitzenddag verzamelen de Veronicanen zich op het schip de Noorderney. De laatste uitzenddag begint met Ook goeiemorgen met Hans Mondt en Tom Collins. Pierre Kartner volgt met zijn Vader Abraham-show. Tussen 10 en 11 is er het vertrouwde Koffietijd met Tineke Vos. Daarna volgen nog Stan Haag Vandaag, Will Luikinga met het Sneeuwbalorkest, de Veronica Top 40 met Lex Harding en De Tipparade met nogmaals Tom Collins. Het slotprogramma van Radio Veronica neemt Rob Out voor zijn rekening.

Met het toepasselijk getitelde Het laatste uur neemt Rob Out tussen 5 en 6 afscheid van de luisteraars van Radio Veronica. Het programma wordt de avond ervoor door Rob opgenomen. In de playlist verwerkt hij nummers als "Verdronken Vlinder" van Boudewijn de Groot en "Power To All Our Friends" van Cliff Richard. Naast Out komt ook directeur Bull Verweij aan het woord tijdens het programma. Het meest memorabele van de uitzending is echter de slottekst van Rob Out. Begeleid door een tikkende klok neemt Out op een ontroerende wijze afscheid met een tekst waarin hij op perfecte wijze zijn gevoel voor machteloosheid en oprechte verontwaardiging verwoord. Legendarisch worden zijn slotwoorden: “Een periode wordt afgesloten, er sterft iets. Met het afscheid nemen van Veronica sterft ook een beetje de democratie in Nederland. Dat spijt mij voor Nederland”. Hierna volgt een korte stilte en klinkt het "Wilhelmus". Dan is er voor de allerlaatste keer de bekende Veronica Jingle te horen. Deze wordt echter ruw onderbroken: de zender is losgekoppeld.

Verslagen arriveert het Veronica-personeel met Norderney in de haven van Scheveningen. Bij aankomst worden ze toegejuigd door een enorme menigte die hen opwacht. Nogmaals wordt de populariteit van de zeezender duidelijk. Concurrent Radio Noordzee neemt twee uur na Veronica afscheid, maar hier heeft niemand het over. Joost den Draaijer, inmiddels werkzaam voor de TROS draait na het uit de lucht gaan van Veronica om 6 uur het nummer “Sound of Silence” van Simon and Garfunkel. Peter Koelewijn brengt ook een ode met het nummer “Veronica Sorry”. Het lied behaald zelfs de achtse plaats in de Top 40.

Na het stoppen van Radio Veronica vinden veel oud-Veronicanen net als Joost den Draaijer hun weg naar Hilversum. Het Veronica geluid blijft dankzij hen in de lucht. Met name bij de TROS wordt onderdak gevonden. Tom Mulder, Chiel Montagne, Will Luikinga en zelfs Rob Out komen allen terecht bij de TROS. Tineke Vos en Arend Langenberg verhuizen naar de NOS. Voor veel van hen is dit een tijdelijke oplossing, een manier om toch met hun geliefde medium radio bezig te zijn. De heren Lex Harding en Rob Out zijn niet van plan de strijd voor het behoud van Veronica op te geven en maken plannen over hoe de zender terug kan keren. Wanneer Veronica als omroep organisatie in 1975 terugkeert in de ether keren ook veel van hen terug naar het oude nest.