On the air: verschil tussen versies

Uit B&G Wiki
Geen bewerkingssamenvatting
Geen bewerkingssamenvatting
 
(43 tussenliggende versies door 2 gebruikers niet weergegeven)
Regel 4: Regel 4:
| makers = [[#Makers|Makers]]
| makers = [[#Makers|Makers]]
| achtergrond_info = [[#Achtergrondinformatie|Achtergrondinformatie]]
| achtergrond_info = [[#Achtergrondinformatie|Achtergrondinformatie]]
| genre = Documentaire
| genre = [[:category:documentaire|Documentaire]]
| decennia = 1990-2000
| decennia = [[:category:1990-1999|1990-1999]]
| medium = televisie
| medium = televisie
| duur = 33’59
| lengte = 33’59
| externe_info =
| externe_info =
}}
}}
Regel 13: Regel 13:
===Beschrijving===
===Beschrijving===


[[On the Air]] is een documentaire uit 1992 die gemaakt is in opdracht van de [[VPRO]] voor het programma [[Dokument]] van de [[NCRV]]. Onder deze laatste omroep is het programma ook uitgezonden.  
On the Air is een documentaire uit 1992 die gemaakt is in opdracht van de [[VPRO]] voor het programma [[Dokument]] van de [[NCRV]].  


On the Air is een documentaire over de ontwikkelingen in de radio en of het einde van dat medium in zich zou komen. In deze documentaire woorden medewerkers van alle tijden en alle smaken aan het woord gelaten. Zo worden er korte uitspraken gedaan over 'het einde' van de radio en wordt verteld dat de [[TROS]] zei dat ze door zouden gaan met met televisie. Deze korte uitspraken worden, geheel in het thema van de radio, gestuurd met het draaien aan een radioknop.  
On the Air is een documentaire over de ontwikkelingen in de radio waarin de vraag gesteld wordt of het einde van dat medium in zicht komt. In deze documentaire worden "medewerkers van alle tijden en alle smaken" aan het woord gelaten. Zo worden er korte uitspraken gedaan over 'het einde' van de radio en wordt verteld dat de [[TROS]] besloot “door te gaan met televisie”. De korte uitspraken worden in het begin van de documentaire, geheel in het thema van de radio, ‘afgestemd’ met het draaien van een radioknop.


In deze documentaire worden ook veel beelden gebruikt van vroeger. Je ziet beelden van 'achter de schermen', zoals een hoorspel dat gedaan wordt, of de aankondiging van een bepaalde zender, onder begeleiding van een orkest. Ook zie je beelden van zangers en sprekers, zoals nieuwslezers. De documentaire wordt uiteindelijk afgesloten met  het lied 'radio' van Queen.
De documentaire belicht met name bepaalde onderwerpen met betrekking tot de geschiedenis van de radio, zoals hoe het ontstond, de propagandistische doeleinden ten tijde van de Tweede Wereldoorlog en ''Radio Oranje''. Maar de meeste aandacht wordt aan piraterij op land en op zee, met een korte uitstap naar het verdrag van Strassbourg uit 1974, en de verandering naar een horizontaal geprogrammeerde popzender met DJ's, die doelgroepgericht waren. Als laatste wordt het radiodatasysteem nog aangehaald.


De inleiding en de afsluiting worden beide gedaan door [[Ati Dijckmeester]].
Verder wordt in deze documentaire veel gebruik gemaakt van beeldmateriaal van vroeger. Je ziet beelden van 'achter de schermen', zoals een hoorspel, of de aankondiging van een bepaalde zender onder begeleiding van een orkest. Ook zie je beelden van zangers en sprekers, zoals nieuwslezers.


On the Air is uitgezonden op vrijdag 28 februari 1992 op Nederland 1 bij de [[NCRV]].


===Makers===


Camera: [[Fritz de With]]
===Sprekers in de aflevering===
 
[[Hans Rosekrans]], [[Tanja Koen]] en [[Johan Bodegraven]] (NCRV)
 
[[Jack Spijkerman]] (VARA)
 
[[Adje Bouwman]] en [[Lex Harding]] (VOO)
 
[[Hans Le Poole]] (EO)
 
[[Frits Spits]] (NOS)
 
[[Jan Steeman]] (AVRO)
 
[[Klaas Samplonius]] (TROS)
 
[[Han Reiziger]] (VPRO)
 
[[Skip Voogd]], [[Eddy Christiani]], [[Tony Berk]], [[Marc van Amstel]] en [[Leo van der Goot]] (piratenzender Radio Noordzee)
 
[[Jeroen van Inkel]] (piratenzender Radio Decibel)


Geluid: [[John Nieuwland]]
[[Cees van Willigenburg]] (Radio Eemland)


Licht: [[Flip Weis]]
[[Tante Eef]] (Religieuze Piraat)


Grafische Vormgeving: [[Frederik le Blanc]]
[[Gerard van der Schaaf]] (Omroep Flevoland)


Redactie: [[Netty de With]]
[[Rob van der Made]] (Stadsomroep Amersfoort)


Montage: [[Video-Centrum-Nederland]]
[[Ton Lathouwers]] (Sky Radio)


Interviews: [[Rob Smulders]]
[[Jeroen Soer]] (Radio 10 Gold)


Regie: [[Fritz de With]]
[[D. Tromp]] (Philips Research)


Productie: [[STS video]]
[[Wessel Dekker]]


Presentatie: [[Ati Dijckmeester]]
[[Paul de Waart]]


Vormgever: [[Bob Aardewerk]]


Redactie-assistentie: [[Petra de Niet]], [[Els van Weerd]]
===Makers===


Eindredactie: [[Ger van Dongen]]
Regie: [[Fritz de With]]


Camera: [[Fritz de With]]


Geluid: [[John Nieuwland]]


Licht: [[Flip Weis]]


Met dank aan:
Grafische Vormgeving: [[Frederik le Blanc]]


[[Nederlands Omroep Museum]]  
Vormgever: [[Bob Aardewerk]]


[[Philipsmuseum]]
Montage: [[Video-Centrum-Nederland]]


[[Lapré Dance Company]]
Redactie: [[Netty de With]]


[[Cabaret De Nieuwe Starters]]
Redactie-assistentie: [[Petra de Niet]], [[Els van Weerd]]


Eindredactie: [[Ger van Dongen]]


===Achtergrondinformatie===
Productie: [[STS-video]]


Het medium [[televisie]] werd in de tijd van deze documentaire steeds populairder en men vroeg zich dan ook af of de radio zijn beste tijd niet had gehad. De radio had al een hele geschiedenis achter zich met etherpiraten en van een nationale zender naar lokale stations ging.
Interviews: [[Rob Smulders]]


Op 24 maart 1919 produceert de heer Idzerda samen met het bedrijf Philips de eerste nationale zender ......????? Er volgen aankondigingen in de krant over wanneer er wat te horen is op de radio. Iedereen in bezit van een apparaat kon meeluisteren met gevarieerde grammofoonmuziek. Maar al snel volgden er meerdere kleine, lokale, commerciële omroepen.
Presentatie: [[Ati Dijckmeester]]
Nederland is echter verdeeld in zuilen en al snel wil iedere zuil een eigen radioprogramma. De omroepen krijgen dan ook een beperkt aantal uitzenduren en iedere zuil weet wanneer er naar zijn/haar zuil geluisterd kan worden. Bij iedere omroep hoorde nu dan ook een eigen leus of overtuiging die met veel enthousiasme werd overgedragen via de radio. Zolang radio nog educatief was, was het goed.


Het populairste waren echter de hoorspelen. Het bekendste voorbeeld hiervan is het hoorspel van Orson Wells 'War of the Worlds'. De geluiden waren zo echt dat de luisteraars in paniek raakten en dachten dat er een invasie plaatsvond. Dit voorbeeld maakt duidelijk dat de radio toen nog impact had op de mensen.


In 1940 werd Nederland echter bruut overvallen door de Duitsers. Zij maakten een eind aan het zuilensysteem op de radio en zorgden voor een staatsomroep. Deze omwerping maakte ook meteen de propagandistische waarde duidelijk van de radio. Vele Nederlanders gaven echter toch de voorkeur aan Radio Oranje. De oplossing van de Duitsers was hiervoor dat alle radiotoestellen ingeleverd moesten worden en dat er een volksontvanger kwam, waarop alleen maar Duitse zenders binnenkwamen.
'''Met dank aan:'''
Radio Oranje ging echter op de achtergrond nog door met uitzendingen met als leus ’Het is oranje, blijft oranje’.


Na de oorlog schoot de verkoop omhoog. Er was nog steeds veel muziek en er kwamen vele hoorspelen, om als het ware de tijd in te halen. Iedereen zat dan ook vaak bij de radio. Radiozenders kregen nu ook verslaggevers en mensen luisterden dan ook ademloos naar de radio. Aangezien zij via de radio konden waarnemen wat er op een andere plaats gebeurde.
Nederlands Omroep Museum (nu: [[Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid]])


Met de opkomst van televisie luisterden 2/3 niet meer naar de radio en de radio zag geen andere mogelijkheid dan het drastisch veranderen van het programma-aanbod.
[[Philipsmuseum]]


Piraterij
[[Lapré Dance Company]]


Er werd een vrije radio omroep opgericht met als doel: radio op zee. In dit idee schuilde veel winst en in 1960 werd dan ook Radio Veronica opgericht. Dit was een radiozender zonder politiek en zonder religie voor op zee. De luisterdichtheid groeide ontzettend snel en doordat er vanaf zee werd geproduceerd omzeilde Radio Veronica de Nederlandse wetten.
[[Cabaret De Nieuwe Starters]]


In 1965 werd de radiozender Hilversum3 opgericht als antwoord op de piratenzenders. Elke dag was er een andere omroep te horen op Hilversum3.


===Achtergrondinformatie===


Uitbreiding van de radio
Het medium televisie werd in de tijd van deze documentaire steeds populairder en men vroeg zich dan ook af of de radio zijn beste tijd niet had gehad. In de documentaire wordt aangegeven dat de [[TROS]] zijn radiozender wil opgeven, maar dit is echter niet het geval. De [[TROS]] heeft namelijk nog steeds een radiozender. Dus wat was de reden voor deze documentaire?


Voortaan werd de tekst van de radio niet meer vooraf geschreven, maar ter plekke verzonnen. Hierdoor waren de teksten dus kort. Het ging dan ook niet meer alleen om muziek op de radio, maar de manier van aankondigen werd ook belangrijk. Radiozenders kregen speciale DJ's (disk-jockeys) en voortaan was er elke dag op dezelfde tijd hetzelfde programma te beluisteren, zoals de 'Top 40'. Kortom: er was een nieuwe radio geboren. Een horizontaal geprogrammeerde popzender.
De documentaire behandelt vragen als 'Wat is er van de Nederlandse radio geworden?' en 'Hoe heeft het zo ver kunnen komen met de radio?'. 'Hebben stations als ''Sky-Radio'', ''Power FM'', ''Radio Ten'' en de regionale zenders de slag om de luisteraars gewonnen?' en 'Kan Hilversum met zijn radiozenders (''Radio 1'' tot en met ''Radio 5'') daar nog iets tegenoverstellen?'.  


Er kwamen ook steeds meer verschillende zeezenders, zoals Radio Noordzee, waarbij ze van een boot af nieuws gingen lezen. Maar nadat er een aanslag werd gedaan op het zendschip van Radio Noordzee, namelijk op de BEBO2, vond de regering het wel weer welletjes. De regering tekende dan ook het verdrag van Strassbourg in 1974. Dit verdrag betekende een verbod voor zeezenders buiten de territoriale wateren, ondanks de vele protesten van vele luisteraars en omroepeigenaren.  
Om antwoord te geven op deze vragen werd in het kader van [[Dokument]] deze aflevering ''On the air'', ook wel 'Voor wie niet horen wil...' uitgezonden. Met deze documentaire wordt aangetoond dat het medium radio vroeger een belangrijke rol speelde. Zo worden de voorbeelden aangehaald van WOII, [[Orson Welles]] met zijn hoorspel ''War of the Worlds,'' en zo te zien is in de nostalgische film ''Radio days'' van Woody Allan.


In 1980 gingen piraten bij de land-radio verder en zonden uit vanaf hun zelfgebouwde zenders, waar de politie tegen op probeerde te treden. Landpiraterij heeft verder ook nog aanzet gegeven tot lokale en regionale radiozenders.


Nieuwe radiozenders moesten luisteraars trekken en dit deden ze door middel van een doelgroepradio op te richten. Dit gaf luisteraars de mogelijkheid voor een soort muziek te kiezen. Zo konden ze, als het ware, hun eigen muziek luisteren en hoefden ze ook niet voortdurend aan de knop te draaien om de radio bij leuke liedjes af te stemmen.
Uiteindelijk is te zeggen dat het een mooie documentaire is, maar dat het onderwerp overdreven is. De radio is natuurlijk nooit helemaal verdwenen, want ook nu wordt er nog volop geluisterd naar vele radiozenders. Uit documenten van onder andere het rapport van de commissie publieke omroep uit 1996 blijkt dat televisiestations en radiostations gingen samenwerken rond 1992 en dat de zendtijden van de regionale radio tussen 1990 en 1994 juist in 1992 toenamen, net als de reclame-inkomsten. Daar komt ook nog bij dat voor 1994, de lokale radio de meeste mensen bereikte (ten opzichte van lokale televisie, Tekst TV en teletekst). Als laatste geeft dit rapport ook nog aan dat in 1993 het dekkingspercentage van de lokale radio hoger is dan dat van de lokale televisie per provincie.  


Sky Radio kwam met het idee van een radiostation zonder gesproken woord. Alleen maar muziek en geen overbodig gepraat tussendoor.
Verder is in 1992 ''Radio 538'' opgericht en op 13 juli 1992 ging ''Radio Noordzee'' weer, nu echter nationaal, van start. Dit was mogelijk omdat de mediawet zo gewijzigd werd dat de commerciële radio (en televisie) vanaf Nederlandse bodem mogelijk werd: Het maakte nu volwaardig deel uit van het Nederlandse medialandschap. Deze wetswijziging werd op 9 juli 1992 van kracht.


Een vernieuwing was dat de muziek met behulp van computers geprogrammeerd werd en als hi-fi kon worden afgespeeld.
Hiermee nam de populariteit toe van de commerciële muziekzenders, welke dan ook voorspoedig groeide, maar de publieke radiozenders verloren wel fors aan reclame-inkomsten door deze commerciële opmars. Uit de cijfers blijkt dan ook dat de radio nog altijd meer luisteraars heeft dan de televisiekijkers. Dit marktaandeel is onder andere veroorzaakt door de opmars van commerciële amusementszenders, zoals ''Sky Radio'' en ''Radio 538''. Piratenzenders, als ''Veronica'' en ''Radio Noordzee'', zijn hier de voorlopers van. Zij hebben hierbij dan ook de horizontale programmering centraal gesteld.  
Een andere vernieuwing was het radio-datasysteem (als oplossing tegen satellietstations). Met behulp van dit systeem kon er informatie verstrekt worden via de radio in een auto bijvoorbeeld. Een programma of cassettebandje kon dan onderbroken worden voor verkeersinformatie of het nieuws. Zodra dit afgelopen was zou het bandje of programma weer hervat worden.


Ook deden uiteindelijk belprogramma's hun intreden, waardoor luisteraars als het ware deel konden worden van een radioprogramma.


Deze documentaire kan dan wel als uitgangspunt hebben gehad ‘het einde van de radio’, maar het mag dan wel duidelijk zijn dat dit valse aannames waren. 'Het einde van de radio, zoals wij die kenden', is aannemelijker. De radio zou namelijk niet verdwijnen, maar heeft andere manieren van overleving gevonden.


[[category:Documentaire|On the Air]]
[[category:1990 - 2000|On the Air]]
[[category:Producties|On the Air]]


<br clear="all" />
[[category:documentaire]]
[[category:1990-1999]]
[[Category: Productielijst O]]

Huidige versie van 19 nov 2008 om 13:49

Periode1992
Beschikbaar in archiefBeeld en Geluid
GenreDocumentaire
Decennia1990-1999
Lengte33’59
Mediumtelevisie

Beschrijving

On the Air is een documentaire uit 1992 die gemaakt is in opdracht van de VPRO voor het programma Dokument van de NCRV.

On the Air is een documentaire over de ontwikkelingen in de radio waarin de vraag gesteld wordt of het einde van dat medium in zicht komt. In deze documentaire worden "medewerkers van alle tijden en alle smaken" aan het woord gelaten. Zo worden er korte uitspraken gedaan over 'het einde' van de radio en wordt verteld dat de TROS besloot “door te gaan met televisie”. De korte uitspraken worden in het begin van de documentaire, geheel in het thema van de radio, ‘afgestemd’ met het draaien van een radioknop.

De documentaire belicht met name bepaalde onderwerpen met betrekking tot de geschiedenis van de radio, zoals hoe het ontstond, de propagandistische doeleinden ten tijde van de Tweede Wereldoorlog en Radio Oranje. Maar de meeste aandacht wordt aan piraterij op land en op zee, met een korte uitstap naar het verdrag van Strassbourg uit 1974, en de verandering naar een horizontaal geprogrammeerde popzender met DJ's, die doelgroepgericht waren. Als laatste wordt het radiodatasysteem nog aangehaald.

Verder wordt in deze documentaire veel gebruik gemaakt van beeldmateriaal van vroeger. Je ziet beelden van 'achter de schermen', zoals een hoorspel, of de aankondiging van een bepaalde zender onder begeleiding van een orkest. Ook zie je beelden van zangers en sprekers, zoals nieuwslezers.

On the Air is uitgezonden op vrijdag 28 februari 1992 op Nederland 1 bij de NCRV.


Sprekers in de aflevering

Hans Rosekrans, Tanja Koen en Johan Bodegraven (NCRV)

Jack Spijkerman (VARA)

Adje Bouwman en Lex Harding (VOO)

Hans Le Poole (EO)

Frits Spits (NOS)

Jan Steeman (AVRO)

Klaas Samplonius (TROS)

Han Reiziger (VPRO)

Skip Voogd, Eddy Christiani, Tony Berk, Marc van Amstel en Leo van der Goot (piratenzender Radio Noordzee)

Jeroen van Inkel (piratenzender Radio Decibel)

Cees van Willigenburg (Radio Eemland)

Tante Eef (Religieuze Piraat)

Gerard van der Schaaf (Omroep Flevoland)

Rob van der Made (Stadsomroep Amersfoort)

Ton Lathouwers (Sky Radio)

Jeroen Soer (Radio 10 Gold)

D. Tromp (Philips Research)

Wessel Dekker

Paul de Waart


Makers

Regie: Fritz de With

Camera: Fritz de With

Geluid: John Nieuwland

Licht: Flip Weis

Grafische Vormgeving: Frederik le Blanc

Vormgever: Bob Aardewerk

Montage: Video-Centrum-Nederland

Redactie: Netty de With

Redactie-assistentie: Petra de Niet, Els van Weerd

Eindredactie: Ger van Dongen

Productie: STS-video

Interviews: Rob Smulders

Presentatie: Ati Dijckmeester


Met dank aan:

Nederlands Omroep Museum (nu: Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid)

Philipsmuseum

Lapré Dance Company

Cabaret De Nieuwe Starters


Achtergrondinformatie

Het medium televisie werd in de tijd van deze documentaire steeds populairder en men vroeg zich dan ook af of de radio zijn beste tijd niet had gehad. In de documentaire wordt aangegeven dat de TROS zijn radiozender wil opgeven, maar dit is echter niet het geval. De TROS heeft namelijk nog steeds een radiozender. Dus wat was de reden voor deze documentaire?

De documentaire behandelt vragen als 'Wat is er van de Nederlandse radio geworden?' en 'Hoe heeft het zo ver kunnen komen met de radio?'. 'Hebben stations als Sky-Radio, Power FM, Radio Ten en de regionale zenders de slag om de luisteraars gewonnen?' en 'Kan Hilversum met zijn radiozenders (Radio 1 tot en met Radio 5) daar nog iets tegenoverstellen?'.

Om antwoord te geven op deze vragen werd in het kader van Dokument deze aflevering On the air, ook wel 'Voor wie niet horen wil...' uitgezonden. Met deze documentaire wordt aangetoond dat het medium radio vroeger een belangrijke rol speelde. Zo worden de voorbeelden aangehaald van WOII, Orson Welles met zijn hoorspel War of the Worlds, en zo te zien is in de nostalgische film Radio days van Woody Allan.


Uiteindelijk is te zeggen dat het een mooie documentaire is, maar dat het onderwerp overdreven is. De radio is natuurlijk nooit helemaal verdwenen, want ook nu wordt er nog volop geluisterd naar vele radiozenders. Uit documenten van onder andere het rapport van de commissie publieke omroep uit 1996 blijkt dat televisiestations en radiostations gingen samenwerken rond 1992 en dat de zendtijden van de regionale radio tussen 1990 en 1994 juist in 1992 toenamen, net als de reclame-inkomsten. Daar komt ook nog bij dat voor 1994, de lokale radio de meeste mensen bereikte (ten opzichte van lokale televisie, Tekst TV en teletekst). Als laatste geeft dit rapport ook nog aan dat in 1993 het dekkingspercentage van de lokale radio hoger is dan dat van de lokale televisie per provincie.

Verder is in 1992 Radio 538 opgericht en op 13 juli 1992 ging Radio Noordzee weer, nu echter nationaal, van start. Dit was mogelijk omdat de mediawet zo gewijzigd werd dat de commerciële radio (en televisie) vanaf Nederlandse bodem mogelijk werd: Het maakte nu volwaardig deel uit van het Nederlandse medialandschap. Deze wetswijziging werd op 9 juli 1992 van kracht.

Hiermee nam de populariteit toe van de commerciële muziekzenders, welke dan ook voorspoedig groeide, maar de publieke radiozenders verloren wel fors aan reclame-inkomsten door deze commerciële opmars. Uit de cijfers blijkt dan ook dat de radio nog altijd meer luisteraars heeft dan de televisiekijkers. Dit marktaandeel is onder andere veroorzaakt door de opmars van commerciële amusementszenders, zoals Sky Radio en Radio 538. Piratenzenders, als Veronica en Radio Noordzee, zijn hier de voorlopers van. Zij hebben hierbij dan ook de horizontale programmering centraal gesteld.


Deze documentaire kan dan wel als uitgangspunt hebben gehad ‘het einde van de radio’, maar het mag dan wel duidelijk zijn dat dit valse aannames waren. 'Het einde van de radio, zoals wij die kenden', is aannemelijker. De radio zou namelijk niet verdwijnen, maar heeft andere manieren van overleving gevonden.

Overgenomen van "https://wiki.beeldengeluid.nl/index.php?title=On_the_air&oldid=19206"